گروه سیاسی: سفر جو بایدن به عربستان سعودی در شباهت با سفر رئیس‌جمهور آمریکا به سرزمین‌های اشغالی به نظر نمی‌رسد دستاورد چشمگیری نصیب ساکن فرتوت کاخ سفید و شرکای وی در خاورمیانه کند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، جو بایدن روز گذشته در نشست جده با حضور اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس به علاوه سران مصر، عراق و اردن هر چند تلاش کرد به سران عرب اطمینان خاطر دهد آمریکا منطقه را به نفع ایران، چین و روسیه خالی نخواهد کرد اما چه کسی در منطقه می‌تواند این لفاظی را از سوی ایالات متحده باور کند؟ کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس و بازیگران غرب آسیا چیزی را که مشاهده می‌کنند تجربه افغانستان و اوکراین و رفتار آمریکایی‌ها با آنهاست. به همین خاطر است که امروز در منطقه بیش از هر مساله دستور کار «رئالیسم» است که در حال رقم زدن امور است به این معنا که پایتخت‌های عربی ترجیح می‌دهند تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد آمریکا نگذارند و همزمان سطحی از تنش‌زدایی و همکاری را با ایران پیش ببرند. حتی سخنان کوتاه و مواضع ملایم محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی در نشست جده که خواستار همکاری ایران بود در کنار استقبال سرد از رئیس‌جمهور آمریکا و ارتقای روابط سعودی با چین را هم می‌توان در همین چارچوب ارزیابی و فهم کرد.

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در نشست مشترک با سران برخی کشورهای عربی به میزبانی عربستان سعودی با ایراد اتهام‌هایی علیه ایران، مدعی شد فعالیت‌های ایران باعث بی‌ثباتی منطقه شده است. بایدن در جریان نشست جده درباره لزوم مقابله با تروریسم در منطقه صحبت کرد و مدعی شد آمریکا به همکاری با کشورهای منطقه برای مقابله با تروریسم ادامه می‌دهد. وی در سخنرانی خود در نشست مشترک با سران برخی کشورهای عربی، اظهارنظر مقام‌های آمریکایی درباره برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را تکرار کرد. رئیس‌جمهور آمریکا با بیان اینکه این کشور به تلاش‌های دیپلماتیک خود برای فشار بر برنامه هسته‌ای ایران ادامه می‌دهد، مدعی شد آمریکا اجازه نخواهد داد ایران به سلاح اتمی دست یابد. بایدن در بخشی از اظهاراتش تلاش کرد به مقام‌های حاضر در نشست جده درباره تداوم حضور آمریکا در منطقه غرب آسیا اطمینان خاطر بدهد. او گفت: «بگذارید به روشنی بگویم که ایالات متحده همچنان به عنوان یک شریک فعال در خاورمیانه باقی خواهد ماند. ما قرار نیست خارج شویم و یک خلأ ایجاد کنیم که توسط چین، روسیه یا ایران پر شود». رئیس‌جمهور آمریکا درباره «آزادی دریانوردی» در منطقه غرب آسیا هم حرف زد و تلویحا علیه ایران موضع‌گیری کرد. به گفته او، آمریکا به قدرت‌های خارجی یا منطقه‌ای اجازه به مخاطره انداختن آزادی دریانوردی در آبراهه‌های خاورمیانه را نخواهد داد. 

روزنامه نیویورک‌تایمز چهارشنبه در یادداشتی تحلیلی به قلم «دیوید سنجر و پیتر بیکر» سفر «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه غرب آسیا را سفری مملو از موضوعات پرمخاطره توصیف کرد. در این یادداشت آمده است: «بایدن تلاش می‌کند تا سرعت روزافزون برنامه هسته‌ای ایران را کاهش دهد، جریان نفت به جایگاه‌های سوخت آمریکا را تسریع بخشد و روابط با عربستان سعودی را تغییر دهد، بدون اینکه به ‌نظر برسد ولیعهدی را در آغوش می‌گیرد که سازمان سیا معتقد است در پس قتل یک مخالف برجسته ساکن ایالات متحده بوده است». نیویورک‌تایمز نوشت: «هر ۳ تلاش، مملو از خطرات سیاسی برای رئیس‌جمهوری است که منطقه را بخوبی می‌شناسد اما برای نخستین‌بار در 6 سال گذشته است که با اهرم‌هایی بسیار کمتر از آنچه برای شکل‌دهی به رویدادها نیاز دارد، به منطقه بازمی‌گردد». این روزنامه درباره تلاش‌های بایدن علیه برنامه هسته‌ای ایران در سفر به غرب آسیا، ادعا کرد: «مذاکرات ۱۸ ماهه او برای احیای توافق هسته‌ای ایران متوقف شده و تلاش دیپلماتیک برای مجبور کردن تهران به خارج کردن بیشتر سوخت اتمی که اکنون در حال غنی‌سازی در سطح تسلیحاتی است نیز قطع شده است». 

 اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» هم در زمینه سفر «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا به فلسطین اشغالی و طرح تشکیل پدافند مشترک بین رژیم صهیونیستی با برخی کشورهای عربی منطقه، به وجود تعارض‌هایی در میان دولت‌های عربی این پیمان که به شکست این ائتلاف خواهد انجامید پرداخت. این اندیشکده نوشت، پیمان نظامی بین اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، به همان سرنوشت طرح‌های شکست‌خورده دولت ترامپ دچار می‌شود، چرا که همه کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، ایران را یک تهدید عینی نمی‌دانند. حتی آنهایی که این کار را انجام می‌دهند، مانند عربستان سعودی و امارات، اخیرا به دنبال کاهش تنش با ایران از طریق تعامل دیپلماتیک و درباره امارات، افزایش روابط اقتصادی بوده‌اند. مصر نیز از حمایت از هر گونه اقدام امنیتی ضدایرانی خودداری و حتی درخواست عربستان برای حمایت از سعودی در یمن را رد کرده است. این اندیشکده اروپایی با پرداختن به مذاکرات بین عربستان و ایران با میانجی‌گری عراق نوشت: گفت‌وگو با میانجی‌گری عراق بین عربستان سعودی و ایران تاکنون موفقیت محدودی داشته اما تنش‌های منطقه‌ای را به ‌طور قابل توجهی کاهش داده و به ایجاد یک آتش‌بس چند ماهه در یمن کمک کرده است. اگر این گفت‌وگو ادامه یابد، ایران و عربستان سعودی می‌توانند روی راه‌حلی دائمی‌تر برای مناقشه یمن به توافق برسند که چشم‌انداز کاهش تنش منطقه‌ای گسترده‌تر را افزایش می‌دهد. اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا ادامه داد: امارات عربی متحده هم مایل است از کشیده شدن به موج جدید تحریم‌ها و فشارهای آمریکا علیه ایران اجتناب کند؛ هم به این دلیل که از تشدید تنش نظامی توسط تهران می‌ترسد و هم به این دلیل که در موقعیت ایده‌آلی برای تبدیل شدن به مرکز تجارت گسترده با این کشور قرار دارد. قطر هم به نوبه خود فعالانه از مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران حمایت کرده و ممکن است آماده همکاری با تهران برای توسعه بیشتر میدان گازی مشترک خود باشد. 

نشریه فارن افرز هم اخیرا در مطلبی درباره سناریوی ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران به عنوان یکی از دستورکارهای سفر بایدن نوشت: «این اقدام دولت بایدن یعنی واگذاری امنیت منطقه به تل‌آویو رویکردی بسیار خطرناک است، چرا که پلیسی که آمریکا برای منطقه انتخاب کرده هیچ تلاشی برای اجتناب از درگیری صورت نمی‌دهد و برعکس به شکل واضح و آشکار برای افزایش تنش در منطقه فعالیت خواهد کرد. واشنگتن باید استراتژی متفاوتی در پیش گیرد که هدف آن حفظ امنیت منطقه از طریق تشویق برای شکل‌گیری روابط دیپلماتیک بین کشورهای عربی و ایران باشد». 

 

***