گروه اقتصادی: گازپروم، صادرکننده گاز روسیه به مشتریانش در اروپا اعلام کرد به دلیل شرایط اضطراری قادر به عمل به تعهدات خود برای تحویل گاز نیست و نمی‌تواند تامین گاز را ضمانت کند. به گزارش «وطن‌امروز»، در بحبوحه تنش‌های فزاینده میان روسیه و غرب بر سر جنگ اوکراین، روسیه صادرات گاز خود به بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا، آلمان را بشدت کاهش داده است؛ امری که می‌تواند باعث بروز بحران در زمستان و تعطیلی صنایع و کمبود گاز در این کشور شود. 

اکنون همه نگاه‌ها به «نورد استریم ۱» است؛ خط لوله‌ای که روسیه را مستقیما از طریق دریای بالتیک به اروپا متصل می‌کند. گازپروم، غول گازی روسیه، ظرفیت این خط لوله را 60 درصد در ژوئن کاهش داد و دوشنبه گذشته آن را برای تعمیر و نگهداری معمول تعطیل کرد. در شرایط عادی، فرآیند تعمیر فقط 10 روز طول می‌کشد اما ترسی که در برلین وجود دارد این است که این خط لوله طبق برنامه این پنجشنبه دوباره به بهره‌برداری نرسد. 

توقف طولانی‌مدت «نورد استریم ۱»، برنامه آلمان برای ذخیره‌سازی گاز، قبل از فصل سرما را مختل می‌کند. ادامه یافتن بحران گاز و کمبود ناشی از آن به این معنی است که صنایع آلمان یا باید مصرف گاز خود را کاهش دهند یا تولید را محدود کنند. اگر خط لوله «نورد استریم ۱» به طور کامل متوقف شود، اکثر اقتصاددانان انتظار دارند که قدرت اقتصادی منطقه یورو کاهش شدید تولید را تجربه کند. 

از آنجا که شرکت‌های صنعتی در سراسر آلمان با چشم‌انداز واقعی زندگی بدون گاز طبیعی روبه‌رو هستند، برخی در حال بررسی راه‌هایی برای جایگزینی آن با سایر منابع انرژی هستند اما برای کسانی که محتاج نوع خاصی از سوخت هستند یا کسانی که از آن به عنوان ماده خام استفاده می‌کنند، هیچ جایگزینی وجود ندارد. 

از طرف دیگر اما به نظر می‌رسد دولت آلمان در حال آماده شدن برای بحران پیش رو است. درست حدود ۳ هفته پیش، این کشور مرحله دوم طرح اضطراری ملی گاز خود را آغاز کرد؛ اقدامی که آلمان را یک گام به جیره‌بندی گاز نزدیک‌تر کرد. همچنین برلین قصد دارد نیروگاه‌های زغال‌سنگ را به خط بازگرداند، پایانه‌های وارداتی جدید برای گاز طبیعی مایع احداث کند و در نهایت سازوکاری را برای تشویق مشتریان صنعتی برای کاهش مصرف گاز برنامه‌ریزی کند. 

در همین حال، به شرکت‌ها گفته شده است مقدمات احتمالی قطع گاز را فراهم کنند. وزارت اقتصاد آلمان اخیرا گفته است که همه اپراتورهای زیرساخت‌های حیاتی مانند بیمارستان‌ها باید ژنراتورهای برق اضطراری مهیا کنند. پیش از این «کلاوس مولر» از مقام‌های بخش انرژی آلمان هشدار داده بود این کشور بدون گاز روسیه در زمستان دوام نخواهد آورد. وی گفته بود: «در حالی که مخازن گاز آلمان تقریبا 65 درصد پر شده و وضعیت در مقایسه با هفته‌های گذشته بهتر است اما هنوز این ذخایر برای عبور از زمستان بدون گاز روسیه ناکافی است».

قیمت گاز طبیعی در اروپا طی 18 ماه گذشته 8 برابر شده و از حدود 20 یورو در مگاوات ساعت به بیش از 160 یورو در مگاوات ساعت رسیده است. قیمت تنها در ماه گذشته ۲ برابر شد و بسیاری از شرکت‌ها هشدار دادند که نمی‌توانند با این نرخ به فعالیت خود ادامه دهند. 

 

* گازپروم اعلام «وضعیت اضطراری» کرد

شرکت گازپروم روسیه دست‌کم برای یکی از مشتری‌های اروپایی خود وضعیت موسوم به «شرایط اضطراری» (فورس ماژور) را فعال و اعلام کرده است. این شرکت غول نفت و گاز که انحصار عرضه گاز روسیه را در اختیار دارد در نامه‌ای به مشتری خود نوشته، نمی‌تواند به دلیل شرایط «فوق‌العاده‌ای» که از کنترل این شرکت خارج است به تعهدات خود برای عرضه گاز عمل کند. 

شرکت روسی گفته بند «فورس‌ماژور» برای محصولاتی است که تاریخ عرضه آنها از ۱۴ ژوئن بوده فعال شده است. این بند زمانی فعال می‌شود که شرکت فروشنده به دلیل عواملی که در کنترل آن نیست با مشکلات جدیدی روبه‌رو می‌شود.  یک منبع به خبرگزاری رویترز گفته این نامه درباره عرضه محصولات گاز از طریق خط لوله «نورد استریم ۱» است که یکی از مسیرهای مهم انتقال گاز به اروپا و فراسوی آن است. تحلیلگران گفته‌اند این اقدام احتمالا به تنش‌های میان روسیه و کشورهای غربی که از زمان حمله روسیه به اوکراین شدت گرفته دامن خواهد زد. 

این نامه به نگرانی‌های اروپا درباره احتمال عدم ازسرگیری فعالیت خط لوله «نورد استریم ۱» در پایان دوره تعمیرات، به تلافی تحریم‌هایی که غرب علیه مسکو بر سر جنگ در اوکراین وضع کرده بود، افزوده است. چنین اتفاقی، بحران انرژی‌ای که اروپا را به آستانه رکود کشانده است تشدید خواهد کرد. 

وضعیت فورس ماژور، استانداردی در قراردادهای تجاری است و به شرایط غیرمعمولی اطلاق می‌شود که طرف قرارداد را از عمل به تعهداتش معاف می‌کند. اعلام این وضعیت، به معنای آن نیست که گازپروم تحویل گاز را متوقف خواهد کرد، بلکه در صورت عمل نکردن به شرایط قرارداد، نباید مسؤول شناخته شود. عرضه گاز روسیه از مسیرهای اصلی از جمله اوکراین و بلاروس و همچنین از طریق خط لوله «نورد استریم یک»، چند ماهی است که کاهش یافته است. یک منبع بازرگانی به رویترز گفت: وضعیت فورس‌ماژور مربوط به عرضه گاز از طریق «نورد استریم ۱» است. 

 

* هانس فن کلیف، اقتصاددان انرژی ارشد در بانک

 ABN Amro گفت: اعلام وضعیت فورس ماژور، نخستین اشاره به این احتمال است که عرضه از «نورد استریم ۱» ممکن است از سر گرفته نشود. شرکت یونی‌پر که بزرگ‌ترین واردکننده گاز به آلمان است، یکی از مشتریان گازپروم است که این نامه را دریافت کرده و این ادعا را به عنوان یک ادعای غیرقابل توجیه، رسما رد کرده است. شرکت RWE که بزرگ‌ترین تولیدکننده نیرو در آلمان و واردکننده بزرگ گاز روسیه است، اعلام کرد اطلاعیه فورس ماژور را دریافت کرده است. شرکت گازپروم ۱۴ جولای حجم انتقال گاز از «نورد استریم ۱» را به ۴۰ درصد کاهش داد و با اشاره به تاخیر در بازگردانده شدن توربین گازی که برای تعمیرات به کانادا فرستاده شده بود، تحریم‌ها را عامل کاهش عرضه اعلام کرد. 

روزنامه کامرسانت روز دوشنبه به نقل از منابع آگاه گزارش کرد کانادا توربین این خط لوله را پس از تکمیل تعمیراتش، ۱۷ جولای با هواپیما به آلمان ارسال کرده است. 5 تا 7 روز طول می‌کشد تا توربین به روسیه برسد به شرط اینکه مشکلات لجستیکی و گمرکی وجود نداشته باشد. سخنگوی وزارت اقتصاد آلمان اعلام کرد این یک قطعه تعویضی بود که قرار بود تنها از سپتامبر استفاده شود، یعنی فقدان آن، دلیل واقعی کاهش جریان گاز از «نورد استریم ۱» نمی‌توانست باشد. 

اتحادیه اروپایی که مسکو را هدف تحریم قرار داده است، قصد دارد استفاده از سوخت‌های فسیلی روسیه را تا سال ۲۰۲۷ متوقف کند اما فعلا خواهان تداوم عرضه روسیه تا زمان یافتن منابع جایگزین است. برای مسکو و گازپروم، صادرات گاز، یک منبع درآمد حیاتی به شمار می‌رود. 

بر اساس گزارش رویترز، طبق اعلام وزارت دارایی روسیه، بودجه فدرال 6.4 تریلیون روبل (114.29 میلیارد دلار) از فروش نفت و گاز در نیمه اول سال میلادی جاری دریافت کرده است. میزان درآمد این بخش برای کل سال میلادی جاری، 9.5 تریلیون روبل پیش‌بینی شده بود.