بازداشتگاه فراقضایی بدنام ایالات متحده داخل پایگاه دریایی NSGB پنتاگون در ساحل خلیج گوانتانامو در منتهیالیه جنوب شرقی جزیره کوبا قرار گرفته است. این پایگاه به مساحت 117 کیلومترمربع، شامل اسکله و فرودگاه نظامی تنها نقطه از جزیره سابق پاتوقهای یانکیهاست که پس از انقلاب 1956 کوباییها در دست آمریکاییها باقی مانده است. البته ادامه حضور ارتش آمریکا در این نقطه بر مبنای تمدید یک قرارداد اجاره تحمیلی به هاواناست به طوری که از سال 1974 تاکنون مبلغ اجاره سالانه نمادین آن تنها 4085 دلار آمریکا بوده است. ارزش این پایگاه که سراسر ساحل دهانه خلیج اول یا بیرونی گوانتانامو را شامل میشود، مشرف بودن آن به راهروی آبی مهم شمال دریای کارائیب است و بهانهای است برای حضور نظامی آمریکاییها در این نقطه.
زندان نظامی آمریکایی با نام رسمی کمپ 5 در منتهیالیه شرقی محوطه پایگاه دریایی گوانتانامو اما در کنار خلیج گوانتانامو و بر ساحل دریای کارائیب قرار گرفته است. به شکلی تناقضآمیز، محل شکنجه و زجر اسرای این زندان درست داخل زمینها و تاسیسات ورزشی و رفاهی نظامیان و تفنگداران آمریکایی واقع شده است.
بازداشتگاههای بدنام و قفسشکل و بدون حفاظ در مقابل آفتاب داغ و هوای همیشه گرم این منطقه که در افکار عمومی به گیتمو مشهور شده و بخشی منفک و بشدت محافظت شده از زندان مزبور است، در ابتدای تاسیس در 11 ژانویه 2002 کمپ اشعه ایکس نام داشت و سالها به عنوان بازداشتگاهی موقت در اختیار نیروهای ویژه این پایگاه بود. در ماههای بعد تاسیسات آن تکمیل شد و به کمپ دی تغییر نام داد.
طی ۲ دهه از زمان گشایش این زندان در ژانویه 2002 حدود 780 اسیر به طور غیرقانونی به آنجا منتقل شدند که 733 تن از آنها به دیگر جاها منتقل شده و 9 تن نیز حین اسارت درگذشتند. در حال حاضر 37 اسیر همچنان توسط دولت دموکرات بایدن در گیتمو نگهداری میشوند.
تقریبا تمام اسرای گوانتانامو، بدون طی کردن مراحل قضایی از زندانهای نظامی و امنیتی غیرقانونی و پنهانی آمریکا در نقاط مختلف جهان بویژه خاورمیانه، اروپا و آسیای شرقی که موسوم به زندانهای سیاه هستند به آنجا برده شدهاند. آنها در سلولهایی در ۴ رده A تا D زندانی شدهاند.
از نظر اغلب کسانی که از این جهنم رهایی یافتهاند، اصلیترین شکنجهای که بر اسرا اعمال میشود، شرایط حبس شبانهروزی است. بیشتر سلولهای این زندان به صورت قفسهای فاقد سقف و دیوار هستند و اسرا عمدتا در غل و زنجیر باید بدون حرکت بیشتر ساعات روز را زیر آفتاب داغ و در هوای معمولا گرم و خشک منطقه سپری کنند. این در حالی است که حداکثر زمان پاس نگهبانان آمریکایی گیتمو و نظامیان پایگاه پیرامون آن کمتر از نصف روز یعنی 8 ساعت با زمان استراحت چند روزه است.
سال 2010 بعد از روی کار آمدن باراک اوباما در کاخ سفید - که یکی از شعارهایش تعطیل کردن زندان غیرقانونی گوانتانامو بود - یکی از دستیاران «کالین پاول» وزیر خارجه آمریکا در دوران بوش اقدام به اعترافاتی تکاندهنده در این باره کرد. سرهنگ «لارنس ویلکرسون» فاش کرد اغلب مقامات ارشد آمریکا شامل بوش، رئیسجمهور، معاون او دیک چنی و وزیر دفاع (رئیس پنتاگون) دونالد رامسفلد از فجایع و قانونشکنیهای داخل زندان گوانتانامو آگاهند، حتی از این موضوع که اغلب اسرا بیگناهند و فقط به دلیل مصالح سیاسی دولت واشنگتن بدون هیچ توضیحی زندانی هستند. اگر چه این مقام سابق دولتی آمریکا شواهد خود را در یک دادگاه رسمی ارائه کرد اما نه مقصران تحت تعقیب قرار گرفتند و نه حتی دولت اوباما طی 8 سال زمامداری، گوانتانامو را تعطیل کرد.
از همان نخستین روزهای گیتمو، ابعاد شکنجههای سازمانیافته و غیر انسانی روی اسرا با توجیه گرفتن اعترافات حیاتی از افراد متهم به تروریسم، به بیرون درز کرد. «سامی اللیثی» زندانی مصری که بدون اثبات جرم بعد از ۴ سال اسارت از گیتمو آزاد شد، با جثهای بسیار نحیف و خموده و روی یک صندلی چرخدار درباره برخی جنایتهای آمریکاییها در این زندان در یک دادگاه مصری شهادت داد.
بر اساس روایت اسرای آزاد شده، برخی شکنجهها که معمولا همراه با فرح و لذت توسط زندانبانان آمریکایی انجام شده، به شرح زیر است:
- کوبیدن شدید بدن و سر زندانیان به زمین
- لگد کردن بدن آنها با پوتین و شکستن استخوانها و مفاصلشان
- غرق مصنوعی زندانیان زیر جریان آب
- کتک زدن و شوک الکتریکی دورهای آنها
- شکنجههای روحی شامل دروغهای آزارنده درباره بستگان
- تاباندن نور شدید به چشم زندانیان برای جلوگیری از خواب
- تفتیش عقاید سیاسی زندانیان حین بازجویی و کتک زدن آنها در صورت ابراز نظر سیاسی خلاف مواضع دولت آمریکا
حدود 10 روز پیش روزنامه نیویورکتایمز در گزارشی، شواهد نهایی درباره دخالت رئیس قبلی سازمان سیا «جینا هاسپل» در ایجاد ساختار اسارت و شکنجه اسرا توسط آمریکاییها در زندانهای سیاه در سراسر جهان را فاش کرد. این زن علاوه بر اینکه نظریهپرداز این ساختار غیرقانونی و غیرانسانی بوده، به گواه یکی از روانشناسان سابق تحت استخدام سازمان سیا، در زندان سیاه آمریکاییها در تایلند، بر شکنجه مظنونانی که به گیتمو منتقل میشدهاند، نظارت میکرده است.