گروه اقتصادی: توسعه دیپلماسی اقتصادی با کشورهای مختلف از اولویت‌های اصلی دولت سیزدهم محسوب می‌شود و در طول سال گذشته نیز اقدامات مختلفی از سوی دولت برای تقویت این موضوع انجام گرفت. یکی از مسیرهای خنثی‌سازی تحریم‌ها نیز توسعه تجارت با کشورهای منطقه، همسایگان و بازارهای گوناگون به عنوان مسیری برای تامین محصولات و خدمات گسترده است. اکنون که در یک‌سالگی عمر دولت سیزدهم قرار گرفتیم با بررسی وضعیت تجاری کشور می‌توان عملکرد دولت را در تحقق این هدف مورد ارزیابی قرار داد. بر اساس آخرین اظهارات سخنگوی گمرک از وضعیت تجاری کشور،  از شهریورماه سال ۱۴۰۰ تا پایان تیرماه امسال، 151.5 میلیون تن کالا به ارزش ۱۰۲ میلیارد دلار بین ایران و سایر کشورها تبادل شده که نسبت به مدت مشابه ۳۱ درصد در ارزش افزایش داشته است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، سیدروح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک درباره تجارت غیرنفتی دولت سیزدهم در ۱۱ ماه استقرار دولت جدید اظهار داشت: از زمان استقرار دولت سیزدهم، از اول شهریورماه سال ۱۴۰۰ تا پایان تیرماه امسال ۱۵۱ میلیون و ۴۹۶ هزار تن کالا به ارزش ۱۰۱ میلیارد و ۸۲۰ میلیون دلار بین ایران و سایر کشورهای جهان تبادل شد که از لحاظ وزنی با رشد ۴درصدی و از لحاظ ارزش با رشد ۳۱ درصدی نسبت به مدت مشابه همراه بوده است. 

وی افزود: در این مدت نسبت به مدت مشابه در دولت قبل ۵میلیون و ۷۵۲ هزار تن کالا به ارزش ۲۳ میلیارد و ۸۶۰ میلیون دلار تجارت بیشتر بین ایران و سایر کشورها رقم خورده است. 

لطیفی درباره میزان صادرات در دولت سیزدهم گفت: حدود ۱۱۳ میلیون تن کالا به ارزش ۴۸ میلیارد و ۱۹۸ میلیون دلار سهم صادرات غیرنفتی ایران در ۱۱ ماه فعالیت دولت سیزدهم از کل تجارت غیرنفتی بود که با ۱۰ میلیارد و ۱۱۱ میلیون دلار صادرات بیشتر نسبت به مدت مشابه، ۲۷ درصد در ارزش رشد داشته است. 

وی درباره واردات ۱۱ ماهه کشور در دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: با توجه به سیاست تامین نیازهای ضروری کشور و واردات کالاهای ضروری از جمله واکسن‌های کرونا، کالاهای اساسی، نهاده‌های تولید، مواد اولیه و ماشین‌آلات تولید و با وجود بحران‌های بین‌المللی، ۳۸ میلیون و ۵۳۹ هزار تن کالا به ارزش ۵۳ میلیارد و ۶۲۲ میلیون دلار، از ابتدای شهریور ۱۴۰۰ تا پایان تیرماه ۱۴۰۱ وارد کشور شد که ۱۳ میلیارد و ۷۴۹ میلیون دلار بیشتر از مدت مشابه بوده و این میزان ۱۸ درصد در وزن و ۳۴ درصد در ارزش با رشد همراه بوده است. 

سخنگوی گمرک درباره میزان ترانزیت کالاهای خارجی در دولت سیزدهم هم گفت: از زمان استقرار دولت سیزدهم در ۱۱ ماه اخیر ۱۲ میلیون و ۸۷۵ هزار تن کالای خارجی از مسیر جمهوری اسلامی ایران عبور کرده که نسبت به مدت مشابه ۵۸ درصد افزایش داشته است. 

 

* رشد 119 درصدی تجارت در 1400 با کشورهای حوزه خزر

یکی از مهم‌ترین عقبگردهای ایران در دهه 90 کاهش تجارت با کشورهای منطقه بویژه همسایگان استراتژیک شمالی بود. این اتفاق که ماحصل سیاست‌گذاری‌های اشتباه دولت‌های یازدهم و دوازدهم بود، در سال‌هایی منجر به منفی ‌شدن تراز تجاری ایران و در نتیجه کاهش ارزآوری کشور شد. با آغاز به کار دولت سیزدهم، یکی از وعده‌های انتخاباتی سیدابراهیم رئیسی، رشد تجارت و افزایش سهم صادرات غیرنفتی با کشورهای همسایه و افزایش حداقل ۲ برابری آن بود. رئیس دولت سیزدهم بر این موضوع تاکید داشت که توسعه تجارت با همسایگان و کشورهای منطقه اولویت سیاست خارجی دولت خواهد بود. بر همین اساس از ابتدای فعالیت دولت جدید تاکنون شاهد مذاکرات گسترده و بهار دیپلماسی اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه و منطقه برای توسعه سطح مناسبات هستیم به طوری که تجارت ایران با ۷ کشور شمالی و شمال غربی خود ۱۱۹ درصد افزایش یافته است. کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی معتقدند تجارت با همسایگان مزایای بسیاری دارد که از جمله آن می‌توان به کوتاه بودن مسیر و صرفه‌جویی در هزینه‌ها اشاره کرد. از سوی دیگر نزدیکی فرهنگی و اقتصادی کشورهای هم‌مرز می‌تواند در تامین نیازهای بازارهای صادراتی و وارداتی کمک‌کننده باشد و به همین دلیل است که رئیس‌جمهوری خواستار ایجاد دیپلماسی اقتصادی مناسب برای افزایش مبادلات با ۱۵ کشور هم‌‌مرز با ایران شده است. 

بر اساس آمارهای موجود، کشورهای همسایه ایران در هر سال بیش از هزار میلیارد دلار واردات دارند و اگر ایران بتواند تنها بخشی از این سبد وارداتی را به خود اختصاص دهد، سهمی بزرگ در بازار صادراتی منطقه به دست خواهد آورد. در مجموع ۱۵ کشور با ایران مرز مشترک (آبی یا خاکی) دارند؛ با جمعیتی حدود ۵۰۰ میلیون نفر. 

آمارها نشان می‌دهد صادرات کالاهای ایرانی به ۱۵ کشور همسایه از ابتدای شهریور تا پایان بهمن ۱۴۰۰ بیش از ۴۴ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۱۸۵ تن به ارزش ۱۵ میلیارد و ۶۷ میلیون و ۲۴۴ هزار و ۶۲۵ دلار بود که رشد ۴۴ درصدی در وزن و ۴۸ درصدی در ارزش را ثبت کرد. سال گذشته ایران 48.5 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشت که حدود ۲۵ میلیارد دلار آن به کشورهای همسایه بود که بیش از ۱۶ میلیارد دلار آن در زمان دولت سیزدهم رقم خورد. در نتیجه این سیاست‌ها حجم تجارت کشور (صادرات و واردات) با همسایگان به بیش از ۱۰۰ میلیون تن و در ارزش به ۵۱ میلیارد دلار رسید، در حالی که کل حجم تجارت ایران و کشورهای اروپایی به یک میلیارد دلار هم نمی‌رسید. 

 

* ظرفیت مهم توسعه روابط با سازمان همکاری‌ شانگهای

با توجه به اینکه در دولت سیزدهم، عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای نیز رقم خورد، انتظار می‌رود این روند رو به رشد تجارت با کشورهای حاشیه دریای خزر ادامه یابد. با توجه ویژه به پتانسیل‌های حمل‌و‌نقلی از طریق دریای خزر، می‌توان از امکانات و ظرفیت‌های ایجاد شده در بنادر شمالی کشور جهت تبیین نقشه راه، افزایش میزان تعاملات تجاری و استفاده هر چه بیشتر از برنامه‌های حمل‌و‌نقل ترکیبی با کشورهای حاشیه خزر، کشورهای حوزه CIS و اوراسیا استفاده کرد. 

 

* تراز تجاری ایران در 1400 چقدر بود؟

تجارت خارجی غیرنفتی کشور در سال ۱۴۰۰ با تبادل ۱۶۲ میلیون تن کالا با کشور‌های جهان، عدد ۱۰۰ میلیارد دلاری را به ثبت رساند. تجارت خارجی کشور در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل از آن ۳۸ درصد رشد داشت. ۱۲۲ میلیون تن کالای ایرانی به ارزش ۴۸ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ به اقصی نقاط جهان صادر شد که این میزان ۱۴ میلیارد دلار بیشتر از سال قبل بود و رشد ۴۱ درصدی داشته است. 

میزان کالا‌های وارداتی در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال ۹۹ رشد ۲۱ درصدی در وزن و ۳۶ درصدی در ارزش را به همراه داشت. در سالی که گذشت بیش از ۴۰ میلیون تن کالا، به ارزش ۵۲ میلیارد دلار وارد کشور شد که عمدتا کالای اساسی، مواد خام و ماشین‌آلات تولید بودند. کشور‌های امارات عربی متحده، چین، ترکیه، آلمان و فدراسیون روسیه ۵ کشور عمده طرف معامله واردات کالا به کشور و کشور‌های چین، عراق، ترکیه، امارات عربی متحده و افغانستان ۵ کشور عمده مقصد کالا‌های صادراتی کشورمان در سال ۱۴۰۰ بودند.