محمدامین علیدوست: امروز چهل‌وسومین سالروز سالگرد وفات یکی از استوانه‌های انقلاب اسلامی ایران و یکی از متفکران و مصلحان برجسته قرن اخیر این آب و خاک است. آیت‌الله سیدمحمود طالقانی اگرچه در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی ید طولایی داشت اما مشغله‌های مبارزاتی او هیچ‌گاه از جایگاه علمی و معرفتی او نکاست. آیت‌الله طالقانی حتی سال‌هایی که در زندان رژیم ستمشاهی به سر می‌برد، از فعالیت علمی و انس با قرآن مجید و تدبر در کلام وحی غافل نبود و سال‌های متمادی به نوشتن تفسیری بر قرآن مجید همت گماشت که میراثی گرانقدر از حیات علمی این عالم فرزانه است؛ تفسیری که امامین و متفکران انقلاب اسلامی پیوسته به مطالعه این اثر ارزشمند توصیه و تاکید می‌کردند. حضرت امام خمینی به فرزندان‌شان توصیه می‌کردند پای درس تفسیر آیت‌الله طالقانی بنشینند و استفاده کنند. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در کتاب مهم «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» که مجموعه سخنرانی‌های ایشان در یک ماه رمضان جهت معرفی کلی مکتب اسلام است، تنها تفسیری که مخاطبان و مردم را به آن ارجاع می‌دهند، کتاب «پرتوی از قرآن» مرحوم طالقانی است. شهید مظلوم آیت‌الله دکتر بهشتی نیز درباره اهمیت این تفسیر می‌گوید: «تفسیر ‌پرتوی از قرآن سرشار از سرخط‌های مهم و درک زنده آیات، از ویژگی‌های آیت‌الله طالقانی است... جا دارد این تفسیر به عربی برگردانده و به فرهیختگان جهان عرب عرضه شود». اما پرتوی از قرآن، تفسیری ناتمام است که ۶ جلد آن منتشر شده است که شامل تفسیر سوره‌های حمد، بقره، آل‌عمران و جزء 30 است. گفته شده این تفسیر در طول نزدیک به ۴۰ سال نگارش شده که بخشی از آن را آیت‌الله طالقانی در زندان نوشته و مخفیانه به بیرون از زندان ارسال کرده است. جلد اول این تفسیر سال ۱۳۴۲ خورشیدی منتشر شد. آیت‌الله طالقانی در مقدمه کتاب نوشته است: «من خود را مفسر نمی‌دانم و پرتوی از قرآن که به ذهن من تابیده است را به کاغذ منتقل می‌کنم».

آیت‌الله طالقانی از شخصیت‌ها و عناصری است که نوشتن از فضایل او در یادداشتی کوتاه ممکن نیست به همین جهت به پیام مهم حضرت امام خمینی(ره) در پی ارتحال ایشان، اکتفا می‌کنم:

«بسم‌الله الرحمن الرحیم

إِنَّا لِلَّـهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ

فَمِنْهُم مَّن قَضَى نَحْبَهُ وَ مِنْهُم مَّن ینتَظِرُ

عمر طولانی این عیب را دارد که [انسان] هر روز عزیزی را از دست می‌دهد و به سوگ شخصیتی می‌نشیند و در غم برادری فرومی‌رود. 

مجاهد عظیم‌الشأن و برادر بسیار عزیز حضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای طالقانی از بین ما رفت و به ابدیت پیوست و به ملأ اعلا با اجداد گرامی‌اش محشور شد. برای آن بزرگوار سعادت و راحت و برای ما و امت ما تأسف و تأثر و اندوه. 

آقای طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند. او شخصیتی بود که از حبسی به حبس و از رنجی به رنج دیگر در رفت و آمد بود و هیچ‌گاه در جهاد بزرگ خود سستی و سردی نداشت. من انتظار نداشتم بمانم و دوستان عزیز و پرارج خودم را، یکی پس از دیگری از دست بدهم. او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود، زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده، مرگ او زودرس بود و عمر او بابرکت. 

رحمت خداوند بر پدر بزرگوار او که در رأس پرهیزکاران بود و روان خودش که بازوی توانای اسلام. من به امت اسلام و ملت ایران و عائله ارجمند و بازماندگان او این ضایعه بزرگ را تسلیت می‌دهم. رحمت بر او و بر همه مجاهدان

راه حق. 

والسلام علی عباد‌الله الصالحین».