گروه سیاسی: تهران همچنان روزهای شلوغ دیپلماسی را در گفت‌وگوهای سطح بالای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پیش روی خود دارد و سفر وزیر خارجه روسیه به ایران و ملاقات با رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه و سخنرانی حجت‌الاسلام رئیسی در اجلاس بریکس به دعوت رسمی چین این روند را تکمیل کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، دیدار امیرعبداللهیان و لاوروف در وزارت امور خارجه و سپس نشست خبری مشترک آخرین برنامه کاری وزیر خارجه روسیه در تهران را تشکیل داد. آنچه از اظهارات ۲ وزیر خارجه برداشت می‌شود این است که تهران و مسکو خود را برای روابط سطح بالا و گسترش همکاری‌ها و هماهنگی‌ها در دوره پیش رو آماده می‌کنند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پنجشنبه پس از دیدار و گفت‌وگو با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اعلام کرد: با سرگئی لاوروف گفت‌وگوهای پرمحتوایی داشتیم. تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. وی افزود: هر دو بر نامشروع بودن تحریم‌های خودسرانه و فراسرزمینی تأکید کردیم. امیرعبداللهیان اضافه کرد: توافق کردیم تلاش‌های مشترک جهت تسریع اجرای کامل توافقا‌ت‌مان را شدت بخشیم. رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین درباره معاهده همکاری‌های جامع بلندمدت و راهبردی ۲ کشور بیان کرد: این ایده از قبل از سفر آقای رئیسی به مسکو و دیدارشان با آقای پوتین در دستورکار ما قرار داشت. در جریان این سفر نقطه نظرات همکارانم در وزارت امور خارجه و دستگاه‌های ذی‌ربط روسیه را دریافت کردیم و امیدواریم بزودی جلسات کارشناسی برای نهایی کردن مفاد این موافقتنامه و تصویب آن در دولتین ایران و روسیه و پارلمان‌های ۲ کشور را پشت سر بگذاریم. 

 

* چارچوب‌های کاری از زبان لاوروف

«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه فدراسیون روسیه پس از دیدار با حسین امیرعبداللهیان در نشست خبری مشترک حضور یافت و به تشریح گفت‌وگوهای انجام شده پرداخت. وی در ابتدای این نشست با اشاره به دیدارش با حجت‌الاسلام رئیسی، گفت: مذاکرات بسیار خوبی داشتیم و امروز هم به صورت مفصل با آقای امیرعبداللهیان گفت‌وگو داشتیم و ۲ کشور تصمیم دارند روابط خود را تعمیق ببخشند. ما نظر مشترک داریم که روابط فیمابین توانسته به سطح بسیار بالایی در طول تاریخ برسد. با این هدف روی توافق بزرگی کار می‌کنیم که ابتکار آن توسط رئیس‌جمهور ایران مطرح شده است. چند وقت پیش پیشنهاد وزارت ما به تهران مخابره شد و امروز توافق کردیم کارشناسان هر چه سریع‌تر درباره این سند مهم توافق کنند؛ سندی که آینده شراکت استراتژیک ما را برای ۲۰ سال آینده مشخص می‌کند. وزیر خارجه روسیه خاطرنشان کرد:‌ وظیفه ما است که روابط فیمابین را گسترش دهیم در شرایطی که تحریم‌های آمریکا و کشورهای اقماری مانع توسعه پویای روابط ۲ کشور شده است. به‌رغم همه این تبعیض‌ها تجارت ما سال گذشته ۸۰ درصد افزایش یافت و به حدود ۴ میلیارد دلار رسید و امسال روند مثبت است و هر کاری صورت می‌دهیم تا از این روند حمایت کنیم. لاوروف خاطرنشان کرد: ما نظر مشترک داریم که نباید اجازه دهیم آمریکا و اقمار آن اصول بین‌الملل و اساس منشور ملل متحد و برابری حاکمیت کشورها را عوض کنند. ما و ایران تحریم‌های یکجانبه برخلاف منشور ملل متحد توسط آمریکا را محکوم می‌کنیم و نیازمند آن است که همه کشورهای مستقل با این روند مقابله کنند. رئیس دستگاه دیپلماسی فدراسیون روسیه درباره عضویت ایران در سازمان شانگهای اظهار داشت: ما از پروسه رسمی ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو دائم استقبال می‌کنیم. قرار است در سمرقند تفاهمنامه‌ای امضا شود که زمان و پروسه حقوقی این مساله را بیان می‌کند که فکر نمی‌کنم زمان زیادی را بطلبد. مطمئنیم ایران نقش مهمی را در تحکیم این سازمان ایفا می‌کند. وی درباره برجام نیز اظهار داشت: هدف ما این است اشتباهی را که آمریکا صورت داد تصحیح کنیم. زمانی که آمریکا از برجام و قطعنامه خارج شد، یک بار دیگر حقوق بین‌الملل را نقض کرد. وزیر خارجه روسیه تصریح کرد: همه تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران که ناقض برجام است، باید لغو شود، امیدوارم آمریکا انتخاب منطقی خودش را صورت دهد. البته اطمینان کاملی در این زمینه ندارم. وزیر خارجه روسیه خاطرنشان کرد: در دیدار دیروز با آقای رئیسی به صورت مفصل درباره وضعیت فعلی اوکراین صحبت کردیم. از ایران برای فهم درست ریشه‌های این مشکل تشکر کردیم. غربی‌ها به ریاست آمریکا تلاش می‌کنند از اوکراین به عنوان مأمنی برای ایجاد تهدید علیه خاک روسیه و مهار روسیه استفاده کنند. این خط مشی آنهاست و تمام درخواست‌های ما از سوی غرب رد و نادیده گرفته شد. لاوروف درباره مذاکرات وین هم گفت: آمریکا یک سال پیش ما را متهم کرد که بر سر راه احیای برجام ترمز ایجاد کردیم، ولی این مساله درست نبود و همه به این موضوع اذعان دارند روسیه مثل طرف‌های دیگر گفته که آماده است برجام را به صورت کامل احیا کند. آمریکا از آن زمان به تنهایی در این زمینه ترمز ایجاد می‌‌کند. ما به دوستان ایرانی گفتیم که از موضع آنها برای احیای کامل برجام بدون هیچ کم و کاستی یا افزودن موضوعی به آن حمایت می‌کنیم. وی درباره همکاری ایران و روسیه برای تامین منافع مشترک در بازار انرژی گفت: ما همیشه در همکاری دوجانبه راه‌هایی را برای مشکلات ایجاد شده پیدا کرده‌ایم. آمریکا و کشورهای اقماری آنها به صورت غیرقانونی تلاش کردند توسعه بخش انرژی ایران را مهار کنند و همین کار را در قبال روسیه انجام می‌دهند. پلان دوجانبه‌ای را امروز بررسی کردیم که در حال حاضر چارچوب خودش را پیدا می‌‌کند. هدف این است که این را به تحریم‌های یکجانبه منوط نکنیم. برنامه پرامیدی داریم که اجازه می‌دهد در این بستر کار کنیم. به همراه طرف ایرانی به صورت سنتی در این زمینه کار می‌کنیم، برای ثبات بخشیدن به بازار نفت و گاز توافق کامل داریم که در چارچوب اوپک‌پلاس برای تامین منافع ایران در کارهای آتی همکاری کنیم. 

 

* پوتین بزودی در تهران

وزیر خارجه روسیه در حالی تهران را ترک کرد که مقامات این کشور از سفر رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه به تهران خبر دادند. «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری روسیه به خبرگزاری «تاس» گفت که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور قطعا در مقطعی به ایران سفر خواهد کرد اما تاریخ دقیق این سفر هنوز مشخص نیست. 

سخنگوی کرملین در پاسخ به سوالی درباره احتمال سفر پوتین به ایران و شرکت در نشست سران آستانه گفت: او قطعا با گذر زمان به آنجا خواهد رفت اما تاریخ دقیق هنوز مشخص نشده است. 

 

* ادامه رایزنی‌ها با پکن

وزیر امور خارجه روز پنجشنبه علاوه بر میزبانی از همتای روس خود، با وزیر خارجه چین هم تلفنی گفت‌وگو کرد. تاکید پکن بر تن دادن آمریکا به خواسته‌های منطقی ایران، نفی سیاسی‌کاری آژانس و خلق فرصت‌های جدید همکاری در قالب «بریکس» از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگوهای ۲ وزیر خارجه بود. بر این اساس وزارت خارجه چین در بیانیه‌ای محور گفت‌وگوهای وزرای خارجه ایران و چین را تشریح کرد. وبگاه وزارت خارجه چین در بیانیه‌ای نوشت: ۲۳ ژوئن ۲۰۲۲، وزیر خارجه وانگ یی تماسی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران برقرار کرد. امیرعبداللهیان برای موفقیت چین در برگزاری نشست آتی بریکس و گفت‌وگوهای سطح بالا برای توسعه جهانی آرزوی موفقیت کرد و عنوان کرد که باور دارد چین می‌تواند فرصت‌های جدیدی در همکاری‌های چندجانبه در چارچوب بریکس رقم بزند. امیرعبداللهیان تاکید کرد که ایران از ابتکار توسعه بین‌الملل و امنیت جهانی ارائه شده توسط طرف چینی حمایت می‌کند. در ادامه بیانیه آمده است: وانگ یی نیز عنوان کرد که رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ نشست بریکس و گفت‌وگوهای سطح بالا برای توسعه جهانی را ریاست خواهد کرد که اهمیت بالایی در تقویت سازوکار بریکس، ارتقای همکاری و همبستگی در بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه و ترغیب جامعه بین‌المللی برای رسیدگی مشترک به چالش‌ها در رابطه با تحولات دارد. چین اهمیت بالایی برای روابط ایران- چین قائل است و آماده همکاری با طرف ایرانی جهت تداوم حمایت راسخ از یکدیگر در رابطه با تحقق منافع کلیدی هر یک از طرفین و برطرف کردن نگرانی‌های اصلی شراکت جامع راهبردی است. این بیانیه در ادامه می‌افزاید: امیرعبداللهیان آخرین تحولات در رابطه با مذاکرات درباره تداوم پایبندی به برنامه جامع اقدام مشترک را به اشتراک گذاشت و عنوان کرد رفتار قلدرمآبانه ایالات متحده مشکل اصلی مذاکرات جاری است. طرف ایرانی به طور قاطع از منافع ملی خود حفاظت خواهد کرد و به حل‌وفصل اختلافات از طریق مذاکرات جهت حصول هرچه سریع‌تر توافق متعهد است. طرف ایرانی از نقش سازنده چین در رابطه با مساله هسته‌ای ایران استقبال می‌کند. در انتهای بیانیه وزارت خارجه چین آمده است: وانگ یی گفت چین اقدامات غیرسازنده را که منجر به تشدید تنش‌ها شود تایید نمی‌کند. تمام طرفین باید به طور پیوسته برای حصول توافق از طریق دیپلماسی تلاش کنند. چین مخالف سیاسی‌سازی امور آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و از حل‌وفصل مشکلات برجسته از طریق گفت‌وگو و همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و طرف ایرانی حمایت می‌کند. طرف آمریکایی نیز به طور صادقانه مسؤولیت‌های خود را بپذیرد و به درخواست‌های منطقی طرف ایرانی پاسخی مثبت دهد. چین به حفظ عدالت و حمایت از توسعه روند مذاکرات ادامه خواهد داد و گفت‌وگوهای نزدیک خود با طرف ایرانی را حفظ خواهد کرد. 

 

* بورل در تهران

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته از سفر «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی به تهران در جمعه شب (دیشب) به منظور دیدار با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور‌ خارجه و برخی‌ دیگر از مقامات جمهوری اسلامی ایران خبر داد. این نخستین سفر بورل به تهران در دولت سیزدهم است. خطیب‌زاده در این باره افزود: در این سفر که در چارچوب رایزنی‌های جاری بین ایران و اتحادیه اروپایی انجام می‌شود درباره مناسبات دوجانبه، برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها بحث و تبادل نظر خواهد شد. 

بورل در توئیتی درباره سفرش به تهران، دیپلماسی را تنها راه بازگشت به اجرای کامل برجام و معکوس کردن تنش‌های فعلی خواند. مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در این باره نوشت: به عنوان هماهنگ‌کننده برجام برای دیدار با حسین امیرعبداللهیان همتای خود و دیگر مقامات ذی‌ربط ایرانی به تهران سفر می‌کنم. دیپلماسی تنها راه بازگشت به اجرای کامل توافق و معکوس کردن تنش‌های فعلی است. انریکه مورا مذاکره‌کننده ارشد اروپا در مذاکرات وین هم در توئیتی با انتشار تصویری، از شام کاری با حضور «جوزپ بورل» نماینده عالی اتحادیه اروپایی و «راب مالی» فرستاده ویژه ایالات متحده در موضوع ایران در بروکسل خبر داد. معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در ادامه این توئیت نوشت: «گفت‌وگوی عمیق درباره برجام و چشم‌اندازهای منطقه‌ای در خاورمیانه به طور وسیع‌ انجام شد». وی‌ نوشت: «راب مالی بر تعهد قاطع آمریکا برای بازگشت به توافق تاکید کرده است».

 

* مقتضیات یک روابط ویژه

سفر مسؤول ارشد سیاست خارجی فدراسیون روسیه به تهران در فضایی اتفاق افتاد که پیش از او، سران کشورهای آسیای میانه مثل تاجیکستان، قزاقستان و ترکمنستان به ایران آمده بودند و این امر نشان می‌دهد مسکو در پرونده آسیای میانه و قفقاز جنوبی خود نقش ویژه‌ای برای ایران قائل است و به تثبیت حضور ایران و محکم کردن جای پای کشورمان در این مناطق چشم دوخته است. از نقطه نظر مسکو، حضور ترکیه و آذربایجان که می‌توانند قفقاز را دروازه ورود ناتو کنند، اطمینان‌بخش نیست. تاکید رهبر حکیم انقلاب در دیدار رئیس‌جمهور قزاقستان و هشدار نسبت به نقش مخرب ناتو در اوکراین بر این اساس صورت‌بندی می‌شود. در حال حاضر تحریم‌های یکجانبه آمریکا، متغیر مشترکی است که ایران و روسیه را به هم نزدیک می‌کند. مسکو در تحولات منطقه‌ای بویژه در غرب آسیا تلاش می‌کند خود را به تهران نزدیک کند. در این زمینه، این بخش از مواضع لاوروف در تهران درباره ایده‌های آمریکا برای تشکیل بلوکی بین کشورهای عربی و اسرائیل که آن را مقابل ایران قرار دهد، حائز اهمیت است؛ جایی که او گفت: «اگر آمریکا واقعا علاقه‌مند است برجام را احیا کند، ترجیح ما این است که برنامه‌های اختلافی ایجاد نشود. آمریکا در هر منطقه‌ای این کار را صورت می‌دهد. در هند و اقیانوس هند این برنامه را دنبال می‌کند و این ناقض همه فرمت‌های جهانی است که در آسیا و اقیانوس آرام در حول و حوش آسه‌آن وجود دارد». سنگ‌اندازی آمریکایی‌ها در برجام دیگر موضوعی است که دیدگاه ۲ کشور به همراه چین را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده است و استفاده ابزاری از آژانس توسط آمریکایی‌ها آخرین مساله‌ای بود که اتحادنظر تهران-پکن- مسکو را در نحوه مذاکرات آتی درباره احیای توافق شدت بخشیده است. 

***