ورود خودسرانه یک کارآفرین آمریکایی به غائله‌های اوکراین و تایوان، آن هم بدون حداقل هماهنگی‌های نمادین با دستگاه دیپلماسی دولت بایدن، یک بار دیگر ثابت کرد ستون فقرات سیاست خارجی واشنگتن نه بر اساس منافع ملی ایالات متحده، بلکه کارتل‌محور است. 

«ایلان ماسک» بنیانگذار تسلا و اسپیس ایکس (شرکت‌های پیشگام فناوری در آمریکا) این روزها نام خود را با ارائه ابتکارات صلح شخصی برای هر 2 بحران جهانی میان شرق و غرب بر سر زبان‌ها انداخته است. 

نکته اینجاست که در هر 2 بن‌بست ژئوپلیتیک شرق اروپا و شرق آسیا، این میلیاردر اصالتا اهل آفریقای جنوبی، از سوی رسانه‌های زنجیره‌ای و شرکتی غربی متهم شده موضع‌گیری‌هایش به نفع مسکو و پکن است. 

او نه تنها توسط مقامات سیاسی و ارتش اوکراین متهم به کارشکنی در برقراری زیرساخت‌های ارتباطی نظامیان این کشور در جنگ خانمانسوز با روس‌ها شده، بلکه مقامات روسیه و چین هم او را از دخالت در امور کشورهای‌شان برحذر داشته‌اند. 

عجیب آنکه تنها طرف‌هایی که تاکنون ماسک را به دخالت در امور و وظایف خود متهم نکرده‌اند، دولت آمریکا و متحدان غربی‌اش بویژه اتحادیه اروپایی و فرماندهی ناتو هستند. به عبارت دیگر فارغ از آنکه این سلبریتی توئیتری، چه دیدگاهی درباره بحران‌های جهانی دارد، در حال نقش‌آفرینی برای ایجاد بعدی جدید از دیپلماسی عمومی آمریکایی است تا بلکه ورشکستگی سیاست خارجی رسمی دموکرات‌های کاخ سفید را پنهان کند. 

نام وی در روزهای اخیر، پرتکرارترین نام یک آمریکایی است که در رابطه با اوکراین و تایوان در رسانه‌های سلطه شنیده می‌شود و در میانه گرد و خاک رسانه‌ای در این عرصه مهم که حتی بوی جنگ سوم جهانی از آن به مشام می‌رسد، کسی نیست بپرسد: پس جو بایدن رئیس‌جمهور، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی، آنتونی بلینکن وزیر خارجه، وندی شرمن قائم‌مقام او و کارن دانفراید معاون اروپایش، ویلیام برنز رئیس سیا و ژنرال آستین رئیس پنتاگون کجا هستند؟

پاسخ به این پرسش، ماهیت غیرملی سیاست در ایالات متحده را مشخص می‌کند؛ این حقیقت که منافع خصوصی کارتل‌های اقتصادی است که دخالت‌های سیاسی و نظامی واشنگتن در نقاط مختلف جهان را شکل می‌دهد، نه آرای مردمی که مالیات می‌پردازند. 

پس از رسوایی منفعت‌طلبی نفتی خاندان‌های نومحافظه‌کار به رهبری بوش‌ها در راه‌اندازی جنگ علیه خاورمیانه و سپس تبدیل کاخ سفید به بنگاه معاملاتی بین‌المللی توسط خانواده ترامپ و همچنین دلالی شرکت‌های بزرگ دارویی در جریان جهان‌گیری کرونا، حالا بحث منافع عظیمی مطرح است که شرکت‌های متعلق به خانواده بایدن و شرکای سیاسی آمریکایی او، بلینکن، سالیوان و نولاند، حتی بازهای شکاری جمهوری‌خواه چون لیندسی گراهام و همین‌طور ایهور کولومویسکی، الیگارش گازی اسرائیلی-اوکراینی و پدرخوانده ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور کمدین اوکراین از راه انداختن جنگ در شرق اروپا می‌برند. در سطحی بالاتر، کارتل‌های انرژی و صنایع نظامی آمریکایی که خاندان صهیونیست راکفلر از بیش از یک قرن پیش بر آن چنبره زده‌اند و کارتل حقوق بشری و براندازی سوروس نیز از این جنگ و هرج‌ومرج جهانی ناشی از آن سود می‌برند. 

در مورد ماسک هم مساله چندان تفاوتی ندارد. دخالت‌های لفظی ظاهرا بی‌دغدغه مدیر تسلا و اسپیس ایکس در رابطه با جنگ اوکراین چندان هم بی‌دغدغه نیست. هر 2 غول فناورانه مزبور که او علاوه بر مدیریت آنها، سهام غالب‌شان را در هم در اختیار دارد، در جنگ اوکراین، نقشی فعال داشته و دارند. 

شرکت تسلا از طریق یکی از بازوهایش، شرکت بوستون داینامیک در زمینه ساخت تجهیزات و تسلیحات هوشمند نظامی با پنتاگون قراردادهایی سنگین دارد که اوکراینی‌ها در حال حاضر موش آزمایشگاهی نسل جدید این ادوات محسوب می‌شوند. 

شرکت اسپیس ایکس نیز با ده‌ها ماهواره‌ای که به نزدیک‌ترین لایه جو زمین فرستاده، به دنبال ایجاد یک منظومه ماهواره‌ای به نام استارلینک است. هدف اول استارلینک، بازار جهانی گوشی‌های ماهواره‌ای و اینترنت فراشبکه‌ای و فرادولتی است. ساختار فروپاشیده مخابراتی اوکراین از نخستین ماه‌های سال 2022 این فرصت طلایی را برای استارت‌اپ ایلان ماسک فراهم آورد تا با هزینه مالیات‌دهندگان آمریکایی، نخستین پروژه موبایل ماهواره‌ای خود را در سطح وسیع با سرویس دادن به نظامیان اوکراینی اجرا کند.

در همان نخستین هفته آغاز جنگ، دولت آمریکا اعلام کرد هزاران بشقاب (ترمینال) اینترنتی استارلینک، ساخت شرکت اسپیس‌ایکس را به منظور کمک به سربازان اوکراینی جهت استفاده از پهپاد، دریافت اطلاعات به‌روز و برقراری ارتباط با یکدیگر به اوکراین ارسال کرده است. این سامانه‌ها که یک آنتن کوچک را به ترمینال‌هایی به ارتفاع ۳۵ سانتیمتر وصل می‌کنند به شهروندان اوکراین نیز خدمات ارائه می‌کنند. این خدمات ارتباطاتی که علاوه بر نظامیان، مقامات سیاسی و اداری اوکراین را نیز شامل می‌شود، حدود 2 میلیون نفر را با یک شبکه اجاره‌ای آمریکایی به هم وصل می‌کند و در ازای آن استارلینک بیش از 10 میلیارد دلار طی 6 ماه اول جنگ دریافت کرده است. خشم اوکراینی‌ها از ایلان ماسک از هفته پیش آغاز شد که وقفه ایجادشده در این سرویس ماهواره‌ای باعث اختلال گسترده در ارتباطات قوای نظامی اوکراینی بویژه در خط مقدم شد. جمعه گذشته، یک مقام ارشد دولت کی‌یف بدون افشای نام به روزنامه انگلیسی فایننشال‌تایمز گفت قطع اینترنت ماهواره‌ای استارلینک طی هفته گذشته باعث اخلال فاجعه‌بار در ارتباطات میان نیروهای خط مقدم شده است. نخستین نتیجه این وقفه، شکست سنگین چند روز پیش حمله مشترک نیروهای اوکراینی و مزدوران آمریکایی و غربی تحت استخدام پنتاگون در عملیات آفندی به مواضع نیروهای روس در زاپروژیا بود. هنوز ابعاد تلفات و خسارات سنگین این عملیات رسانه‌ای نشده است اما به نظر می‌رسد ضربه‌ای مهلک به جبهه جنوبی مشترک ارتش اوکراین و ناتو وارد شده باشد. برخی تارنماهای تخصصی حوزه امنیت، دلیل اختلال در سرویس ماهواره‌ای ماسک به اوکراینی‌ها را بروز حمله یا تهدید جدی از سوی سامانه پدافندی ماهواره‌ای مشترک روسیه و چین علیه ماهواره‌های کم‌ارتفاع استارلینک دانسته‌اند. به نظر می‌رسد تبلیغات بلندپروازانه اما بدون پشتوانه فنی ماسک در زمینه ارائه خدمات ارتباطاتی ماهواره‌ای به مردم سراسر جهان، قدرت‌های شرقی را واداشته تا او را تنبیه کنند. بلافاصله پس از بروز این اختلالات بود که ایلان ماسک با همان ابزار همیشگی‌اش برای بازی با افکار عمومی یعنی توئیتر، تلاش کرد اذهان را به سویی دیگر منحرف کند. او این بار نه در نقش یک کارآفرین عرصه فناوری، بلکه رسما در قامت فعال مایشاء سیاست خارجی آمریکا، وارد گود شد و طرحی برای صلح در اوکراین ارائه کرد که مقامات کی‌یف را بیش از پیش خشمگین کرد. ثروتمندترین فرد جهان، دوشنبه گذشته یعنی همزمان با آغاز اختلال در استارلینک، این پیشنهاد صلح کذایی را در قالب یک توئیت منتشر کرد و به روسیه پیشنهاد داد همه‌پرسی جدیدی تحت نظارت سازمان ملل در سرزمین‌های تازه تصاحب شده در شرق و جنوب اوکراین برگزار کند و در صورتی که خواست اکثریت باشد، منطقه را ترک کند. وی از اوکراین هم خواست رسما از ادعای خود درباره شبه‌جزیره کریمه -که از سال 2014 به روسیه ضمیمه شده- چشم‌پوشی و تامین آب شبه‌جزیره را تضمین کند و درباره ادعای ارضی بر آن بی‌طرف بماند. ماسک همچنین از تماس خود با ولادیمیر پوتین برای حل‌وفصل بحران اوکراین پرده برداشت. جالب اینکه این طرح صلح، بیش از آنکه با واکنش طرف روس مواجه شود، سبب خشم اوکراینی‌ها شد و حتی زلنسکی، رئیس‌جمهور این کشور، آن را فورا محکوم کرد. او در توئیتی نوشت: «کدام @elonmusk را بیشتر دوست دارید؟» و 2 گزینه ارائه کرد: «ماسک حامی اوکراین یا ماسک حامی روسیه؟» 

آندری ملنیک، سفیر اوکراین در آلمان هم که به‌خاطر حمایت جنجالی‌اش از استپان باندرا، رهبر نازی‌های اوکراینی در جنگ دوم جهانی مشهور است، در توئیتی نوشت: «پاسخ بسیار دیپلماتیک من به شما آقای ماسک این است: گم شو!» رئیس‌جمهور لیتوانی نیز که این روزها بسیار به کی‌یف نزدیک شده، اینچنین جواب داد: «ماسک عزیز! وقتی کسی سعی می‌کند چرخ‌های تسلای شما را بدزدد، مالک قانونی ماشین یا چرخ‌ها نمی‌شود». نظرسنجی پرشمار همراه با پست ماسک در توئیتر اما نشان داد حدود ۶۰ درصد پاسخ‌دهندگان از این طرح حمایت می‌کنند اما ارتشی از ترول‌های طرفدار دولت اوکراین به حساب ماسک حمله کردند به طوری که او در پست بعدی نوشت: «این نظرسنجی در معرض بزرگ‌ترین حمله رباتی که تا به حال دیده‌ام قرار گرفته است». ماسک مجبور شد در پاسخ به توئیت زلنسکی از اوکراینی‌ها دلجویی کند. او پنجشنبه گذشته نوشت: «من همچنان از اوکراین حمایت می‌کنم اما به این نتیجه رسیدم که تشدید گسترده جنگ به آسیب شدید به اوکراین و احتمالا جهان منجر خواهد شد». او در ادامه این رشتو نوشت که اهمیتی نمی‌دهد پیشنهادش قابل قبول نباشد و استدلال کرد آنچه برایش اهمیت دارد این است که ممکن است میلیون‌ها نفر بی‌دلیل بمیرند. بعد برای آنکه زلنسکی و حامیانش را بیشتر عصبانی کند بار دیگر بر حق انتخاب مردم خط مقدم جنگ در دونباس میان پیوستن به روسیه یا اوکراین تاکید کرد و ادامه داد: «روسیه بیش از ۳ برابر اوکراین جمعیت دارد، بنابراین پیروزی اوکراین در جنگ کاملا بعید است. اگر به مردم اوکراین اهمیت می‌دهید، به دنبال صلح باشید».

و در نهایت نوشت: «من هوادار بزرگ اوکراین هستم اما نه جنگ سوم جهانی!» جنگ سوم جهانی واژه مشترکی است که می‌توان در میان الفاظ ماسک و سران کاخ سفید جست‌وجو کرد. تنها یک روز پیش از این پست او بود که بایدن، نسبت به وقوع آرماگدون که معادلی صهیونیستی برای جنگ بزرگ جهانی است هشدار داده بود. واقعیت اما این است که رئیس‌جمهور آمریکا حتی به اندازه کارآفرینی مثل ماسک، برای جلوگیری از وقوع چنین فاجعه‌ای از خود ابتکار عمل نشان نداده است.