اشکان صدیق: 14 تیر در تقویم ما به نام مقدس «قلم» مزین شده است؛ همانکه در قرآن کریم بویژه در سوره‌های قلم و علق بدان قسم خورده شده و مقام آن ستوده شده است. خداى سبحان در نخستین آیه از شصت‌وهشتمین سوره قرآن کریم به قلم و آنچه با قلم مى‌نویسند سوگند یاد کرده است و از ظاهر سیاق آیه برمى‌آید منظور از قلم مطلق قلم و مطلق هر نوشته‌اى است که با قلم نوشته مى‌شود. خداوند از این جهت این سوگند را یاد کرده که قلم و نوشته از عظیم‌ترین نعمت‌هایی اسـت که خداى تعالى بشر را به آن هدایت کرده، به وسیله آن حوادث غایب از انظار و معانى نهفته در درون دل‌ها را ضبط مى‌کند. انسان به وسیله قلم و نوشتن مى‌تواند هر حادثه‌اى را که در پس پرده مرور زمان و بعد مکان قرار گرفته نزد خود حاضر کند، پس قلم و نوشتن هم در عظمت، دست کمى از کلام ندارد. 

در ظاهر آنچه به آن سوگند یاد شده است، ظاهرا موضوع کوچکى است؛ یک قطعه نى یا چیزى شبیه به آن و کمى ماده سیاه‌رنگ و سپس سطورى که بر صفحه کاغذ ناچیز رقم ‌زده مى‌شود اما در واقع این همان چیزى است که سرچشمه پیدایش تمام تمدن‌هاى انسانى و پیشرفت و تکامـل علوم و بیدارى اندیشه‌ها و افکار و شکل گرفتن مـذهـب‌ها و سرچشمه هدایت و آگاهى بشر است، تا آنجا که دوران زندگى بشر را به 2 دوران تقسیم مى‌کند؛ دوران تاریخ و دوران قـبل از تاریخ، دوران تاریخ بشر از زمانى شروع مى‌شود که خط اختراع شد و انسان توانست ماجراى زندگى خود را بر صفحات نقش کند یا به تعبیر دیگر دورانى است که انسان دست به قلم شد و از او (ما یسطرون) یادگار ماند. 

عظمت این سوگند هنگامى آشکارتر مى‌شود که توجه داشته باشیم آن روزى که این آیات نازل شد، نویسنده و ارباب قلمى در آن محیط وجود نداشت و اگر کسانى مختصر سواد خواندن و نوشتن داشتند، تعداد آنها در کل سرزمین مکه که مرکز عبادى و سیاسى و اقتصادى حجاز بود به 20 نفر نمى‌رسید، آرى! سوگند به قلم یاد کردن در چنین محیطى عظمت خاصى دارد. 

نکته آخر اینکه همه این سخنان از زبان کسى تراوش مى‌کند کـه خودش درس نخوانده بود و هرگز بـه مکتب نرفت و خط ننوشت و این هم دلیل بر آن است که قرآن چیزى جز وحى آسمانى نیست. 

--------------------------

با اقتباس از تفاسیر «المیزان» و «نمونه»