گروه بین‌الملل: هیاتی از جنبش مقاومت فلسطین (حماس) دیروز به سوریه سفر و با بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. این موضوع نشان می‌دهد حماس و دولت سوریه بعد از 10 سال روابط خود را به صورت رسمی از سر گرفتند. 

گروهی از جنبش حماس دیروز با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد که این نشان از آغاز روابط دوباره آنهاست. گروه‌های فلسطینی دیروز (چهارشنبه ۲۷ مهر) پس از دیدار با «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه در کنفرانسی مطبوعاتی شرکت کردند. «خلیل الحیه» عضو ارشد دفتر سیاسی حماس در این کنفرانس گفت: دیدار با اسد دیدار گرمی بود و وی از عزم خود برای ارائه حمایت همه‌جانبه به ملت فلسطین و مقاومت آن گفت. وی تأکید کرد: دیدار با اسد روز باشکوهی است، حضورمان در سوریه را از سر می‌گیریم و با این کشور در حمایت از ملت‌مان و ثبات سوریه همکاری خواهیم کرد. الحیه افزود: دیدار با اسد نشان‌دهنده تجدید روحیه مقاومت در امت است و از اینجا به اشغالگر می‌گوییم که دیدار ما پاسخی به پروژه‌هایش است. عضو حماس تصریح کرد: به بشار اسد تأکید کردیم که ما با سوریه، وحدت اراضی آن، دولت واحد و مخالف هر تجاوزی هستیم که آن را هدف بگیرد. وی ضمن اعلام اینکه حماس با بشار اسد بر سر کنار گذاشتن اتفاقات گذشته به اتفاق ‌نظر رسیده، افزود: با اجماع همه رهبران و ایمان به درست بودن این مسیر و نیز پشت سر گذاشتن گذشته، روابط‌مان با سوریه را از سر خواهیم گرفت. الحیه در ادامه به شبکه «المیادین» گفت با برادران سوری مقدمات حضور حماس در سوریه را پیگیری خواهم کرد. وی ضمن اعلام اینکه حماس این تصمیم را به تنهایی گرفته، افزود تصمیم مذکور را به اطلاع کشورهایی که با آنها رابطه دارد، رسانده است. الحیه تأکید کرد رابطه با سوریه به محور مقاومت قدرت می‌دهد. وی ادامه داد: زمانی که تصمیم خود برای ازسرگیری روابط با سوریه را به برخی کشورها اعلام کردیم از هیچ کشوری از جمله ترکیه و قطر مخالفتی نشنیدیم. اتفاقات گذشته و اشتباهاتش و نیز تمام اشتباهات فردی که حماس با آن موافق نبوده را کنار گذاشتیم. 

سران گروه‌های فلسطینی پس از دیدار با رئیس‌جمهور سوریه بیانیه‌ای نیز صادر و اعلام کردند: با بشار اسد درباره آخرین تحولات در اراضی فلسطینی صحبت و تاکید کردیم که مقاومت، اصل اساسی در بازگرداندن حقوق ملی و مشروع فلسطین است. در ادامه این بیانیه آمده که رئیس‌جمهور سوریه تأکید کرد مسأله فلسطین، ریشه اصلی درگیری با دشمن صهیونیستی است. وی همچنین تأکید کرد وحدت صفوف فلسطینی تضمین‌کننده بازگرداندن حقوق مشروع ملت فلسطین است. بر اساس بیانیه مذکور، بشار اسد بار دیگر بر حمایت سوریه از ملت فلسطین در مقابله با رژیم صهیونیستی تأکید و اعلام کرد مقاومت تنها راه آزادسازی سرزمین است. 

حماس بعد از شروع جنگ داخلی سوریه دفاتر خود را از این کشور خارج کرد و به ترکیه و قطر رفت. برخی از سران حماس نظیر خالد مشعل در تجمع مخالفان دولت سوریه شرکت کردند و حتی پرچم آنها را هم برافراشتند. برخی کارشناسان نظامی هم گفته‌اند برخی نیروهای نظامی حماس پا را فراتر از این نیز گذاشته و شروع به کمک نظامی و آموزشی به مخالفان دولت سوریه کردند که نمونه بارز آن در اردوگاه فلسطینی‌نشین «یرموک» دمشق بود. 

اظهارات مقامات حماس در این یک دهه هم در راستای مخالفت با دولت سوریه بود. اسماعیل هنیه چند سال قبل در تجمعی بین مخالفان دولت سوریه در مصر اعلام کرده بود دولت بشار اسد سقوط خواهد کرد. او طی نطقی در دانشگاه الازهر، بزرگ‌ترین مرکز دینی مسلمانان اهل تسنن، برای نخستین‌بار «بی‌طرفی» در قبال سوریه را کنار گذاشته و مخالفان بشار اسد را «قهرمان» توصیف کرده بود. 

برخی سران حماس هم پا را از این فراتر نهادند. صلاح بردویل، از مقام‌های حماس در نوار غزه گفته بود: «هر یک قطره خونی که در سوریه ریخته می‌شود دل مردم فلسطین را خون می‌کند. هیچ ملاحظه سیاسی نمی‌تواند باعث شود ما چشمان‌مان را بر آنچه در سوریه اتفاق می‌افتد ببندیم». 

حماس به تبع از جنبش اخوان‌المسلمین این نگرش را در بیداری اسلامی دنبال کرد. اخوانی‌ها در مصر، سوریه، لیبی و تونس یا پیروز شده بودند یا در حال جنگ با دولت مستقر بودند. از طرف دیگر ترکیه و قطر خط‌دهی سیاسی و نظامی اخوان را در منطقه برعهده گرفتند. قطر میلیاردها دلار کمک کرد و ترکیه هم به دنبال آن بود که یک جریان سیاسی بزرگ مانند حزب عدالت و توسعه را در غرب آسیا گسترش دهد. حماس هم به دنبال آنها رفت. اما جنگ سوریه معادلات تمام کشورهای منطقه بویژه حماس را تغییر داد. مرسی در مصر سقوط کرد، قطر و ترکیه در یک بازه زمانی مورد غضب عربستان و کشورهای عربی قرار گرفتند، حزب النهضه (اخوانی) تونس در قدرت با مشکل روبه‌رو شد و لیبی هم عرصه جنگ داخلی شد، به همین علت بلندپروازی‌های اخوان، ترکیه و قطر با شکست روبه‌رو شد. 

جنگ 55 روزه سال 2014 مقاومت فلسطین و بعدها جنگ ۳ روزه حماس با اسرائیل باعث شد حماس دریابد حمایت واقعی از آنها فقط از طرف ایران صورت می‌گیرد. بعد از چند سال رادیکالیسم در حماس دوباره گروه میانه‌رو و نزدیک به «محور مقاومت» روی کار آمد. یحیی سنوار، مبارز قدیمی حماس از زندان آزاد شد و رهبری حماس در غزه را بر عهده گرفت و هنیه هم رهبر حماس در خارج از غزه شد. 

امیر پیشین قطر و همسرش نیز در راستای تشویق حماس به جدایی از محور مقاومت با سفر به غزه هدایای ویژه‌ و کمک‌های بسیاری را به این جنبش و سران آن اختصاص دادند که بیش از پیش حماس را در این مسیر نادرست به تحرک و تکاپو وا داشت. اوج فاصله گرفتن حماس از محور مقاومت زمانی بود که برخی سران این گروه از جمله «موسی ابومرزوق» معاون خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس، ضد دولت اسد موضع‌گیری کردند. موضع عجیب حماس در حالی بود که سوریه طی دهه‌های گذشته همواره یکی از حامیان اصلی مقاومت لبنان و فلسطین به شمار می‌رفت و کمک‌های مالی و نظامی بسیاری را تقدیم مقاومت اسلامی کرد. ماه‌های ابتدایی درگیری‌ها در سوریه و پیشروی تروریست‌های تکفیری در برخی استان‌های این کشور مقامات حماس را به اشتباه انداخت و آنان را به سوی قطر و ترکیه سوق داد. حماس هر چند رویکرد اشتباه و منحرفی در پیش گرفت اما تمام پل‌های پشت سرش را خراب نکرد و هم‌اکنون در حال بازگشت به محور مقاومت و حامیان اصلی آن است. در همین رابطه محمود الزهار یکی از رهبران حماس در نوار غزه 27 بهمن 1395 در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی المیادین بر لزوم ازسرگیری رابطه حماس با سوریه تاکید کرده و گفته بود: حماس از کمک‌های سوریه می‌تواند در حمایت از برنامه مقاومت استفاده کند. الزهار بار دیگر 17 شهریور سال 1396 در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی المیادین بر «لزوم پیشبرد روابط حماس و سوریه» تاکید کرد. همچنین یحیی سنوار، رئیس وقت شاخه سیاسی جنبش حماس دوشنبه 6 شهریور 1396 از بازگشت به محور مقاومت و بازسازی روابط با سوریه به عنوان پایه‌های استراتژی جدید حماس یاد کرد. اما همه پل‌های حماس با محور مقاومت تخریب نشد. حزب‌الله لبنان در چند سال اخیر بین حماس و دولت سوریه پادرمیانی کرد. سیدحسن نصرالله گفت: «من در دیدارهای دوطرفه گفته بودم برخی‌ که 10 سال پیش مواضع متفاوت داشتند، باید بدانند موضع‌گیری‌شان در قبال رژیم صهیونیستی و حول محور مقاومت، باید حساب‌شده باشد و متوجه باشند که سوریه از سال ۱۹۴۸ پشتیبان واقعی ملت فلسطین بوده و تا امروز بهای سنگین این حمایت را می‌پردازد و هنوز متحمل حملات متعدد اسرائیل است و این حملات تنها به این دلیل است که از فلسطینیان حمایت می‌کند». به گفته دبیرکل حزب‌الله: «سوریه که بخشی از محور مقاومت است، با ایستادن در کنار ایران به پیشرفت‌های اخیر دست یافته» و «توسل به مقاومت تنها امید برای سوری‌ها، لبنانی‌ها و حفظ سرمایه‌های آنها است». یک روزنامه عربی در همین زمینه تاکید کرد که ازسرگیری روابط میان حماس و سوریه پس از رایزنی‌های مختلفی محقق شد که بعد از نبرد شمشیر قدس و تحت نظارت سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان صورت پذیرفت. روزنامه لبنانی الاخبار به نقل از برخی منابع در حماس اعلام کرد: این بیانیه با توجه به ادامه تلاش‌های جنبش حماس برای عادی‌سازی روابط پس از سال‌ها قطع رابطه و مواجهه با موانعی صادر شد که طرف‌های خارجی بر سر راه‌ حل و فصل کامل اختلافات با سوریه ایجاد کردند. این منابع تاکید کردند در گام اول این بن‌بست شکسته شد اما اخیرا کار به مرحله اعتماد‌سازی برای فراهم کردن مقدمات جهت ازسرگیری کامل و گسترده روابط رسیده است. اکنون حماس بعد از یک دهه دوباره کاملا به قلب محور مقاومت یعنی سوریه بازگشته که نکته بسیار مهمی در تحولات منطقه است.

***