سمیرا سپهری*: سال 1401 را باید سال برگزاری نمایشگاه خودرو نامید؛ از نمایشگاه خودرو شهر آفتاب گرفته تا سنندج و شیراز و مشهد و اخیرا نمایشگاهی که با عنوان «تحول صنعت خودرو» در پایتخت برگزار شد. شخص وزیر صنعت، معدن و تجارت و دیگر دست‌‌اندرکاران حوزه خودرو بخوبی می‌دانند حال این صنعت خوب نیست؛ این مهم را می‌توان از آمار عقب‌ماندگی تولید نسبت به تقاضا، کیفیت بسیار پایین خودروهای داخلی نسبت به تولیدات دیگر کشورها و صدالبته قیمت‌های عجیب و غریب محصولات داخلی دریافت؛ موضوعی که چندین‌بار فاطمی‌امین را تا مرز استیضاح نیز برده است. وضعیت بغرنج صنعت خودرو تا حدی پیش رفت که مقام معظم رهبری هم لب به انتقاد گشودند و مجلس مصوبه واردات خودرو را تصویب کرد و آیین‌نامه واردات پس از چندماه تعلل در روزهای اخیر نهایی شد؛ آیین‌نامه‌ای که البته کارشناسان بر این باورند دوباره انحصار را برای ۲ خودروساز نامحبوب کشور حفظ می‌کند. اما نمایشگاه تحول صنعت خودرو چه بود و قرار بود چه چیزی به نمایش بگذارد؟ نزدیک به یک ماه پیش برگزاری نمایشگاهی اجباری برای صنعت خودرو در بین شرکت‌های خودروسازی دهان‌ به‌ دهان می‌چرخید؛ نمایشگاهی که نه از نوع نمایشگاه‌های پیشین بود و نه از هدف برگزاری آن خبری در دست بود و بیان شد. اینطور که پیداست وزارت صمت، خودروسازان را مجبور کرده است در این نمایشگاه شرکت کرده و البته هزینه برگزاری آن را نیز بپردازند؛ خودروسازانی که طی 6 ماه گذشته حداقل در 3 نمایشگاه خودرو شرکت کرده و تقریبا هر ۲ ماه یک بار خودروهای خود را از این شهر به آن شهر برده و برای چندمین بار رونمایی می‌کنند؛ خودروهایی که بعضا در بین آنها تولیدات کشور چین نیز دیده می‌شود. نمایشگاه تحول صنعت خودرو، بیشتر به توهم صنعت خودرو می‌ماند؛ نمایشگاهی که سر و ته مشخصی ندارد و با گفت‌و‌گویی با شرکت‌های خودرویی متوجه خواهیم شد خود آنها نیز نمی‌دانند چرا در این فضای نمایشگاهی حضور پیدا کرده‌اند؛ نمایشگاهی که چند بار تاریخ افتتاح آن تغییر کرد و حتی تا ساعات اولیه شروع به کارش نیز مشخص نبود نمایشگاهی عمومی است یا اختصاصی برای مسؤولان و برخی اصحاب رسانه! در این نمایشگاه دستوری، ایران‌خودرو برای بار چندم از محصولات تکراری نظیر ری‌را، تارای برقی و رانای برقی رونمایی و اعلام کرد این خودروها متحول شده‌اند. سایپا هم با سهند و اطلس آمد، ۲ پراید جدید هاچ‌بک و صندوق‌دار، البته تا روز آخر نمایشگاه هنوز از رونمایی آنها خبری نبود و در نهایت بدون رونمایی از این دو محصول آنها را از نمایشگاه خارج کردند. نکته جالب توجه در این میان وجود محصول اقتصادی مشترک ۲ خودروساز کشور، یعنی «رنو کویید» است که برای بازار هند تولید شده بود اما با لوگوی شرکت «بن رو» به نمایشگاه آمد. 4 شرکت آمیکو، ایلیا موتور، مکث موتور و زامیاد هم در مراسمی عجیب، برای مونتاژ یک پیکاپ چینی به توافق رسیدند و آن را «پلتفرم ملی آفرود» نامگذاری کردند! 

کرمان‌موتور هم خودروی جک «جی 4» فیس‌لیفت را با نام محصولی جدید به نمایشگاه آورده بود. پارس‌خودرو هنوز بر استفاده از پلتفرم قدیمی و مسن ال‌90 اصرار داشت و البته معتقد بود محصول جدیدی به بازار عرضه می‌کند. بدیهی است که مهره‌های اصلی صنعت خودروی کشور از وزارتخانه صمت گرفته تا مدیران شرکت‌های خودروساز با توجه به فشارها و انتقاداتی که از سوی افکار عمومی و نهادهای قدرت به آنها وارد می‌شود، برای حفظ قدرت از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند. آنچه مهم است این است که صنعت خودروی کشور با برگزاری نمایشگاه‌های دستوری نه ‌تنها پیشرفت نمی‌کند که چنین اقداماتی با توجه به هزینه‌های گزافی که دارند، باعث پسرفت صنعت خودرو نیز می‌شوند.

 موضوع دیگر صحبت‌های زیبا و تصنعی در رابطه با صادرات خودرو به کشورهای منطقه یا کشور روسیه آن هم در حالی که مردم برای خرید یک خودروی بی‌کیفیت داخلی سال‌ها در صف می‌‎مانند، نمکی بر زخم آنهاست. شرایط کنونی صنعت خودروی کشور مسلما با اقدامات نمایشی و نمایشگاهی بهبود پیدا نمی‌کند، حتی اگر نام نمایشگاه خودرو را تحول هم بگذاریم، باز هم نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت. برای تحول احتیاج به برنامه‌ریزی صنعتی، پرداختن هر چه بیشتر به تحقیق و توسعه و مشخص کردن مالکیت شرکت‌های خودروساز است. 

* کارشناس خودرو