گروه سیاسی: مذاکرات هسته‌ای برای بازگشت آمریکا به برجام به نقطه پایانی خود رسیده است؛ جایی که دولت بایدن باید نشان دهد اراده‌ای برای تصمیم‌گیری دارد یا خیر که مرور رفتار و گفتار مقامات آمریکایی تا الان نشانی از بازگشت آمریکا به توافق ندارد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، جمع‌بندی درباره پیشنهاد اروپایی‌ها که در متنی به ابتکار جوزپ بورل تهیه شده در پایتخت‌های سیاسی ایران، آمریکا و کشورهای ۱+۴ در حال بررسی است. از طرف کشورمان با وجود آنکه انعطاف‌های زیادی برای تفاهم نسبت به رسیدن به اعلام توافق صورت گرفته است اما تهران با توجه به تجربه‌ای که نسبت به توافق سال 2015 کسب کرده است، حصول یک توافق پایدار و غیرمتزلزل را منوط به 3 مساله کرده است؛ موضوعاتی که ارتباط مستقیم با نفع اقتصادی کشور و همچنین کسب منافع ملی کشورمان دارد. این مسائل که در اظهارات روز گذشته رئیس دستگاه دیپلماسی و پیش‌تر دیگر مقامات مرتبط با مذاکرات بیان شده شامل دامنه رفع تحریم‌ها و مهم‌تر از آن، 2 محور بسیار مهم یعنی مختومه کردن ادعاهای سیاسی درباره موضوعات پادمانی و «پی‌ام‌دی» و در نهایت تضمینی است که آمریکایی‌ها باید برای بقای توافق بدهند. 

به نظر می‌رسد با نگاهی به آنچه طرف آمریکایی درباره متن پیشنهادی اروپا و شرایط بیان کرده چندان نمی‌توان انتظار انعطاف از دولت آمریکا برای پذیرش شرایط ایران داشت، بویژه اینکه با نزدیکی به انتخابات کنگره آمریکا واگذاری هرگونه امتیازی به ایران برای دولت بایدن و دموکرات‌ها حکم یک انتحار سیاسی را دارد، همچنین موضوعات پادمانی و PMD اگرچه مساله‌ای است که به طور غیرقانونی، غیرحرفه‌ای و مغرضانه علیه ایران به کار گرفته شده اما اگر طرف مقابل بپذیرد آن را مختومه کند به معنای این است که در آینده دستاویز حقوقی علیه برنامه هسته‌ای ایران نخواهد داشت. در همین رابطه راب مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و رئیس تیم مذاکره‌کننده دولت بایدن در مذاکرات وین در گفت‌وگوی اخیر خود با شبکه PBS، به روشنی گفت نه در حوزه تحریم‌ها و نه موضوع پادمان توافقی حاصل نشده و آمریکا در متن پیشنهادی اروپا امتیازی به ایران نداده است. 

افزون بر همه این موارد، متن پیشنهادی اروپایی‌ها بر خلاف ادعاها، دارای ایرادات فاحشی است و مقامات دولت بایدن نظیر ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به صراحت اعلام کرده‌اند متن پیشنهادی بورل همان متن آمریکا است که در ماه مارس- اسفندماه پارسال- روی میز گذاشته شد!

 

* خبری می‌شود؟

بر این اساس در جلسه فوق‌العاده بعدازظهر روز گذشته شورای عالی امنیت ملی به ریاست حجت‌الاسلام رئیسی، گزارش مبسوطی توسط علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان درباره گفت‌وگوهای مرتبط با رفع تحریم‌ها به اعضای شورا ارائه و اعلام شد جمع‌بندی نظرات کارشناسی در حال تدوین نهایی است. گزارش‌های رسیده حاکی است باقری در این جلسه ضمن تشریح روند دور اخیر گفت‌وگوها در وین که ۵ روز ادامه داشت، توضیحات کاملی پیرامون محتوای ایده‌های طرح شده از سوی «انریکه مورا» معاون هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی ارائه کرد. 

باقری در ادامه ضمن تشریح روند بررسی ایده‌ها در تهران گفت: بر اساس راهبردهای تعیین شده، پایان دادن به ادعاهای سیاسی مرتبط با مسائل پادمانی و ایجاد ضمانت‌های لازم برای اطمینان‌یابی از پایداری انتفاع اقتصادی ایران از توافق، محور گفت‌وگوهای هیات مذاکره‌کننده در وین بوده است. مذاکره‌کننده ارشد کشورمان افزود: جلسات متعدد کارشناسی درباره بررسی ایده‌های ارائه شده از سوی هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی از بدو بازگشت هیات مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران به تهران برگزار شد و جمع‌بندی نظرات کارشناسی در حال تدوین نهایی است. در جلسه روز دوشنبه، اعضای شورای عالی امنیت ملی ضمن قدردانی از تلاش‌های شبانه‌روزی رئیس و اعضای هیات مذاکره‌کننده ایران، بر تداوم اقدامات این هیات و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط تا حصول نتیجه نهایی بر اساس مطالبات قانونی کشورمان تاکید کردند. 

 

* ارسال آخرین جمع‌‌بندی برای طرف اروپایی 

همچنین وزیر امور خارجه روز گذشته در جلسه با خبرنگاران با تشریح مذاکرات وین از ارسال جمع‌بندی ایران از پیشنهادهای اروپایی‌ها که در ابتکار جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی مطرح شده تا ساعت پایانی شب گذشته خبر داد. بر این اساس حسین امیرعبداللهیان اعلام کرد: جمع‌بندی نهایی خود را به طرف مقابل ندادیم و تا ۱۲ امشب- شب گذشته- آخرین جمع‌بندی خود را راجع به مسائل باقیمانده بین ما به صورت مکتوب به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی ارائه می‌دهیم و باید ببینیم چه بازخوردی می‌بینیم و واکنش آمریکا چه خواهد بود. رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: اگر واکنش آمریکا با واقع‌بینی و انعطاف همراه باشد در نقطه توافق خواهیم بود و اگر آمریکا به تکرار مصیبت‌های داخلی خود بپردازد و بخواهد امتیاز بگیرد و انعطاف نشان ندهد باید بیشتر گفت‌وگو کنیم و طرف‌هایی که تلاش می‌کنند دیدگاه‌ها را به هم نزدیک کنند آمریکایی‌ها را به دیدگاه‌های منطقی ما نزدیک‌تر کنند. 

 

* نوبت انعطاف آمریکاست

وزیر امور خارجه همچنین بیان کرد: الان به صورت مشخص درباره ۳ موضوع با آمریکا در حال تبادل پیام هستیم و طی روزهای آینده آخرین نظرات خود را اعلام می‌کنیم. کشورهای دیگر و به صورت مشخص آمریکایی‌ها که به پایتخت‌ها رفتند نظرات را با هماهنگی بورل و مورا مورد بررسی قرار می‌دهند. به آمریکا به صراحت گفتیم اگر نظرات ما روی این ۳ موضوع که نظرات منطقی است تامین شود آمادگی داریم وارد مرحله اعلام توافق شویم و نشست جمع‌بندی را با حضور وزرای خارجه در وین برگزار کنیم و مراحل بعدی را براساس جدول زمانبندی و توافقی که داریم پیش ببریم. وی خاطرنشان کرد: به صراحت به پیام آمریکایی‌ها که گفته بودند در آستانه انتخابات هستیم و مشکل بنزین داریم و در حوزه انرژی مشکل داریم و کمک کنید، پاسخ دادیم، برای اینکه قدم نهایی را برداریم حتما طرف آمریکایی باید انعطاف نشان دهد. ما در همه مراحل مذاکره در موضوعاتی که می‌توانستیم انعطاف نشان دهیم، نشان دادیم. آمریکا بخوبی می‌فهمد چقدر انعطاف نشان دادیم که حسن‌نیت را در رسیدن به توافق نشان دهیم. الان نوبت انعطاف طرف آمریکایی است. 

 

* قول شفاهی قبول نیست

امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: طرف آمریکایی در مذاکرات اخیر وین در حد نسبی در ۲ موضوع انعطاف شفاهی خود را بیان کرده و باید تبدیل به متن شود و در موضوع سوم برای ما مهم است که به مساله تضمین‌ها برمی‌گردد که گارانتی لازم و انعطاف لازم و واقع‌بینی آمریکا را باید داشته باشیم. روزهای آینده روزهای مهمی برای توافق هسته‌ای است. اگر آمریکا انعطاف نشان دهد در روزهای آینده به نقطه توافق می‌رسیم. اگر هم نشان ندهد دنیا به آخر نمی‌رسد. آنها از «پلن بی» صحبت می‌کنند، ما هم «پلن بی» خود را داریم. معتقدیم این موضوع باید با واقع‌بینی همه طرف‌ها از طریق مذاکرات به نتیجه برسد. وزیر امور خارجه گفت: الان در نقطه‌ای هستیم که شاید شروع پایان توافق باشد ولی اینکه شروع پایان توافق چقدر می‌‌تواند زمان ببرد، دقیقا بستگی به طرف آمریکایی دارد. آنچه بین ما و ۳ کشور اروپایی و چین و روسیه باید انجام می‌شده، انجام شده است. آنچه بین ما و آمریکا باید انجام شود، موضوع اساسی لغو تحریم‌هاست. تمام منافع ما روی این است ولی در مدیریت بحث هسته‌ای باید یکسری چیزها را از دست بدهیم که بتوانیم این طرف چیزهایی را در حوزه تحریم به دست بیاوریم. 

وی افزود: در مذاکرات اخیر وین پیشرفت‌هایی داشتیم و به طرف آمریکایی از قبل گفتیم. واسطه‌هایی برای مذاکره هستند. واسطه رسمی ما در سطح مذاکره‌کنندگان ارشد آقای مورا است و رئیس مورا آقای بورل است و بورل شاید تا ۳ ماه پیش کمتر خودش مستقیم وارد موضوع می‌شد ولی از زمانی که به تهران آمد به صورت مستقیم وارد طراحی‌‌ها و بحث‌های مذاکره و ارائه متن شده است. ما خیلی موافق نبودیم که هماهنگ‌کننده متن ارائه بدهد ولی می‌گویند ما پستچی نیستیم که پاکت شما را به آمریکا بدهیم و پاکت آمریکا را به شما برگردانیم. برای خودمان فکر داریم. بورل تا الان ۲ متن داده و متن‌های آنها تلفیقی از ایده‌های طرف‌های مقابل است. 

 

* نمی‌خواهیم از خط قرمز عبور کنیم

امیرعبداللهیان بیان کرد: در هر دور از مذاکرات یک پشت‌پرده و عقبه‌ای وجود دارد. رفت و آمدهایی هست. وزیر خارجه قطر، عمان، عراق، فرانسه و ایتالیا در کنار کاری که اتحادیه اروپایی انجام می‌دهد پیام‌هایی را می‌آورند و می‌برند و منتقل می‌کنند و تلاش می‌کنند دیدگاه‌های ما و طرف آمریکایی به هم نزدیک شود. آمریکایی‌ها می‌خواهند در مذاکرات مشکلات خود را بزرگ کنند. در هر مقطعی یک ادبیات تکراری نخ‌نما دارند و می‌گویند این همه چیزی است که ما می‌توانیم بدهیم و ما می‌گوییم نمی‌خواهیم از خطوط قرمز خود عبور کنیم، نمی‌خواهیم توافقی را به نتیجه برسانیم که بعد از 3-2 ماه بگوییم توافق انجام شد ولی روی زمین هیچ اتفاقی رخ نداد. 

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: در چانه‌زنی‌ها خطوط قرمز ما این است اگر قرار باشد روی کاغذ توافقی انجام شود و مردم حس نکنند در زندگی‌شان تاثیری رخ داده چه اتفاقی را این دولت توانسته رقم بزند؟ ضمن اینکه خود را معطل توافق نکردیم و دولت برنامه اقتصادی را با همه فراز و نشیب‌ها با جدیت دنبال می‌کند. ما در وزارت امور خارجه خودمان را متعهد می‌‌دانیم ماموریتی که به ما واگذار شده را به نقطه توافق برسانیم ولی نقطه توافق عزتمند. امیرعبداللهیان بیان کرد: تیم با نگاه به اینکه می‌خواهیم توافق انجام شود اعزام شده است و صرف‌نظر از نگاه فردی من یا دیگران، تصمیم کشور این است که چنانچه خطوط قرمز ما رعایت و منافع ما تامین شود، توافق را کار معقولی می‌دانیم ولو اینکه دوست داشتیم سقف توافق فراتر از برجام باشد. وقتی وارد مذاکره شدیم، علاقه‌مند بودیم اگر ایراداتی در برجام وجود دارد رفع شود. حتی بخشی از ایرادات را تیم قبلی که همکاران ما هستند، تایید می‌کنند که بله تا اینجا را توانستیم بگیریم، از این به بعد را نتوانستیم بگیریم. یکی از دلایلی که مذاکرات طولانی شده به این خاطر است که نمی‌خواهیم از خطوط قرمز عبور کنیم. روی خطوط قرمز ایستاده‌ایم و برای‌مان مهم است روی خطوط قرمزی که درباره آن منطق داریم بایستیم، روی بخش‌هایی از آن هم نتیجه گرفتیم. 

 

* کشور را به برجام گره نمی‌زنیم

رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اینکه تلاش دولت این است که کشور را به برجام گره نزند، خاطرنشان کرد: دیپلماسی اقتصادی ۴۰ درصدی را تیم همکاران من در برنامه‌های وزارت امور خارجه به صورت جدی دنبال کردند. جلسات شورای عالی را هر ۱۵ روز یک بار برای هماهنگی مسائل اقتصادی کل کشور در وزارت امور خارجه داریم و همه وزارتخانه‌های ذی‌ربط و بخش خصوصی در این زمینه دخیل هستند. وی همچنین گفت: شعار دولت این است که توافق هسته‌ای را وزارت امور خارجه که مسؤول است دنبال کند ولی دولت کشور را به برجام گره نخواهد زد، برنامه توسعه پایدار اقتصادی را دولت دنبال می‌کند، حتی اگر فردا برجام به نتیجه رسید و حتی اگر برجام خوب و به‌درستی کار کرد، باز تنها تحریم‌های ثانویه برداشته شده و تحریم‌های اولیه پابرجاست. از این رو سیاست توسعه اقتصادی پایدار و سیاست بی‌اثر کردن تحریم‌ها را در حوزه تحریم‌های اولیه باید بتوانیم دنبال کنیم.