در جریان سفر رئیس سازمان سینمایی کشورمان به عراق، یک اتفاق مهم افتاد که می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور غنای صنعت سینمایی 2 کشور را رقم بزند؛ امضای تفاهمنامه همکاری‌های سینمایی ایران و عراق. حال پرسش این است: این همکاری‌ها در چه قالبی قابلیت ظهور دارند و در این عرصه چه سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و کوتاه‌مدتی لازم است؟

به گزارش «وطن‌امروز»، همسایگی و مجاورت ۲ کشور ایران و عراق، تنها جغرافیایی نیست. عراق را شاید بتوان جزو کشورهایی دانست که در بین همسایه‌های ایران، عمیق‌ترین تشابهات فرهنگی را با ما دارد و این فرصت بزرگی برای هر ۲ کشور است. ارزش‌ها و آرمان‌های این 2 کشور، بویژه در حوزه مقاومت، به یکدیگر پیوند خورده است که نقطه عطف آن را می‌توان در موضوع مبارزه با داعش و همچنین عروج شهیدان سلیمانی و مهندس مشاهده کرد. عمق این پیوند را آنجا می‌توان فهمید که کارگردان «هناس» پس از به نمایش درآمدن فیلمش در بغداد، به ایرنا گفته است: «چند نفر از بانوان عراقی که همسران‌شان شهید شده بودند، با فیلم ارتباط بسیار خوبی برقرار کردند؛ به گونه‌ای که پس از تماشای هناس، خانم پیرانی را در آغوش گرفتند و اشک ریختند و مدام از من تشکر کردند».

همه این قرابت‌ها، اهمیت تفاهمنامه‌‌ای که بتازگی بین سازمان سینمایی ایران و سازمان امور سینما و تئاتر عراق امضا شده را بیشتر به ما می‌نمایاند. محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی کشورمان در سفر چند روز گذشته‌اش به عراق، تفاهمنامه‌ای را مبنی بر افزایش همکاری‌های سینمایی ۲ کشور امضا کرد. 

پس از این تفاهم سینمایی، سرنوشت مشترک ایران و عراق به عنوان یک موتور مولد در سطح منطقه‌ای عمل خواهد کرد و با توجه به گفت‌وگوهای اخیر وزیر فرهنگ عراق با سفیر کشورمان در بغداد، ساخت فیلم سینمایی درباره طرد داعش از عراق را شاید بتوان نخستین گام در این راستا دانست. 

تولید فیلم سینمایی درباره طرد داعش، مصداق بارز تولید مشترک است که فرآیندی متداول و متعارف در سینمای جهان است اما درباره این فرآیند توجه به یک نکته ضروری است. رائد فریدزاده، معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی در این باره در مصاحبه‌ای به مهر گفته است: تولید مشترک در سینمای ایران و مفهوم آن نیازمند یک تعریف درست است، به این معنا که نورافکن‌های اطراف میدان معنایی این مفهوم را روشن کنید تا تقریبا زمین بازی که درباره آن صحبت می‌کنید، مشخص شود. پیش‌فرض مفهوم تولید مشترک این است که ۲ کشور، مؤسسه یا نهاد به صورت مشترک یک فیلم را تولید می‌کنند که در ظاهر بسیار آسان به نظر می‌آید اما اصلا اینگونه نیست و فرآیند بسیار طولانی برای آن باید طی شود تا محصولی به صورت مشترک تولید شود. اینکه طی سال‌های گذشته چیزی به اسم تولید مشترک در سینمای ایران داشته یا داریم، باید بگویم اگر بخواهیم به مفهوم مضیق بازگردیم یعنی قبل از اینکه تولیدی صورت گیرد، توافقنامه‌ای بین ۲ طرف امضا شود که شامل توافقنامه «اگریمنت» باشد، خیر.

این همکاری‌ها البته گستره عظیمی دارد و برای استفاده بهینه از این گستره، باید ۲ کشور مشخص کنند که این همکاری دوطرفه‌ قرار است در فاز عملیاتی چه فرم و قالبی داشته باشد و بر همین اساس، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و کوتاه‌مدتی از سوی آنها انجام شود. برای شناخت اولویت‌های این مسیر و قالب‌های مهم و اثرگذار در این همکاری با سیداحمد میرعلایی، تهیه‌کننده سینما و مدیر سابق بنیاد سینمایی فارابی گفت‌وگو داشتیم. 

میرعلایی با اشاره به کارکردهای تولیدات بین‌المللی، به «وطن‌امروز» می‌گوید: برنامه‌ریزی مدیران فرهنگی باید به گونه‌ای باشد که بتوانیم فعالیت‌های‌مان را در عرصه بین‌المللی عرضه کنیم، بویژه در کشورهای منطقه. به طور مثال کشور ترکیه زمانی حتی به گرد ایران نمی‌رسید؛ ما اتفاقا در این رابطه باید فراتر از منطقه را نگاه کنیم و به گونه باید فضا‌سازی شود که نگاه جهانی داشته باشیم. وقتی وارد بازار سینمایی مشترک جهانی می‌شویم، عرصه تولیدات هم گسترش پیدا می‌کند. 

وی با اشاره به اینکه کارنامه جمهوری اسلامی ایران در تولیدات سینمایی در منطقه قابل دفاع است، اضافه می‌کند: به جهت توانایی فردی در حوزه سینمایی، واقعا کشورهای خارجی راغب به همکاری با ما هستند اما باید فراتر از منطقه را نگاه کنیم و نگاه جهانی به ماجرا داشته باشیم. وقتی در تولیدات، نگاه فراتر از کشور خودمان داشته باشیم، زمینه نگاه بین‌المللی را فراهم می‌کند. 

مدیر سابق بنیاد سینمایی فارابی معتقد است در دوره‌های گذشته هم این تفاهمنامه‌ها امضا شده ولی به مرحله اجرا نرسیده است و نباید این تفاهمنامه صرفا یک خوراک خبری باشد، بلکه باید برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات به گونه‌ای باشد که خروجی مناسبی به دنبال داشته باشد. 

وی همچنین اظهار داشت: در جمهوری اسلامی نیاز داریم به جهت ابعاد فرهنگی و هنری، بستر همکاری مشترک با کشورهای دیگر ایجاد شود. ارتباطات بین‌المللی در حوزه سینما مانع تولید ابتذال در آثار سینمایی خواهد شد و حتی می‌تواند باعث ‌شود سینما در فضای اقتصادی بخوبی تنفس کند.