گروه فرهنگ و هنر: «جایگزینی فرهنگ و هویت و ارتباط انسانی به جای خشونت و سکس و الکل، موجبات افتخار و رشد سینمای ایران را پدید آورد». فاطمه معتمدآریا در مصاحبه اخیرش با یکی از رسانه‌ها، این عقیده را مطرح کرد؛ عقیده‌ای که مخالفان و موافقان بسیاری دارد؛ موافقان، انقلاب اسلامی را مایه شکوفایی سینما می‌دانند و مخالفان، آن را مایه محدودیت سینما. دیدگاه کدامیک از آنها به حقیقت نزدیک‌تر است؟

به گزارش «وطن‌امروز»، شاید هیچ کس فکرش را هم نمی‌کرد که یک روز همان تصاویر متحرکی که در گراند کافه پاریس بینندگان را از آن قطار در حال حرکت ترساند، تبدیل به یک صنعت بزرگ سرگرمی شود. آن تصاویر متحرک رفته‌رفته گسترش پیدا کرد و نامش شد سینما. در فرانسه متولد شد اما طولی نکشید که به ۴ گوشه جهان رسوخ کرد. سینما هم زاده غرب بود و اگر جامعه‌ای می‌خواست جهت ورود به این عرصه، الگوبرداری کند، نخستین نمونه‌ای که دم‌دستش می‌آمد، سینمای غرب بود که سعی می‌کرد پازل لیبرالیسم را تکمیل کند و درباره آنچه روی پرده می‌رود، هیچ قید و‌ بندی نمی‌شناخت. 

کشورهایی هم بودند که سعی می‌کردند در این مسیر به جای تقلب از روی دست غرب، نوآوری به خرج دهند. مانند سینمای هند که سعی کرد با برخی بدعت‌ها و تغییرات، سبک خاص خودش را داشته باشد اما برخی کشورها از جمله ایران پیش از انقلاب، در آغاز راه ورودشان به سینما، به گونه دیگری عمل کردند. با نگاهی به آثار این دوره، شباهت زیادی با سینمای لیبرال غرب می‌یابیم؛ تا اینکه با انقلاب اسلامی، فصل جدیدی در سینمای ایران آغاز شد. 

«هر جا طی این 40 سال (سالیان پس از انقلاب) رفتم، برایم توقف ایجاد کردند». این نقل‌قول فاطمه معتمدآریا هنرپیشه مشهور و باسابقه کشورمان در افتتاحیه سی‌و‌هفتمین جشنواره فیلم فجر است. «به سینمای ایران بعد از انقلاب اجازه رشد داده شد. انصافا در دهه‌های 60 و 70 سینمای ایران مثل بمب در جهان منفجر شد». این عبارت هم گفته معتمدآریاست. وی اخیرا در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های فضای مجازی، سخنانی را مطرح کرده که می‌تواند تا حدودی دلیل این تغییر موضع را روشن کند: «در سال‌های پس از انقلاب، ۳ عامل کلیدی فیلمنامه یعنی سکس، خشونت و الکل از آنها حذف شد که موجبات افتخار و رشد سینمای ایران را پدید آورد. ۳ عاملی که در تمام جهان معیار اصلی سینما بود، در ایران حذف شد و به‌جای آنها، ارتباط انسانی، فرهنگ، شعور و هویت جایگزین شد. این اتفاق سبب شد تا سینمای ما در دهه ۶۰ و ۷۰ در جهان تحت ‌عنوان سینمای ایران شناخته شود؛ همچنان‌که جهان، سینمای آمریکا را تحت‌ عنوان سینمای هالیوود می‌شناسد، از سینمای ما نیز تحت‌عنوان سینمای ایران نام می‌برد».

با وجود تغییر دیدگاه این هنرپیشه، عده‌ای هنوز بر اعتقاد قبلی او پافشاری می‌کنند و انقلاب اسلامی و دگرگونی محتوایی آثار را مسبب ایجاد محدودیت‌هایی برای سینمای ایران می‌دانند. اما مساله اینجاست: آیا این دگرگونی محتوایی، محتوا را غنا بخشیده یا دچار فقر کرده است؟

سینمای بعد از انقلاب شاهد ظهور و بروز نسل‌های مختلفی از فیلمسازان بوده است. ابراهیم حاتمی‌کیا، مجید مجیدی، سید‌رضا میرکریمی و رسول ملاقلی‌پور شماری از فیلمسازان نسل اول بعد از انقلاب هستند که سازندگان تعدادی از مهم‌ترین آثار سینمای ایران در این سال‌ها بودند. ۲ نسل دیگر از فیلمسازان سینمای ایران نیز بعد از ورود این چهره‌ها وارد جریان فیلمسازی شدند که بخش مهمی از پیشرفت‌ها و موفقیت‌های سینمای ما نیز مدیون حضور آنها بود. 

این تنها بخشی از موفقیت سینمای ایران پس از انقلاب است. البته برگزاری منظم جشنواره‌های حرفه‌ای فیلم در حوزه‌ فیلم‌های داستانی، مستند، کوتاه و انواع جشنواره‌های موضوعی فیلم را هم باید به آن اضافه کرد. برپایی منظم و سالانه جشنواره‌های فیلم فجر، سینماحقیقت و جشنواره فیلم کوتاه تهران که همگی به شکل جشنواره‌هایی بین‌المللی برگزار می‌شوند، زبان گویای غنای سینما در دوران پس از انقلاب است؛ جشنواره‌هایی که بسیاری از کشورهای منطقه ما حسرت برگزاری یک نمونه از آنها را دارند. 

با روندی که بعد از انقلاب شروع شد، به سینما اهمیت داده شد و نسل جدیدی وارد سینما شدند، آموزشگاه‌های سینمایی شکل گرفتند و مراکز سینمایی مختلفی در کشور به وجود آمد که به شکل حرفه‌ای به حوزه تولید و توزیع محصولات سینمایی ورود کردند. 

از نگاه محتوایی به این قضیه که بگذریم، گسترش زیرساخت‌های سینمایی در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی را نباید فراموش کرد. بر هیچ‌کس پوشیده نیست در این سال‌ها چه تعداد سالن سینمایی در ایران ساخته شد و البته چه قابلیت‌هایی از منظر فنی و کیفی به سالن‌های سینما و اساسا فرآیند فیلمسازی در ایران اضافه شد. آمارهای فروش چندین میلیاردی سینمای ایران در هر سال خود گواهی بر این موضوع است، البته که هنوز سینما برای برقراری ارتباط گسترده با مخاطبان تا نقطه ایده‌آل فاصله دارد اما بدون شک رشد چشمگیری در این سال‌ها داشته که همه آن را باید مرهون فضای ایجاد شده در سینمای بعد از انقلاب دانست.