محمدحسین مهدوی‌زادگان: در حالی که اعضای گارد سلطنتی و پلیس اسکاتلندیارد مشغول گرفتن عکس‌های یادگاری با تابوت الیزابت دوم هستند، اسکاتلندی‌ها برای جدایی کامل از انگلیس خیز برداشته‌اند. تازه‌ترین نظرسنجی‌ها در اسکاتلند نشان می‌دهد تمایل اسکاتلندی‌ها درباره جدایی از حاکمیت بریتانیا افزایش یافته است. در برخی نظرسنجی‌ها، بیش از 60 درصد ساکنان اسکاتلند در دوران پسابرگزیت خواستار تبدیل شدن به کشوری مستقل (ضمن عضویت در اتحادیه اروپایی) هستند. با این حال، دموکراسی حلقه مفقوده‌ای است که این روزها بیش از پیش جای خالی آن در معادلات سیاسی- امنیتی انگلیس حس می‌شود! فراتر از آن، ۳ حزب کارگر، لیبرال - دموکرات و محافظه‌کار در صددند به بهانه مرگ ملکه مانع طرح هر گونه پیشنهادی مبنی بر استقلال اسکاتلند شوند. در این باره نکات مهمی وجود دارد که نمی‌توان به سادگی از کنار آنها گذشت‌. 

نخست اینکه «لیز تراس» نخست‌وزیر جدید انگلیس نسبت به موقعیت برتر استقلال‌طلبان در اسکاتلند آگاه است. ترکیب پارلمان محلی اسکاتلند (که اکثرا متشکل از استقلال‌طلبان است) و نظرسنجی‌های رسمی و غیررسمی، جای هیچ گونه شک و شبهه‌ای در این باره باقی نگذاشته است. در جریان برگزاری همه‌پرسی برگزیت در سال 2016 میلادی نیز اسکاتلندی‌ها با اکثریت آرا به باقی ماندن انگلیس در اتحادیه اروپایی رای داده بودند اما رای مثبت شهروندان انگلیسی به خروج از اتحادیه اروپایی نتیجه همه‌پرسی استقلال اسکاتلند در سال 2014 میلادی را نیز زیر سوال برد! پس از رای مثبت شهروندان انگلیسی به خروج از اتحادیه اروپایی، اسکاتلندی‌ها استدلال حقوقی محکمی را درباره ماهیت همه‌پرسی سال 2014 میلادی مطرح کردند. در آن زمان، اسکاتلندی‌ها با اکثریت 55 درصدی آرا با استقلال از انگلیس مخالفت کرده بودند. دیوید کامرون، نخست‌وزیر وقت انگلیس پس از شکست این همه‌پرسی اعلام کرد حداقل تا 100 سال دیگر، امکان برگزاری همه‌پرسی مجدد در اسکاتلند وجود ندارد. 

اما نیکلا استرجن، رهبر استقلال‌طلبان و وزیر اول اسکاتلند به‌درستی معتقد است همه‌پرسی سال 2014 میلادی معطوف به «انگلیس اروپایی» و بر اساس بقا یا عدم بقای اسکاتلند تحت حاکمیت آن صورت گرفته است. با این حال، خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی ماهیت و موضوع همه‌پرسی را عملا تغییر داده و تکرار همه‌پرسی جدید را در اسکاتلند اجتناب‌ناپذیر ساخته است. 

با این حال، لیز تراس در صدد است با دستکاری قوانین همه‌پرسی اسکاتلند، مانع تحقق دوباره آن شود. چندی پیش نیکلا استرجن نسبت به برنامه‌ریزی لیز تراس و همراهانش مبنی بر سخت‌تر کردن قوانین برگزاری همه‌پرسی مجدد استقلال اسکاتلند شدیدا هشدار داد. بر اساس یکی از پیش‌شرط‌های ساخته و پرداخته ذهن لیز تراس و دولت محافظه‌کار انگلیس، باید وجود حمایت 60 درصدی از برگزاری همه‌پرسی جدید استقلال اسکاتلند قبل از آنکه چنین همه‌پرسی‌ای برگزار شود، به اثبات برسد! فراتر از آن، دولت انگلیس به مقامات محلی اسکاتلند اولتیماتوم داده است باید اکثریت مطلق (اکثریت رای‌دهندگان واجد شرایط) در این همه‌پرسی مشارکت کنند. تعیین این ۲ پیش‌شرط، خود نمادی از صوری و نمایشی بودن دموکراسی در انگلیس است! لیز تراس که خود با رای 80 هزار نفر (حدود یک‌هزارم شهروندان انگلیسی) به عنوان نخست‌وزیر این کشور برگزیده شده است، اکنون سخن از لزوم تحقق مشارکت حداکثری در برگزاری همه‌پرسی استقلال اسکاتلند به میان آورده است(!) این پارادوکس آشکار در کمتر کشور و ساختاری در جهان قابل مشاهده است. انگلیس طی روزهای اخیر به کشوری تبدیل شده که ادعای دموکراسی‌خواهی آن بیش از هر زمان دیگری وقیح به نظر می‌رسد. 

برخی منابع انگلیسی می‌گویند حضور چالز سوم در کاخ باکینگهام نیز سنگ‌اندازی‌های دولت لیز تراس را در برگزاری همه‌پرسی اسکاتلند تشدید خواهد کرد، زیرا پادشاه جدید انگلیس جدایی اسکاتلند از ساختار سلطنت را در ماه‌ها و سال‌های ابتدایی حضور خود در مسند قدرت برنمی‌تابد! با همه این اوصاف، ساکنان اسکاتلند جهت جدایی از انگلیس و پیوستن به اتحادیه اروپایی بی‌قرارند. استرجن و همراهانش در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری قطعی همه‌پرسی دوم استقلال اسکاتلند در سال آینده میلادی (2023) هستند. دستکاری قوانین و ثوابت همه‌پرسی توسط دولت تراس و مجلس عوام انگلیس نیز، قطعا نمی‌تواند منتج به تغییر مطالبه عمومی در گلاسکو و دیگر شهرها و مناطق اسکاتلند شود. ساکنان اسکاتلند طبق برنامه‌ریزی قبلی، آماده حضور در همه‌پرسی 19 اکتبر سال 2023/ ۲۷ مهر ۱۴۰۲ با هدف جدایی از انگلیس هستند. در این میان، برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپایی نیز به اسکاتلندی‌ها درباره تسریع پیوستن آنها به این مجموعه (در صورت جدایی از انگلیس) چراغ سبز نشان داده‌اند. در هر حال، سران اتحادیه نیز در صددند به واسطه تمایل اکثر اسکاتلندی‌ها مبنی بر جدایی از حاکمیت انگلیس، درس بزرگی به دولت این کشور به واسطه جدایی از اتحادیه اروپایی دهند. آری! بازی واقعی در اسکاتلند تازه آغاز شده است.