گروه اقتصادی: با بزرگ شدن دایره تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا، کشورهای تحریم‌شده در حال زیر سوال بردن اصل موجودیت تحریم‌ها هستند. این بدین معناست که وقتی کشورهای تحریم‌شده می‌‌توانند نیازهای یکدیگر را تأمین کنند، اساسا تحریم‌ها هیچ ضرری برای اقتصاد آنها نخواهد داشت. 

در همین راستا تجربه سال‌های گذشته جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تحریم‌های اقتصادی غرب نشان داده است که بهترین راهبرد در برابر تحریم، بی‌اثر و خنثی کردن آن است. این رویکرد را می‌توان اصولی‌ترین شیوه برای مقابله با تحریم دانست. هدف اصلی این رویکرد آن است که با اتخاذ تصمیمات و اقداماتی، بستر اثرگذاری تحریم‌ها از بین برود. تحریم چه باشد و چه نباشد با هر شدت و کیفیتی اگر نتواند بر مناسبات مالی و تجاری کشور تاثیر‌گذار باشد ما به مقصود خود رسیده‌ایم. یکی از زیرشاخه‌های اصلی این رویکرد، طراحی شیوه‌های روابط با کشورهای مختلف است به طوری که نظام تحریمی آمریکا نتواند در این روابط خللی ایجاد کند. برای مثال اگر ایران با کشوری روابط اقتصادی را شکل دهد و آن کشور تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا باشد، این رابطه یقینا متزلزل است. مثلا سیاست‌های کشور امارات تحت تاثیر و نفوذ آمریکاست، بنابراین روابط اقتصادی ایران و امارات روابط ناپایدار و متزلزلی خواهد بود. یا اگر با یک کشور همسو مانند عراق رابطه برقرار کنیم اما از ابزاری مثل روابط بانکی بین‌المللی استفاده شود که آمریکا بتواند روی آن تاثیرگذار باشد این درآمد هم ناپایدار می‌شود.  درست مانند قضیه صادرات گاز و برق ایران به عراق که کشور هدف نمی‌تواند بهای آن را پرداخت کند. لذا یکی از زیرشاخه‌های بی‌اثر کردن تحریم‌ها که ذیل اقتصاد مقاومتی هم تحلیل می‌شود و با نگاه برون‌گرایی توسعه روابط تجاری- اقتصادی، ما باید روابطی را در سطح راهبردی و فنی و تکنیکال آن طراحی کنیم که نسبت به تحریم‌های آمریکا مصون باشد. تصمیم‌سازان کشور به این نتیجه رسیدند که باید تحریم‌ها را به عنوان یک متغیر دائمی فرض کنند و راهکارهای آنها بر اساس همین اصل طراحی شود. تجارت بین ایران و ونزوئلا در سال‌های اخیر و پس از ارسال نفتکش‌های ایرانی به ونزوئلا در بهار 1399، مصداق خروجی این راهبرد بود. این تجارت از منظر فنی به صورتی رخ داد که ایالات‌متحده آمریکا هیچ خللی در آن نتوانست ایجاد کند. صادرات کالایی که در ایران قدرت تولید آن وجود داشت و حاصل درون‌زایی کشورمان بود، در کنار تقاضای آن توسط کشوری مانند ونزوئلا و تسویه آن به وسیله تهاتر، یک مدل فنی بسیار خوب برای کاهش تأثیر تحریم‌ها بود. 

در واقع می‌توان گفت ایجاد یک محور مقاومت اقتصادی در برابر تحریم‌های آمریکا توسط کشورهای تحریم‌شده با بهره‌گیری از روش‌هایی مانند تهاتر کالا‏، تهاتر ارزی یا بهره‌گیری از یک ارز مستقل می‌تواند تمام معادلات تحریمی آمریکا را بر هم بزند. 

 

* همکاری‌های راهبردی ایران و ونزوئلا در حوزه انرژی

در جریان تحولات اخیر بازار نفت و افزایش بی‌سابقه قیمت‌ها و کاهش عرضه نفت در بازار‌های جهانی، ایران توانست از فرصت پیش آمده بهترین استفاده را کند و درآمد‌های نفتی خود را افزایش دهد. از طرفی، آمریکا دست به دامان ونزوئلا و حاضر به لغو برخی تحریم‌های نفتی این کشور شده بود. از همین رو تحولات اخیر بازار نفت نشان می‌دهد ۲ کشور تحریم‌شده ایران و ونزوئلا در مواجهه با تحریم‌ها، نه‌‌تنها رقابتی جدی ندارند، بلکه در حال ساماندهی و اجرای همکاری‌های استراتژیک برای حفظ جایگاه خود در بازار نفت هستند. 

دولت سیزدهم پس از روی کار آمدن، تلاش کرده ضمن رها شدن از وابستگی به غرب، به همکاری با کشورهای منطقه و همکاری‌های همه‌جانبه با کشورهای همسویی چون کشورهای آمریکای لاتین بپردازد. افزایش همکاری‌های نفتی ایران و ونزوئلا را نیز باید در راستای همین رویکرد سنجید. بهمن‌ماه گذشته، به‌رغم تحریم و ممانعت آمریکا، یک نفتکش بزرگ با پرچم ایران با نام «استرلا» تحت مالکیت شرکت ملی نفتکش ایران حامل ۲ میلیون بشکه میعانات گازی در بندر اصلی شرکت نفت دولتی ونزوئلا پهلو گرفت و محموله خود را تخلیه کرد. همچنین قرارداد سوآپ میعانات گازی ایران و نفت سنگین ونزوئلا در حال اجراست. 

همچنین در ابتدای دولت سیزدهم قرارداد صادرات میعانات گازی ایران به ونزوئلا بین ۲ کشور امضا شد. موسسه S&P Global در گزارشی درباره سفر جواد اوجی، وزیر نفت به ونزوئلا عنوان کرده است: اوجی و بیش از 12 نماینده در 30 آوریل (ماه گذشته) بدون اعلام قبلی وارد کاراکاس شدند. به گزارش رسانه‌های محلی، 7 محموله 2 میلیون بشکه‌ای میعانات گازی ایران به پایگاه خوزه، یکی از بنادر اصلی نفت ونزوئلا واقع در شمال شرق رسیده است. 

این موسسه در ادامه توضیح می‌دهد: محموله‌های میعانات گازی ایران در ماه‌های سپتامبر، اکتبر، نوامبر، ژانویه، فوریه، مارس و آوریل وارد ونزوئلا شدند و علاوه بر حل بحران ونزوئلا، به ایران نیز کمک شد تا بخشی از ذخایر میعانات گازی خود را پاکسازی کند. 

قرارداد نفتی ایران و ونزوئلا تنها به صادرات میعانات گازی محدود نشد و چندی پیش رویترز با استناد به مدارک شرکت دولتی نفت ونزوئلا نوشت کاراکاس واردات نفت سنگین ایران برای تامین نیاز پالایشگاه‌های داخلی را شروع کرده است. این قرارداد، قرارداد نفتی‌ای را که سال گذشته میان ایران و ونزوئلا برای معادله پایاپای نفت امضا شد گسترش می‌دهد. 

۲ کشور سال گذشته ابتدا بر سر یک قرارداد معامله پایاپای توافق کردند که بر اساس آن، شرکت ملی نفت ونزوئلا (PDVSA) میعانات گازی ایران را برای رقیق کردن و فرآوری نفت فوق‌سنگین خود برای صادرات وارد می‌کرد. بر اساس این اسناد، نفت خام سنگین ایران که از نظر کیفیت مشابه نفت خام «مسا 30» ونزوئلا است، قرار است برای تغذیه پالایشگاه‌های PDVSA استفاده شود. صادرات نفت ایران به ونزوئلا در حالی ادامه دارد که این کشور با استفاده از میعانات گازی ایران، تولید نفت خود را افزایش داده است. 

اسناد شرکت دولتی نفت ونزوئلا، (پترولئوس دی ونزوئلا) نشان می‌دهد واردات نفت خام سنگین، توافق معاوضه‌ (سوآپ) سال گذشته ایران و ونزوئلا را توسعه می‌دهد. ونزوئلا خود نیز دارنده ذخایر بزرگی از نفت سنگین است و پالایشگاه‌های این کشور به طور عمده برای فرآوری نفت خام سنگین تنظیم شده‌اند و در ۲ سال گذشته ونزوئلا با واردات میعانات گازی از ایران، اقدام به رقیق‌کردن و فرآوری نفت فوق سنگین خود کرده است. 

بر اساس اسناد شرکت دولتی نفت ونزوئلا، دست‌کم ۲۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین ایران در نیمه ماه آوریل (فروردین) به دومین پالایشگاه بزرگ ونزوئلا تحویل داده شده و ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین نیز در هفته جاری به بندر خوزه در ونزوئلا برده می‌شود. علاوه بر این قرار شده «نفتکش ماکسیم گورکی» ونزوئلا 2 میلیون بشکه میعانات گازی را در این بندر تخلیه کند و نفتکش «دریا» با پرچم ایران نیز در آب‌های ونزوئلا در انتظار تخلیه محموله خود است. به‌ عنوان بخشی از قرارداد همکاری ۲ کشور، ونزوئلا در سال‌های اخیر تجهیزاتی از ایران دریافت کرده تا پالایشگاه‌های خود را ارتقا دهد.