سال ۹۹ سال خوبی برای سینمای ایران نبود. مخاطب حدود 650 هزار نفری این سال، کمترین تعداد مخاطب سالانه در دهه 90 بود. سال ۱۴۰۰ هم حال و روز نامساعد سینما با ۷ میلیون مخاطب ادامه داشت اما اواسط این سال، اخبار واکسیناسیون عمومی، نویدبخش مهار کرونا و بازگشت به روزهای خوب سینما بود، هر چند میزان تماشاگران سینما در بهار امسال نشان می‌دهد هنوز زود است منتظر روزهای خوب سینما باشیم. 

به گزارش «وطن‌امروز»، میزان فروش گیشه بهار امسال خبرهای خوبی برای سینما ندارد. آمار مخاطبان اکران بهار که بتازگی منتشر شده، یک زنگ خطر برای اهالی سینماست. ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار مخاطب در بهار امسال شاید با افزایش نسبی‌اش نسبت به سال گذشته، حکایت از آغاز دوران پساکرونا برای سینما داشته باشد اما اینکه تعداد سینماروهای‌مان در بهار امسال از نیمی از سینماروهای آخرین بهار پیش از کرونا یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر کمتر است، کمی نگران‌کننده است. «متری شیش و نیم»، «رحمان ۱۴۰۰» و «تگزاس ۲» را که یک طرف بگذاریم و کل ۲۰ فیلم بهار ۱۴۰۱ را یک طرف، باز هم کفه اولی سنگینی می‌کند!

شاید در نگاه اول بتوان همه چیز را گردن تغییر اوضاع معیشتی از بهار ۹۸ تاکنون انداخت اما با بررسی سایت‌های فروش بلیت کنسرت خوانندگانی چون سهراب پورناظری و همایون شجریان، که ارزان‌ترین بلیت‌شان 3-2 برابر بلیت سینما قیمت دارد، درمی‌یابیم که باید جای دیگری به دنبال مقصر بگردیم.

تعداد مخاطبان سینمای ایران در دهه اخیر مسیری رو به رشد را در پیش گرفته بود. سال ۹۱ سینما حدود ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار مخاطب به خود دید و در سال بعد، این عدد با کاهش نزدیک به یک میلیونی همراه بود. سال ۹۳ اما این رقم به ۱۲ میلیون و ۷۰۰ هزار مخاطب رسید و این روند افزایشی در سال ۹۴ هم با ۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار مخاطب حفظ شد. سال ۹۵ شروع دورانی جدید برای سینمای ایران بود؛ رشد نزدیک به ۲ برابری تماشاگران، انتظارات را بالا برد. مخاطبان پرده نقره‌ای در این سال به ۲۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رسید و از آن زمان تا موقع پیدا شدن سر و کله کرونا نیز در بازه ۲۲ تا ۲۸ میلیون مخاطب بود.

کرونا را که از این 10 سال فاکتور بگیریم، جمعیت سینماروهای دهه ۹۰ به جز در مواردی که کاهش ناچیزی را تجربه کرده، همیشه حرکتی به جلو داشته و این شکست فاحش گیشه بهار سال جاری، از یک بحران خبر می‌دهد.

البته واکنش‌ها نسبت به این میزان استقبال مردم متفاوت است و عده‌ای معتقدند شرایط امروز را نباید با بهار ۹۸ مقایسه کرد. آنها مقایسه فروش بلیت کنسرت و بلیت سینما را بی‌اساس می‌دانند. اگر این مشابهت یا عدم تشابه را از نگاه سینماداران بررسی کنیم، شاید به پاسخ عینی‌تری برسیم. محمد قنبری، مدیر پردیس سینمایی مگامال به ایسنا گفته است: به نظر من مقایسه فروش امسال سینما با سال‌های ۹۸ و ۹۷ اشتباه است و حتی مقایسه‌ای که میان استقبال مردم از بعضی کنسرت‌ها و تئاترهای گرانقیمت‌ می‌شود نیز درست نیست چون حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد مخاطب سینما از قشر متوسط جامعه هستند ولی آن نوع نمایش‌ها و کنسرت‌ها مخاطبی با سطح درآمدی بالاتر دارند.

قنبری البته دلیل دیگری هم برای این موضوع بر‌شمرده است که به چینش چرخه اکران بازمی‌گردد. او دلیل دیگر این کاهش مخاطب را اینگونه بیان می‌کند: متاسفانه در بهار امسال فقط 3-2 فیلم پتانسیل استقبال مخاطبان را داشتند و مابقی چندان قابلیت فروش ندارند. در کنار اینها نباید فراموش کرد که تعطیلات عید نوروز، عید فطر و نیمه خرداد هم بر کاهش مخاطب تاثیر داشته چون اولویت مردم پس از 2 سال کرونایی، سفر بود؛ نه تماشای فیلم در سینما!

در این شرایط بحرانی که سینما نیازمند تدابیری ا‌ست تا از این وضعیت رهایی یابد، شورای صنفی نمایش هم افت‌وخیزهایی را تجربه کرده و پس از چند ماه وقفه، در آخرین روز خردادماه نخستین جلسه با ترکیب شورایی جدید خود را برگزار کرده است. همایون اسعدیان، دبیر و سخنگوی این شوراست. وی در پاسخ به ایسنا راه نجات سینما از این وضعیت را یک حرکت جمعی دانسته و گفته است: همه اعضای شورای صنفی معتقد هستند در این وضعیت نمی‌توان به شیوه‌های قدیم و مثلا براساس کف فروش، فیلم‌ها را اکران کرد و باید راهکارهای جدید را متناسب با وضعیت بحرانی اکران و سینما در نظر بگیریم، چون به هر حال مردم در شرایط اقتصادی فعلی کمتر به سینما می‌روند و نیاز به یک عزم و همیاری عمومی است تا مردم دوباره به سمت سینما برگردند.

اسعدیان یادآور شد در این مسیر نیاز به همراهی کامل صداوسیما جهت تبلیغات تمام فیلم‌ها است. او همچنین لازم دانسته که برای آرایش اکران، بحث و گفت‌وگو با تهیه‌کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها اتفاق بیفتد تا مثلا بعضی فیلم‌ها با هم اکران نشوند.

البته تا این لحظه هم تدابیری برای گذر از این بحران اندیشیده شده که اتفاقا توانسته تا حدودی موثر واقع شود. فروش بلیت نیم‌بهای فیلم «بدون قرار قبلی» در روز ولادت امام رضا(ع) یکی از این تدابیر بود که توانست رکورد ۴ هزار و ۵۸ نفر مخاطب در یک روز را برای این فیلم ثبت کند و آن را در جدول پربیننده‌های در حال اکران به رده سوم برساند. افزون بر این، «هناس» فیلم دیگری بود که اجرای طرح بلیت شناور توانست بازار مخاطبانش را داغ‌تر از پیش کند. این فیلم پس از اجرای این طرح در زنجیره سینمایی حوزه هنری، توانست رشد ۳۵ درصدی را تجربه کند و اخیرا هم از مرز فروش یک میلیارد تومان عبور کرد. 

همین تجربه موفق باعث شد روز گذشته روابط عمومی موسسه تصویر شهر، با اعلام اینکه سینماهای موسسه تصویر شهر زیرمجموعه شهرداری تهران است و تامین رفاه و آسایش شهروندان از اصلی‌ترین وظایف این نهاد است، اعلام کند طرحی در راستای کاهش قیمت بلیت تدوین شده و از ابتدای تابستان در سینماهای زیرمجموعه این موسسه اجرا می‌شود. طبق این طرح، در ۳ روز ابتدایی هفته (شنبه، یکشنبه و دوشنبه)، بلیت در پردیس‌های سینمایی ملت، تماشا و راگا تا ساعت ۱۹ به صورت نیم‌بها عرضه می‌شود و از ساعت ۱۹ به بعد برای تمام فیلم‌ها در پردیس ملت از ۴۵ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان و در پردیس‌های راگا و تماشا از ۳۵ هزار تومان به ۲۵ هزار تومان کاهش می‌یابد. 

تجربه‌های موفق فوق نشان می‌دهد بالا بودن قیمت بلیت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش رونق بازار سینما دارد اما نباید از نحوه چینش چرخه اکران نیز غافل شد. از ۲۰ فیلم اکران‌شده در بهار امسال، سهم ژانر اجتماعی ۱۰، ژانر کمدی ۶ و ژانر کودک و نوجوان ۳ فیلم است و یک سهمیه باقیمانده هم به تنها فیلم دفاع مقدسی اکران شده در این فصل یعنی «موقعیت مهدی» می‌رسد. ترکیب نامتوازن این فیلم‌ها و کم بودن فیلم‌های کمدی نسبت به فیلم‌های اجتماعی، آن هم در این فصل طلایی و پرمخاطب سینما، نشان‌دهنده انتخاب‌هایی غیرتخصصی برای اکران در این ۳ ماه است. بیش از ۱۲۰ فیلم حاضر در صف اکران، ظرفیت بسیار خوبی است تا سینما بتواند حداقل موقتا از این بحران خارج شود. 

چینش یک چرخه اکران خوب، همت مدیران سینمایی‌ و توجه بیشتر به یک برنامه‌ریزی خاص برای تولید و آینده سینما به جای برخی ممانعت‌های سختگیرانه را می‌طلبد. مدیر پردیس سینمایی مگامال به عنوان عضوی از جامعه سینماداران در این باره در ادامه صحبت‌هایش به ایسنا، این پیشنهاد را مطرح کرده است: برای برون‌رفت از این وضعیت یک راه‌حل می‌تواند این باشد که در یک بازه زمانی، ۲ فیلم کمدی و ۲ فیلم اجتماعی که قابلیت جذب مخاطب را داشته باشند اکران کنیم. اگر وزارت ارشاد مجوز فیلم‌هایی مثل «قاتل و وحشی»، «صد سال به این سال‌ها»، «چپ راست» و «شیشلیک» را صادر کند، قطعاً آشتی مخاطب با سینما را به همراه خواهد داشت. 

البته از محتوای فیلم‌ها و ذائقه مخاطب هم نباید بگذریم. فیلم‌های کمدی که همیشه مورد اقبال مخاطبان بوده‌اند و میزان فروش «انفرادی» و «سگ بند» گواه این ادعاست اما در بین فیلم‌های غیرکمدی، فیلم «موقعیت مهدی» با تعداد مخاطب بیش از ۴۰۰ هزار نفر، توانسته استقبال خوبی را از سوی مخاطبان در پی داشته باشد. شاید این استقبال خوب حامل این نکته باشد که کم‌تعداد بودن فیلم‌های دفاع‌مقدسی نیز در این کاهش مخاطب دخیل است. اگر نگاهی به تاریخ سینمای ایران بیندازیم، خواهیم دید که ژانر جنگی همیشه در بین پرطرفدارها بوده و «عقاب‌ها»، «کانی مانگا» و «اخراجی‌ها» بخوبی این موضوع را به ما نشان می‌دهند. اهتمام بیشتر به این ژانر نیز می‌تواند برای برون‌رفت از وضع موجود راهکار خوبی باشد.