هفته گذشته بانک مرکزی گزیده آمارهای اقتصادی خردادماه ۱۴۰۱ را منتشر کرد که بر اساس آن میزان رشد نقدینگی در این ماه حاکی از تداوم روند کاهشی این متغیر همچون ماه‌های گذشته بوده است. حجم نقدینگی در پایان خرداد‌ماه 1401 به رقم 51049.6 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به پایان سال 1400 معادل 5.6 درصد رشد نشان می‌دهد و در مقایسه با رشد نقدینگی دوره مشابه سال قبل (6.6 درصد)، 1.0 واحد درصد کاهش داشته است.

همچنین نقدینگی در 12 ‌ماه منتهی به پایان خردادماه 1401 معادل 37.8 درصد رشد یافته که 2.5 واحد درصد از آن به افزایش پوشش آماری (اضافه شدن اطلاعات بانک مهراقتصاد در آمارهای پولی، به واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) مربوط بوده و در صورت عدم لحاظ افزایش پوشش آماری یاد شده، رشد نقدینگی در پایان خردادماه 1401 به 35.3 درصد کاهش می‌یابد.

از این‌رو رشد ۱۲ ‌ماهه نقدینگی منتهی به پایان خردادماه 1401 (با پایه همگن) نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (39.4 درصد)، معادل 4.1 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.

 

* اتکای دولت به منابع سپرده‌ای خود

پایه پولی در پایان خردادماه سال 1401 با رشدی معادل 0.6 درصد نسبت به پایان سال 1400 (معادل با 0.364 هزار میلیارد ریال افزایش) به 6403.7 هزار میلیارد ریال رسید. لازم به توضیح است که در دوره مشابه سال 1400 رشد پایه پولی به میزان 9.2 درصد تحقق یافته بود.

همچنین پایه پولی در ۱۲ ماهه منتهی به پایان خردادماه 1401 معادل 27.8 درصد رشد یافت که نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (30.7 درصد)، 2.9 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.

خاطرنشان می‌شود روند رشد ۱۲ ماهه پایه پولی با آغاز به کار دولت سیزدهم و متأثر از رویکرد انضباط‌گرایانه دولت و سیاست‌های پولی و نظارتی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهشی بوده و از 42.6 درصد در پایان تیرماه 1400 به 27.8 درصد در پایان خردادماه سال 1401 رسیده است.همچنین حجم پایه پولی در پایان خردادماه نسبت به رقم پایان اردیبهشت (28.4 هزار میلیارد ریال) کاهش یافته و رشد ماهانه پایه پولی در خردادماه سال جاری منفی (معادل 0.4- درصد) بوده است.

عامل اصلی تغییرات پایه پولی در پایان خرداد‌ماه سال 1401 نسبت به پایان سال قبل، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با سهمی فزاینده معادل 16.7 واحد درصد در رشد پایه پولی بوده است. مهم‌ترین عامل افزایش سهم متغیر یاد شده در رشد پایه پولی، کاهش سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی به واسطه اجرای طرح مردمی‌سازی توزیع عادلانه یارانه‌ها و واریز یارانه نقدی (مربوط به 2 ماه اردیبهشت و خرداد) به حساب افراد مشمول یارانه با هدف حمایت از خانوارها بوده است.

در باره عملکرد مالی دولت در سال جاری باید اذعان کرد بر‌خلاف رویه ۳ ماهه ابتدایی سال 1400 که عمده تامین مالی دولت با اتکای به منابع حساب تنخواه‌گردان خزانه و مبتنی بر ایجاد بدهی به بانک مرکزی صورت گرفته بود، پرداخت‌های دولت در ۳ ماهه ابتدایی سال 1401 عمدتا با اتکای منابع سپرده‌ای خود بوده است.

در عین حال، در ۳ ماهه ابتدایی سال جاری بدهی دولت به بانک مرکزی به میزان 181.8 هزار میلیارد ریال افزایش یافته و این در حالی است که بدهی دولت در دوره مشابه سال 1400 حدود 500.5 هزار میلیارد ریال افزایش یافته بود. لذا یکی از تحولات مثبت شکل گرفته درباره رابطه مالی دولت و بانک مرکزی که عمدتا به رویکرد منضبطانه دولت سیزدهم ارتباط می‌یابد، اتکای بیشتر دولت به منابع خود بوده است.