گروه بین‌الملل: درحالی اردوغان و برخی مقامات ارشد دولت ترکیه صحبت از شروع روند عادی‌سازی روابط با سوریه می‌کنند که هواپیماهای نظامی ترکیه سه‌شنبه هفته گذشته با حمله به برخی نقاط شمال سوریه باعث جان باختن ده‌ها نفر از نظامیان و غیرنظامیان سوری شدند. ترکیه از سال ۲۰۱۶ سه عملیات نظامی گسترده در شمال سوریه و مناطق کردنشین انجام داده و ادعا می‌کند که با تروریسم مبارزه کرده است. 

تحولات میدانی نشان می‌دهد بعد از نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه که در تهران برگزار شد احتمال حمله همه‌جانبه ترکیه به شمال سوریه برای مقابله با کردها بسیار کم شده است. البته چهارشنبه هفته گذشته خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) گزارش داد که نیروهای ترکیه برای آغاز عملیات جدید در خاک سوریه آماده می‌شوند. نیروهای ترکیه‌ای از طریق بلندگوها در مساجد شهرهای مرزی اطراف شهر جرابلس در ریف حلب به شهروندان هشدار داده و از آنها خواستند در راستای آماده‌سازی برای آغاز حمله ترکیه به اراضی سوریه، در منازل بمانند. برخی معتقدند که این هشدار برای حمله هوایی ترکیه به برخی از مناطق شمالی سوریه است و آنکارا قصد ندارد که به مانند سال 2019 به صورت زمینی وارد خاک سوریه شود. ناگفته نماند ترکیه هم‌اکنون در برخی از نقاط شمال سوریه مانند حلب و ادلب حضور نظامی دارد و دمشق این موضوع را نوعی اشغالگری قلمداد می‌کند. 

از سوی دیگر به نظر می‌رسد اردوغان که به زمان انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست‌جمهوری نزدیک می‌شود قصد دارد با تحرک در سیاست خارجی بویژه در ارتباط با سوریه به مصاف انتخابات برود. او و مقامات ارشد این کشور  سیاست یک بام و دو هوا را در موضوع ارتباط با سوریه اتخاذ کرده‌اند. در همین زمینه بود که بعد از یک دهه مخالفت ترکیه با دولت بشار اسد در سوریه، رجب طیب اردوغان روز جمعه برای نخستین‌بار گفت آنکارا مشکلی برای مذاکره با حکومت سوریه ندارد. رئیس‌جمهور ترکیه همچنین تاکید کرد که معتقد است «باید در ارتباط با سوریه، گام‌های بیشتری برداشته شود». همچنین منابع خبری مدعی شدند پوتین از بشار اسد خواسته که در نشست شانگهای حضور یابد و اگر بشار اسد در این نشست شرکت کند، احتمالا دیداری نیز بین روسای‌جمهور ترکیه و سوریه در شانگهای را شاهد خواهیم بود. هفته گذشته نیز مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه از لزوم مصالحه میان دولت بشار اسد و مخالفان سوری سخن گفته بود. اظهارات چاووش‌اوغلو موجب شد تا گروه‌های تروریستی بویژه آنها که از حمایت ترکیه برخوردارند، در یک هفته گذشته به یک کارزار رسانه‌ای برای مخالفت با توافق احتمالی با اسد روی بیاورند. در همین زمینه روزنامه عربی «رای‌الیوم» در گزارشی با اشاره به روابط ترکیه و سوریه، از 5 شرط دمشق برای احیای روابط با آنکارا پرده برداشته است. سوریه ابتدا از ترکیه درخواست کرده است که کنترل استان ادلب دوباره به سوریه واگذار شود. از ابتدای جنگ داخلی در سوریه تروریست‌های تکفیری این استان را در اختیار گرفته‌اند و هم‌اکنون چند صد هزار تروریست در ادلب حضور دارند. 

سوریه بر اساس شرطی دیگر درخواست کرده گمرک و گذرگاه مرزی باب الهوی میان سوریه و ترکیه باید دوباره در اختیار ارتش سوریه قرار بگیرد و همچنین بزرگراه 4M که حلب را به ادلب و بعد به لاذقیه وصل می‌کند هم باید از لوث تروریست‌ها پاکسازی شود. همچنین دمشق از آنکارا درخواست کرده که از تحریم‌های اروپا و آمریکا ضد خانواده اسد و سوریه پیروی نکند. همچنین ترکیه باید از تلاش‌ها برای عدم بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، سازمان کنفرانس اسلامی و بقیه سازمان‌های بین‌المللی که سوریه تعلیق شده است دست بردارد. در بند آخر خواسته‌های دولت بشار اسد از اردوغان هم آمده است که ترکیه پیشنهاد خود را برای همکاری و از بین بردن تروریسم و بازگرداندن نفت سوریه به دولت این کشور انجام دهد و در زمینه‌های آموزشی، اقتصادی و سیاسی برای بازسازی سوریه کمک کند. 

روزنامه حریت ترکیه هم در مطلبی شروط دولت اردوغان را آورده است. روزنامه ترکیه‌ای 5 خواسته‌ای را که آنکارا برای ازسرگیری رایزنی‌ها با سوریه تعیین کرده، منتشر کرد که این ۵ خواسته عبارتند از:  دولت ترکیه مناطقی را از نیروهای حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) و یگان‌های مدافع خلق کرد به شکل کامل پاکسازی کند. تهدید تروریستی در مرزهای ترکیه و سوریه کاملا برطرف شود. اجرای کامل عملیات‌های ادغام سیاسی و نظامی میان اپوزیسیون و دمشق و بازگشت ایمن پناهجویان. آنکارا می‌خواهد حمص، دمشق و حلب در مرحله اول مناطقی آزمایشی برای بازگشت ایمن باشند، سپس این چارچوب گسترش یابد و ترکیه نیز بر روند بازگشت ایمن سوری‌ها و اقداماتی که درباره آنها انجام می‌شود حتی پس از بازگشت و اسکان‌شان نظارت داشته باشد. اجرای روند مذاکرات ژنو، تدوین قانون اساسی دموکراتیک، برگزاری انتخابات آزاد و آزادی فوری زندانیان سیاسی انجام شود. 

 

* مرتضی حسین: حمله همه‌جانبه‌ای در کار نیست

در همین رابطه، مرتضی حسین، خبرنگار معروف میدانی و مدیر شبکه العالم در سوریه در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» در پاسخ به این سوال که آیا حمله ترکیه به شمال سوریه جدی است یا خیر، گفت: «من اعتقاد دارم ترکیه در این زمان یک عملیات همه‌جانبه علیه کردها در شمال سوریه انجام نخواهد داد. ترکیه ترس دارد عملیات علیه کردها که تحت حمایت آمریکا هستند به یک جنگ قومی بین ترک‌ها و کردها منجر شود که آمریکا هم از کردها حمایت کند». وی با بیان اینکه ترکیه سعی می‌کند مجموع قوات کردی را با ایجاد یک جنگ تمام‌عیار به عقب براند اما اکنون نمی‌تواند، عنوان کرد: «گروه‌های کردی که در عفرین حضور دارند هم از ترس ترکیه از ارتش سوریه کمک خواستند». مرتضی حسین با تأکید بر اینکه بعد از نشست سه‌جانبه ایران، ترکیه و روسیه که در تهران برگزار شد بنا بر این شد که موضوع شمال سوریه از طریق سیاسی پیگیری شود، بیان کرد: «من اعتقاد دارم که نشست رهبر معظم انقلاب اسلامی با اردوغان و بیانات آیت‌الله خامنه‌ای درباره عدم حمله ترک‌ها به شمال سوریه مهم بود. رهبر معظم ایران در این دیدار به طور واضح اعلام کرد که حمله ترکیه به شمال سوریه به نفع این کشور و منطقه نیست». وی با بیان اینکه سوریه خط قرمز برای محور مقاومت است و عملیات نظامی ترکیه علیه سوریه یک موضوع در همین چارچوب است، خاطرنشان کرد: «ترکیه بعد از نشست تهران و با اعلام موضع روسیه و ایران مبنی بر مخالفت جدی با حمله ترکیه به شمال سوریه به موضع سیاسی روی آورد و صحبت‌هایی هم درباره حل منازعه بین سوریه و ترکیه از طرف ترک‌ها مطرح شد که نیروهای تکفیری هم از این موضوع ناراحت شدند». مدیر شبکه العالم در سوریه با اشاره به اینکه من اعتقاد دارم عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه اگر انجام بگیرد با مقابله ارتش این کشور روبه‌رو خواهد شد، تصریح کرد: «به همین دلیل ترک‌ها برای اینکه خودی نشان بدهند اقدام به بمباران برخی مناطق مرزی در شمال سوریه کردند که طی آن چند نظامی و غیرنظامی سوری به شهادت رسیدند. بنابراین حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه بسیار خطرناک است و شمال این کشور را دچار یک بحران می‌کند. البته من اعتقاد دارم که اردوغان عملیات بزرگی در شمال سوریه انجام نخواهد داد». وی ادامه داد: «اردوغان بیشتر به دنبال سیاست‌های آمریکا و ناتو بوده است اما از طرفی هم سعی می‌کند با روسیه و ایران رابطه خوبی داشته باشد، بنابراین سیاست اردوغان منافقانه است و دنبال منافع اقتصادی و سیاسی خود در غرب آسیاست».