گروه فرهنگ و هنر: ملتی که تاریخش را فراموش کند، محکوم به تکرار اشتباهات خویش است و در این میان با گذر زمان و ظهور نسل‌های‌ جدید، اهمیت تحویل و تبیین میراث تاریخی به این نسل‌ها به مثابه یک امانت، روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی، صنعت سریال‌سازی ایران یک دهه است در مواجهه با حوزه تاریخی، رکود پیشه کرده است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، با نگاهی به ذائقه مخاطبان سریال‌های تلویزیونی در سالیان اخیر، محبوبیت ژانر تاریخی بخوبی برای ما روشن می‌شود. آخرین سریال تاریخی‌ای که سیما در این مدت به خود دیده، «مستوران» بوده که توانست از قاب شبکه یک میهمان خانه‌ها شود و 15 درصد از مخاطبان رسانه ملی را با رضایت نزدیک به 70 درصدی همراه خود کند و به پربیننده‌ترین سریال سیما در آن برهه بدل شود. در بازپخشی‌ها هم حجم رضایت مخاطبان از آثار این حوزه کم نیست و «مختارنامه» به‌رغم بازپخش هر ساله‌اش به دلیل خلأ سریال فاخر عاشورایی، هنوز هم طرفداران خاص خودش را دارد و تعداد مخاطبان پر و پا قرصی که خواهان پخش آن از سیما هستند، اندک نیست. 

تجربه‌های مشابه دیگری همچون «یوسف پیامبر» و «دو طفلان مسلم» نیز بازخوردهای خوبی از سوی مخاطبان دریافت کرده و نشان داده هر چند سریال‌سازی تاریخی یک فرآیند گرانقیمت و پرهزینه است اما ارزشش را دارد. همین موضوع بهانه خوبی است تا با اهتمام بیشتر به حوزه تاریخی، هم مخاطبان بیشتری را به تماشای تلویزیون بنشانیم و هم گامی هنری برای انتقال میراث تاریخی به نسل‌های بعدی برداریم. در این بین بزودی سریالی تاریخی وارد مرحله تولید می‌شود که برخلاف سایر مواردی که ذکر شد، قرار است به تاریخ «ایران» بپردازد. 

۲ سال پیش از این بود که بهروز مفید، تهیه‌کننده تلویزیون خبر از تدارک مراحل اولیه ساخت سریالی تاریخی به نام «مهیار عیار» داد. از آن زمان تا به امروز از ساخت این سریال خبری نبود اما بتازگی با مشخص شدن کارگردان پروژه، زمان آغاز پیش‌تولید آن هم اعلام شد. قرار است «مهیار عیار» به کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی و به تهیه‌کنندگی بهروز مفید در شبکه ۲ سیما ساخته شود. داستان این سریال در دوران صفویه می‌گذرد و فیلمنامه آن که توسط محمدرضا نیکو به نگارش درآمده، در 31 قسمت ساخته خواهد شد. 

این تعویق در تولید البته ناشی از عوامل گوناگونی است و بهروز مفید تهیه‌کننده «مهیار عیار» قصد داشت در صورت فراهم بودن برخی شرایط، این پروژه را در اوایل سال 1400 کلید بزند. مفید در نخستین مصاحبه‌اش درباره این سریال گفته بود: مهیار عنوان سریالی درباره عیّار دوره صفویه است. این مجموعه تلویزیونی ۳۱ قسمت است که در صورتی که مورد تصویب گروه فیلم و سریال شبکه ۲ قرار بگیرد پیش‌تولید را آغاز می‌کنیم. از آن‌جایی که جنس فیلمنامه و تولید این مجموعه به فضای بهار و تابستان نیازمند است حتما باید شرایط را برای تولید در اوایل سال ۱۴۰۰ فراهم کنیم. 

به فاصله یک سال از این سخنان، مفید در مصاحبه‌ای دیگر، زمان دیگری را برای آغاز فرآیند تولید مطرح کرد و آبان‌ماه 1400 گفت: فیلمنامه «مهیار عیار» در تلویزیون به تصویب رسیده اما کار قدری به تعویق افتاده است تا شرایط فراهم شود. در صورت فراهم شدن شرایط کار، قطعا این مجموعه نیازمند ۳ تا ۴ ماه پیش‌تولید است که احتمالا با این اوصاف، تولید آن به سال آینده موکول شود. 

وی در آن زمان همچنین تاکید کرده بود که هنوز هیچ ‌کاری پیش نرفته و همه‌چیز منوط است به برآورد هزینه‌های سریال از جمله سرمایه‌های لازم برای تدارک لوکیشن‌ها، کارگردان و بازیگران. به هر صورت، «مهیار عیار» همچون سیبی هزار چرخ خورده و حالا در دستان سیدجمال سیدحاتمی فرود آمده تا این کارگردان، پس از مدت‌ها سنت ساخت سریال درباره تاریخ ایران را احیا کند.

در کنار پروژه‌های تاریخی عظیم و مهمی که این روزها در حال تولیدند، یعنی «سلمان فارسی» داوود میرباقری و «موسی(ع)» ابراهیم حاتمی‌کیا، به «مهیار عیار» نیز می‌توان به عنوان یک اثر فاخر و کم‌نظیر تاریخی نگاه کرد، چرا که این سریال قصد دارد با سیر و سلوکی در دوران صفوی، تمدن ایران در آن زمان را به تصویر بکشد. افزون بر این موضوع، بهروز مفید آن را در حد سریال‌های الف تلویزیون دانسته و انتظارها را از کاری که قرار است بزودی مراحل تولید را پشت سر بگذارد، بالا برده است. 

این سریال که قرار است پرداختن به تاریخ ایران را پس از مدت‌ها بار دیگر احیا کند، افزون بر داشتن سیری مشخص در قصه، به نمایش جلوه‌های تاریخی شهرهای ایران در دوره صفویه نیز می‌پردازد. بهروز مفید درباره آنچه در داستان «مهیار عیار» می‌گذرد، به «وطن‌امروز» گفت: داستان «مهیار عیار» داستان یک جوان است که به امور خلاف و راهزنی و از این دست کارها مشغول است. این جوان ناگهان در این مسیر دچار یک دردسر می‌شود و وقتی می‌خواهند او را محاکمه کنند و قصد کشتن وی را دارند، سر و کله جوانمردی پیدا می‌شود که می‌تواند با کارش روح این جوان را بخرد و او را از مرگ نجات دهد. این موضوع سبب می‌شود جوان راهزن در سرشت خود تغییر و تحولی را احساس کند و برای جبران گذشته‌اش بکوشد. 

مفید درباره فضای تاریخی سریال تصریح کرد: بستر اتفاقات ما صفویه است و تلاش خواهیم کرد در کنار پرداختن به قصه این جوان و اشاره به جنبه‌های اخلاقی قصه، فضای تمدنی ایران زمان صفویه را نیز بخوبی تصویر کنیم. 

این تهیه‌کننده در مصاحبه‌ای که سال گذشته درباره «مهیار عیار» داشت، به عدم کفایت شهرک‌های سینمایی موجود برای ساخت برخی آثار اشاره کرده و مدعی شده بود برای ساخت این اثر تاریخی روستا و فضایی را باید در نظر گرفت که بتواند روایتگر دوره صفویه باشد. وی درباره این مشکل و کمبودهای موجود در شهرک‌های سینمایی گفت: سال‌هاست که به یک شهرک سینمایی جدید نیاز داریم که بتواند تنوع در لوکیشن را برای فیلمسازان ما به ارمغان بیاورد. کمبود لوکیشن برای تصویربرداری برخی آثار مدت‌هاست حس می‌شود و این موضوع تنها به پروژه‌های تاریخی محدود نمی‌شود. مثلا کارگردانی که می‌خواهد در فضایی خیابانی تصویربرداری کند، باید برای این کار یک خیابان را بند بیاورد! حتی در برخی سکانس‌های آپارتمانی نیز خانه‌هایی که لوکیشن فیلمبرداری است، از شدت تکراری بودن برای مخاطبان قابل حدس شده است و این نبود تنوع در این سال‌ها محدودیت‌هایی را برای فیلمسازان سینما و تلویزیون ایجاد کرده است. 

بهروز مفید در پایان درباره رکود پروژه‌های تاریخی در دهه اخیر گفت: در این سال‌ها شاهد این موضوع هستیم که برای برخی سوژه‌های تاریخی از جمله «سلمان فارسی» به کارگردانی داوود میرباقری و «موسی(ع)» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا سرمایه‌گذاری عظیمی صورت می‌گیرد و این موضوع، نوید آثار تاریخی فاخر و ارزشمند را در یکی، دو سال آینده به عرصه فرهنگ و هنر ما می‌دهد اما هزینه‌بر بودن پروژه‌های تاریخی همواره مانعی بزرگ سر راه به تصویر کشیدن تاریخ بوده است. اقبال خوب مخاطبان به این ژانر در سالیان اخیر نشان از این دارد که ساخت این آثار هر چند هزینه‌بر است اما منجر به تولید کارهایی می‌شود که در جامعه دیده می‌شود و ارزش ساخت را دارد. همین دیده شدن ضرورت اختصاص سرمایه بیشتر به این حوزه را دوچندان می‌کند تا بتوانیم نه تنها به صفویه، بلکه به دیگر دوره‌های تاریخی کشورمان بپردازیم و تصویر تاریخ و تمدن ایران را ماندگار کنیم.