جامجهانی در عین حال که یک اتفاق فوتبالی است، وجه پررنگ ملی و میهنی نیز دارد؛ رویدادی که هر 4 سال یک بار طرفداران تیمهای باشگاهی مختلف را زیر یک پرچم قرار میدهد تا در کنار هم برای پیروزی تیم ملیشان شعار پیروزی سر دهند. از 92 سال پیش که پایه این تورنمنت گذاشته شد، تاکنون که در آستانه بیستودومین دوره این مسابقات هستیم، خاطرات تلخ و شیرین بسیاری در این رقابتها برای کشورهای گوناگون رقم خورده است. کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست و گاه در میدان رقابت با حریفان فرصت حضور در جامجهانی را به دیگران واگذار کرده است، گاهی از رقابتها کنار گذاشته شده است و گاهی هم حضور یافته و برای ایرانیان خاطره ساخته است.
بازخوانی این خاطرات میتواند حس خودباوری و غرور ملی را تقویت کند و یادآور روزهای خوبی برای هر ایرانی باشد. رسانه ملی نیز با توجه به همین نکته، در تدارک یک مستند ویژه با عنوان «یک ملت، یک ضربان» است. این مستند که قرار است از شهریور از قاب شبکه مستند سیما تقدیم مخاطبان شود، به کارگردانی و تهیهکنندگی محمدحسن یادگاری و در قالب 25 قسمت تولید خواهد شد. به همین بهانه گفتوگویی با محمدحسن یادگاری داشتیم تا درباره این مستند و اینکه ضبط آن در چه مرحلهای به سر میبرد، اطلاعاتی کسب کنیم.
این مستندساز در پاسخ به اینکه ایده اولیه مستند «یک ملت، یک ضربان» از کجا آمده است، گفت: اینکه یک کار جامعی از بازیهای تیم ملی با کشورهای مختلف وجود داشته باشد ایدهای بود که قبلا و حدود 10 سال پیش نیز شبکه مستند سیما همین کار را با تهیهکنندگی یک گزارشگر ورزشی انجام داده بود، با این تفاوت که آن کار به نظر بنده و شبکه کیفیت پایینی داشت و بیشتر مستند گزارشی و آیتمی بود و زیاد به یک مستند روایی که داستان و ساختار مشخص داشته باشد، شبیه نبود.
یادگاری درباره برنامهریزیهای قبلی شبکه مستند در حوزه ورزش گفت: تصمیم گرفتیم پروژه تیم ملی فوتبال ایران را از ابتدا انجام دهیم. شبکه مستند با مدیریت آقای یزدی فرآیندی را در ورزشهای مختلف در حوزه ملی تدارک دیده بود و با توجه به سابقه و تجربیات بنده در حوزه مستندهای ورزشی، تابستان سال گذشته کار را آغاز کردیم. علاقهمندی بنده به فوتبال به دوران کودکی و نوجوانی بازمیگردد و حتی بازیکن خوبی هم بودم و این شوق در تحلیل و خوانشهای فرهنگی فوتبال از همان دوران در بنده وجود داشت؛ هنوز کلکسیون گلهای ورزشی دارم. ما سالهای قبل «فوتبال علیه دشمن» را کار کرده بودیم اما با نام «فوتبال تا پیروزی» از تلویزیون پخش شد.
یادگاری سپس مراحل تولید این پروژه را اینگونه شرح داد: ابتدا بخش پژوهش و نگارش را انجام دادیم و پیش از آن در یک بازه زمانی 6 ماهه بنده جمعآوری آرشیو را انجام دادم. با صراحت میتوان گفت جامعترین آرشیو از فوتبال ایران در این پروژه تجمیع شده است و احتمالا این جامعیت در فدراسیون فوتبال و رسانه ملی وجود ندارد. همزمان هر قسمتی که آماده میشد، تدوینگران قسمتهای متنی و آرشیوی کار را به میز تدوین میبردند و همزمان با تدوینها مصاحبهها را شروع میکردیم. تاکنون 30 نفر از پیشکسوتان و مربیان فوتبال جلوی دوربین آمدهاند. از جمله آنها میتوان به سیدجلال حسینی، حسین کعبی، علیرضا نیکبخت واحدی، آرش برهانی، رضا عنایتی، هادی طباطبایی و... اشاره کرد.
تهیهکننده و کارگردان مستند «یک ملت، یک ضربان» معتقد است ورزش از موضوعات راهبردی است که میتوان درباره آن بحثهای جدی و تحلیلهای اساسی داشت: بیساختار بودن در مدیریتهای کشور باعث شده تا بسیاری از حوزهها را از دست بدهیم ولی به خاطر افتخارآفرینی حوزه ورزش این میدان باید حفظ شود.
وی در پاسخ به چگونگی پوشش رسانهای صحیح و هدفمند در جریان بازیهای جامجهانی گفت: در این مستند به مسائل روزمره در فوتبال نمیپردازیم. ما به تجربیات، شکست و موفقیتهایی میپردازیم که میتواند در نوع خود پندآموز باشد و به مدیران، بازیکنان و هواداران درس بدهد تا بیشتر از فوتبال بیاموزند و به صورت مسالمتآمیز در کنار فوتبال زیست کنند.
یادگاری وجه تمایز مستند «یک ملت، یک ضربان» را از کارهای قبلیاش مانند «فوتبال علیه دشمن» نگاه استراتژیک به فوتبال دانست و گفت: مستند «یک ملت، یک ضربان» مجموعهای40 قسمتی است. در حالی که در مستند «فوتبال علیه دشمن» ما صرفا تدوین یک مستند را انجام دادیم، در این پروژه نگاه ما به ورزش، نگاه کاملا استراتژیک است. هنوز افتخارات ورزشکاران میتواند برای چند روزی هم شده مردم را شاد نگه دارد. به طور مثال بتازگی تیم ملی کشتی صاحب چندین مدال طلا شد و بعد از آن ما شاهد گرایش ملموس نوجوانان و جوانان برای ثبتنام در سالنهای ورزشی کشتی بودیم که این خود مساله بسیار مهمی به شمار میرود.
محمدحسن یادگاری از فراموش شدن ژانر ورزش در کشور ما گلایه کرد و گفت: یک ظرفیت مهم ورزشی مثل جامجهانی قطر 2022 را باید غنیمت شمرد و صداوسیما بشدت در حوزه فرهنگی و ورزشی ضعیف عمل کرده است.
این مستندساز در ادامه هدف تولید این مستند را نمایش تصاویری عنوان کرد که تاکنون هیچگاه در حاشیه حضور تیم ملی فوتبال ایران در ادوار جامجهانی به نمایش در نیامده است. وی افزود: در ساختار مدیریت رسانهای حوزه ورزش باید رنگینکمانی از تمام رشتههای ورزش مثل کشتی، فوتبال، والیبال و... را ارائه دهید؛ گزارش خبری و پخش زنده تنها یک بخش کار است و اصلا نگاه مستند به حوزه ورزش و برنامهسازی باکیفیت وجود ندارد. متاسفانه برنامهسازی ژورنالیستی کمکیفیت به فراوانی وجود دارد که هیچ فایدهای هم برای حوزه ورزش کشور ندارد.
یادگاری در پایان دشواری اخذ مجوز ساخت مستند و حتی سریال را مانع بزرگی در مسیر برنامهسازی حوزه ورزش دانست و گفت: هنوز شبکه ورزش سیما اجازه ساخت مستند را ندارد و به این شبکه صرفا به عنوان کانالی که پخش زنده دارد نگاه میشود. در حوزه سریالسازی هم این خلأ وجود دارد ولی در مقابل در فیلمی به نام «بیرو» که در پاییز اکران میشود، یک سناریوی قوی ورزشی وجود دارد که به نظر میرسد فروش خوبی هم خواهد داشت.