چراغ سبز چین و روسیه به عضویت تهران در بریکس و فرصتهای متقابل حضور ایران در این گروه
گروه سیاسی: چین و روسیه در تازهترین موضعگیریهای رسمی، از عضویت ایران در بریکس حمایت کردهاند و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه ایران را کشوری شایسته نامزدی عضویت در این گروه دانسته و گفته است عضویت تهران در بریکس، ارزشمند خواهد بود.
وی اعلام کرد، مهمترین موضوع این است که روند مقدماتی برای توسعه گروه بریکس آغاز شده است. «ژائو لیجیان» سخنگوی وزارت خارجه چین هم درباره ابراز تمایل ایران برای عضویت در بریکس گفت: ما متوجه شدیم بسیاری از کشورها از جمله ایران و آرژانتین برای پیوستن به بریکس ابراز تمایل کردهاند. به عنوان رئیس دورهای سال جاری بریکس، چین فعالانه از روند گسترش و افزایش عضوپذیری بریکس و گسترش همکاری «بریکس پلاس» حمایت میکند. وی همچنین افزود: چین به همراه سایر شرکای بریکس با قاطعیت پیرامون پیشرفت روند گسترش این گروه کار خواهد کرد و بدین ترتیب شرکای بیشتری به خانواده بریکس ملحق خواهند شد.
گروه بریکس متشکل از ۵ قدرت اقتصادی نوظهور جهان شامل چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای جنوبی است و نام این گروه، یک کلمه اختصاری برگرفته از حروف اول نام ۵ کشور عضو کنونی آن است. اگرچه در ابتدای امر هدف اصلی تشکیل این گروه، اقتصادی بود اما با توجه به تغییرات در نظام بینالملل و پیوستگی اقتصاد و سیاست، عوامل سیاسی و بینالمللی نقش انکارناپذیری در دامنه کاری بریکس ایفا میکند.
هر کدام از اعضای بریکس در یکی از حوزههای سیاسی و اقتصادی در جهان بازیگری عمده محسوب میشوند و از این حیث این گروه دارای سطوح مختلف و متنوعی از قدرت است. چین و روسیه از اعضای دائم شورای امنیت و دارای حق وتو هستند. چین، روسیه و هند دارای زرادخانههای سلاح هستهای هستند و برزیل و آفریقای جنوبی هم از توانمندیهای هستهای برخوردارند.
همچنین اعضای این گروه نیمی از جمعیت جهان (4 میلیارد نفر) را تشکیل میدهند که این هم دیگر متغیر قدرتساز برای ایفای عمل گستردهتر است. ظرفیت اقتصادی بریکس هم با در اختیار داشتن تقریبا 20 درصد کل اقتصاد جهانی دیگر اهرم قدرتساز این گروه برای در اختیار گرفتن ابتکار عمل در محیط بینالملل را به خود اختصاص داده است. اما مهمترین ویژگی و وجه تمایز بریکس، تجدیدنظرطلبی اعضای آن نسبت به نظم موجود جهانی است و همین خصیصه است که نقش این گروه را در بازتعریف نظام بینالملل برجسته میکند و همین امر باعث نگرانی شدید کشورهای غربی شده است. بسیاری از تحلیلگران اقتصادی شکلگیری بریکس را مقابله با قدرتهای غربی دانسته و تلاش این گروه برای ایجاد بانک توسعه جهانی در مقابل صندوق بینالمللی پول را مصداق آن ارزیابی میکنند.
ایران در برهه کنونی با در نظر گرفتن یک راهبرد واقعگرایانه و عملگرایانه، اشتراکات فراوانی را با کنشگران قدرتمند در جهان تعریف کرده است و پیوستن به شبکهای از پیمانهای منطقهای نظیر سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس را در دستور کار قرار داده است. اخیرا حجتالاسلام رئیسی در نشست بریکس پلاس برای ایفای نقش ایران و در اختیار قرار دادن ظرفیتهای محیطی استثنایی کشورمان به این گروه ابراز آمادگی کرد.
مزیت پیوستن به بریکس برای کشورمان این است که با توجه به ظرفیتهای قدرت این گروه، دستورکار بریکس و دامنه عمل و کنش آن در سطوح فرامنطقهای شکل میگیرد و ایران به این وسیله میتواند بهرهمندی کسب کند و به خنثیسازی تحریمهای غرب علیه کشورمان بپردازد. از طرف دیگر ایران که بر اساس تعاریف روابط بینالملل در حال حاضر به عنوان یک قدرت منطقهای محسوب میشود با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک کشورمان و نقش راهبردی در تامین امنیت و شکلدهی به ترتیبات امنیتی غرب آسیا که شاهراه اقتصادی و انرژی جهان محسوب میشود و با توجه به نفوذ گسترده ایران بر کشورهای مسلمان، این موارد، پیوستن کشورمان به بریکس را برای این گروه دارای یک بعد دیگر از قدرت میکند.
از این رو به نظر میرسد در دیدار رئیسی و پوتین در اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر درباره حضور ایران در بریکس هم گفتوگویی انجام شده باشد. به نظر میرسد محور تهران- مسکو- پکن وارد مرحله نوینی از همکاریهای راهبردی شده است.