گروه اقتصادی: هر چند اقتصاد ارمنستان، کوچک‌ترین اقتصاد منطقه قفقاز پس از جمهوری آذربایجان و گرجستان است اما نباید مزیت‌های اقتصادی و تجاری این کشور را نادیده گرفت. مجاورت جغرافیایی و مرزی ارمنستان با ایران، روابط سیاسی نزدیک و باثبات در دهه‌های اخیر بین ایران و ارمنستان، حضور هموطنان ارمنی در داخل کشور که بخش عمده آنان را صنعتگران، تجار و بازرگانان تشکیل می‌دهند، عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نیز قراردادهای تجاری ارمنستان با اتحادیه اروپایی که امکان صادرات مجدد محصولات ایران به طرف‌های ثالث اوراسیا و اروپا را فراهم می‌کند، وجود منطقه آزاد تجاری ارس در مجاورت منطقه آزاد مِغری ارمنستان و پایانه مرزی و گمرگی نوردوز در استان آذربایجان شرقی از جمله ظرفیت‌ها و مزیت‌های شایان توجه ارمنستان از ابعاد اقتصادی و تجاری برای کشورمان به شمار می‌رود. 

به گزارش «وطن‌امروز»، یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم پس از روی کار آمدن و مجلس یازدهم در قانون‌گذاری گسترش تجارت خارجی بوده است. در مسیر تحقق همین هدف روز گذشته آلن روبرتی سیمونیان، رئیس مجلس ملی ارمنستان با حضور در مجلس شورای اسلامی با محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرد. رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار همتای ارمنستانی خود با تأکید بر آمادگی بخش خصوصی ایران برای همکاری با ارمنستان، گفت: برطرف شدن موانع بروکراسی می‌تواند ارمنستان را از خدمات مهندسی ایران در کوتاه‌ترین زمان با بهترین کیفیت برای ایجاد مسیرهای حمل‌ونقلی بهره‌مند کند. 

قالیباف در این دیدار، سفر رئیس مجلس ارمنستان به ایران را فرصتی مناسب برای توسعه همکاری‌های دوجانبه دانست و گفت: اولویت مجلس یازدهم و دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی، ارتباط با همسایگان است و امروز که در برهه حساسی از شرایط منطقه‌ای قرار داریم، لازم است همکاری‌های دوجانبه‌ و منطقه‌ای توسعه یابد. 

رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه قرن حاضر، قرن آسیاست، اظهار داشت: امروز همه شاخصه‌های اقتصادی، تولید، جمعیت، فناوری و نظامی تغییر کرده که در این میان شرایط غرب آسیا و اوراسیا نیز ویژه‌تر شده و جنگ روسیه و اوکراین نیز سرعت و شتاب این تحولات را بیشتر کرده است. 

وی در ادامه با بیان اینکه اهمیت منطقه غرب آسیا و قفقاز، روابط راهبردی و دوجانبه را بسیار حساس کرده است، یادآور شد: روابط ایران و ارمنستان در این حوزه بسیار حائز اهمیت بوده و مواضع قطعی جمهوری اسلامی درباره کشورهای همسایه بویژه ارمنستان، صلح، آرامش و ثبات است، بویژه که می‌دانیم رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه به دنبال منافع خود و بر هم زدن امنیت منطقه هستند، لذا ما کشورهای همسایه باید به این موضوعات توجه کنیم. 

قالیباف همچنین مهم‌ترین زمینه ارتباطی میان ایران و ارمنستان را در حوزه اقتصاد تعریف کرد و اظهار داشت: حمل‌ونقل مهم‌ترین بحث حوزه اقتصادی میان ۲ کشور است که منجر به تبادل کالا و انرژی و ارتباط میان کشورها می‌شود، لذا با صراحت می‌گویم به‌رغم اهمیتی که حوزه حمل‌ونقل دارد، هنوز اقدامی برای تسریع آن صورت نگرفته است. 

رئیس قوه مقننه ادامه داد: این در حالی است که ما از جهت برقراری امنیت ملی و منطقه‌ای و توسعه همکاری‌ها، نیازمند برقراری کریدور شمال- جنوب هستیم اما هر ۲ طرف درگیر بروکراسی‌های اداری هستیم، لذا دولت‌ها و پارلمان‌های 2 کشور باید هر چه سریع‌تر این موضوع را در اولویت قرار داده و مسیر جاده و ریلی را ایجاد کنند. 

وی در ادامه انتقال انرژی گاز و برق را به‌عنوان دومین موضوع مهم در حوزه روابط اقتصادی میان ۲ کشور دانست و افزود: امیدواریم این سفر بتواند با افزایش همکاری‌های پارلمانی و تدوین زمان‌بندی مشخص، منجر به توسعه روابط اقتصادی شود که هر ۲ کشور بتوانند در پی آن، از تجارت محدود به 324 میلیون دلار به تجارتی با سود بالغ بر چندین میلیارد دلار برسند. 

 

* ظرفیت‌های اقتصادی ارمنستان

حجم صادرات ایران به ارمنستان 324 میلیون دلار است که از نظر ۲ طرف این حجم قابل افزایش به رقم یک میلیارد دلار است. 

ارمنستان تنها کشور اتحادیه اقتصادی وگمرکی اوراسیاست که با ایران مرز زمینی دارد و به این ترتیب به پل ارتباطی میان ایران و این اتحادیه تبدیل شده است. 

مرز بین ایران و ارمنستان در بین ۱۵ کشوری که با ایران مرز مشترک دارند، کوچک‌ترین و منحصر به یک مرز آبی از طریق رود ارس به طول ۴۵ کیلومتر است. اما این ۲ ویژگی نه‌تنها سطح روابط ۲ کشور را تنزل نداده، بلکه آن را به الگویی برای همسایگی بین ادیان تبدیل کرده است. ارمنستان اگرچه در مقایسه با ایران کشوری کوچک محسوب می‌شود اما از نظر غنای فرهنگی و تمدنی هر ۲ کشور از پیشینیه همسان و مشترکی برخوردارند و به همین علت روابط پایداری نیز داشته‌اند. 

ارمنستان تنها کشور اتحادیه اقتصادی وگمرکی اوراسیاست که با ایران مرز زمینی دارد و به این ترتیب به پل ارتباطی میان ایران و این اتحادیه تبدیل شده است؛ موقعیتی که فرصت‌های جدیدی را در راستای منافع ۲ طرف ایجاد می‌کند. 

به گفته مسؤولان اقتصادی، ظرفیت مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا حدود ۲۷ تا ۳۰ میلیارد دلار است که به دلیل نداشتن شناخت مناسب طرفین از یکدیگر تاکنون محقق نشده است. 

 امکانات و نیاز‌های ارمنستان در زمینه‌های انرژی، حمل‌ونقل، صنایع و معادن، نیروی کار ارزان، تخصص و تکنولوژی در ساخت مصنوعات و موقعیت جغرافیایی این کشور از یک سو و موقعیت مناسب ایران، تخصص و تجربه ایران در بهره‌برداری از معادن، داشتن تکنولوژی روز برای تولید برخی کالاها، منابع غنی انرژی و راه‌های مواصلاتی گسترده از سوی دیگر، ظرفیت‌های مطلوب ۲ کشور برای گسترش همکاری‌های اقتصادی است. 

اما ایران از نظر صادرات کالا و خدمات به ارمنستان در جایگاه مناسبی قرار ندارد. حجم مبادلات تجاری ایران و ارمنستان به 324 میلیون دلار می‌رسد که بیشتر به سوآپ انرژی بازمی‌گردد به این صورت که ما به آنها گاز و آنها به ایران برق می‌دهند. این در حالی است که در حوزه‌های معادن، مواد غذایی، لوازم‌ خانگی و خدمات فنی و مهندسی برای تجار ۲ کشور فرصت مناسبی برای همکاری وجود دارد. 

 

* جزئیات حجم روابط تجاری بین ایران و ارمنستان

حجم تجارت ایران و ارمنستان در سال 1400 به لحاظ ارزشی 324 میلیون دلار بوده است که از این رقم 304 میلیون دلار صادرات ایران به ارمنستان و 20 میلیون دلار نیز واردات ایران از ارمنستان بوده است. 

میزان صادرات محصولات ایران به ارمنستان طی دوره 12 ماهه سال 1400 به رقم 304 میلیون دلار رسیده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن 0.3 درصد کاهش داشته است. اقلام عمده صادراتی ایران به ارمنستان گاز طبیعی، میلگرد و محصولات فولادی، سولفور سدیم، پلی پروپیلن و پلی‌اتیلن و انوع میوه‌ها بوده است. به همین ترتیب واردات نیز طی این دوره به 20 میلیون دلار رسیده که نسبت به دوره گذشته 17 درصد رشد داشته است. اقلام عمده وارداتی ایران از ارمنستان در حوزه تجهیزات برق، الکترونیک و ماشین‌سازی بوده است. 

 

* رشد 66 درصدی صادرات کالاها‌ (جز گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی)

سال 1399 از مجموع کل صادرات، 154 میلیون دلار مربوط به گاز طبیعی و برخی فرآورده‌های نفتی بوده و به میزان 150 میلیون دلار، انواع دیگر محصولات از ایران به ارمنستان صادر شده است. در حالی که در سال 1400 سرجمع صادرات گاز طبیعی و برخی فرآورده‌های نفتی از ایران به ارمنستان با افت 65 درصدی به رقم 54 میلیون دلار کاهش یافت و میزان صادرات انواع دیگر کالاهای صادراتی ایران به ارمنستان نیز به رقم 250 میلیون دلار رسید. بنابراین می‌توان گفت میزان صادرات کالاها جز گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی با رشد 66 درصدی از رقم 150 میلیون دلار در سال 1399 به 250 میلیون دلار در سال 1400 رسیده است.