گروه اقتصادی: در روز‌های اخیر با تکمیل ظرفیت مخازن ذخیره‌سازی گاز در اروپا و ایجاد مازاد عرضه، قیمت آنی گاز در این قاره کاهشی شده و به پایین‌ترین میزان در ماه‌های اخیر رسیده است اما این تمام ماجرا نیست! تحولات ماه‌های گذشته بر همگان ثابت کرد اروپا و انگلیس با بحران جدی انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ تنوع نبخشیدن اتحادیه اروپایی به منابع انرژی خود در سال‌های اخیر باعث شده این اتحادیه تا حد زیادی به منابع انرژی روسیه وابسته شود که با کوچک‌ترین تغییرات عرضه از سمت مسکو، بازار انرژی قاره سبز متلاطم می‌شود. این در حالی است که در دهه گذشته سرمایه‌گذاری کافی در حوزه نفت و گاز از سمت اروپا انجام نشده و کاهش عرضه نفت شیل آمریکا نیز به شکننده‌تر شدن اوضاع در این قاره کمک کرده است. این ترکیب باعث شده قیمت آتی گاز در ماه‌های اخیر تا 10 برابر میانگین عادی افزایش یابد و منجر به افزایش بی‌سابقه قیمت برای شهروندان و صنایع اروپا شود. 

به‌رغم تکمیل ظرفیت مخازن ذخیره‌سازی انرژی در اروپا و منفی شدن قیمت آنی گاز در هاب انرژی هلند- شاخص قیمت گاز در اروپا- باید توجه کرد قیمت آتی گاز همچنان در اروپا به صعود خود ادامه می‌دهد و نسبت به میانگین بلندمدت در سطوح بالایی قرار دارد. به گفته کارشناسان حتی اگر اروپا زمستان امسال را به سلامت رد کند، زمستان‌های آینده همچنان برای اروپا بحرانی خواهد بود، چرا که دیگر این قاره عرضه انرژی از سمت روسیه را از دست داده است و احتمالا با فروکش کامل کرونا و بازگشایی کامل اقتصاد چین، تقاضا برای گاز مایع طبیعی که این روز‌ها به کمک اروپا آمده است، بسیار افزایش یابد. همین نگرانی‌ها باعث شده قیمت آتی گاز برای تحویل در سال‌های آینده همچنان صعودی

 باشد. 

در همین رابطه رئیس کمیسیون اروپا هشدار داد مشکلات حوزه انرژی ممکن است به بحران اقتصادی- اجتماعی در این منطقه منجر شود. «اورسولا فون در لاین» روز جمعه در اجلاس «سرمایه‌گذاری پایدار اتحادیه اروپایی» اعلام کرد: بحران انرژی اکنون اولویت اتحادیه اروپایی است، زیرا می‌تواند روی ثبات اقتصادی و اجتماعی در این منطقه تاثیر بگذارد. وی تصریح کرد: کماکان نظام تامین انرژی اتحادیه اروپایی به خاطر محوریت سوخت‌های فسیلی در آن، ناپایدار است. 

«جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نیز اوایل ماه اکتبر گفت: در گذشته رونق اتحادیه اروپایی مبتنی بر واردات انرژی ارزان از روسیه و بازارهای چین بود که فرصت‌هایی را برای این اتحادیه برای انتقال فناوری، سرمایه‌گذاری و کالاهای ارزان فراهم می‌کرد اما اکنون اتحادیه اروپایی باید به دنبال منابع انرژی در داخل اروپا باشد و اقتصاد خود را بازسازی کند. 
 

صنایع اروپا، قربانی اصلی بحران انرژی

اگرچه در ظاهر، شرکت‌های صنعتی اروپایی در حال اجرای اقداماتی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی هستند و برخی نیز به دنبال استفاده از زغال‌سنگ و سایر سوخت‌های فسیلی برای عبور از زمستان هستند اما در حال حاضر شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شرکت‌های بزرگ- حتی قبل از شروع فصل زمستان- در حال کاهش تولید برخی بخش‌ها به دلیل کمبود انرژی هستند. همین امر سبب شده زنگ خطر در میان سیاستمداران اروپا به صدا در آید. «الکساندر دی کرو» نخست‌وزیر بلژیک بر همین اساس پیش از این گفته بود: «ما در معرض خطر صنعتی‌زدایی گسترده قاره اروپا هستیم».

گاز مهم‌ترین منبع انرژی برای شرکت‌های صنعتی اروپاست، همچنین یک ماده اولیه مهم است که در صنایع شیمیایی و کود استفاده می‌شود. به گفته «انوک اونوره» معاون مدیر برنامه تحقیقات گاز در موسسه مطالعات انرژی آکسفورد، در مجموع این صنعت حدود 27 تا 28 درصد از کل گاز اروپا را مصرف می‌کند. 

اما مشکل اینجاست: حذف گاز از بسیاری از فرآیندهای صنعتی به این راحتی نیست. تقریبا 60 درصد مصرف گاز صنعتی برای فرآیندهای با دمای بالای 500 درجه سانتیگراد و بالاتر است که در صنایعی همچون شیشه‌سازی، سیمان یا سرامیک استفاده می‌شود. حتی برای فرآیندهای صنعتی با دمای پایین‌تر، جایگزین‌ها در حال حاضر به طور غیرعادی کمیاب هستند. خشکسالی تابستان ظرفیت نیروگاه‌های برقابی را کاهش داده است و رآکتورهای فرسوده هسته‌ای فرانسه به دلیل تعطیلی طولانی‌مدت و مشکلات تعمیر و نگهداری قادر به پاسخگویی به تقاضاها نیستند. 

تعطیلی‌های گسترده صنایع اروپایی به دلیل بحران انرژی، این نگرانی را ایجاد می‌کند که بحران درها را به روی رقبایی که با هزینه انرژی کمتر به تولید ادامه می‌دهند، باز می‌کند. تولیدکنندگان اروپایی مدت‌هاست که از ضرر رقابتی ناشی از بحران انرژی اروپا شکایت دارند. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، طی 10 سال منتهی به 2020 قیمت گاز اروپا به طور متوسط ۲ تا ۳ برابر بیشتر از ایالات متحده بوده است. از زمانی که روسیه شروع به کاهش عرضه کرد، این شکاف به 10 برابر افزایش یافته است. 
 

شتاب اروپایی‌ها برای توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای جدید

دولت فرانسه برای مقابله با بحران انرژی حاصل از جنگ اوکراین تسریع ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید و افزایش مدت زمان استفاده از نیروگاه‌های قدیمی را در دستور کار قرار داده است. روزنامه «هندلزبلات آلمان» در گزارشی از تصمیمات فرانسه برای تسریع ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای برای مقابله با بحران انرژی نوشت: «اگنس پانیر روناچر» وزیر انرژی فرانسه می‌خواهد نشان دهد انرژی هسته‌ای دوباره در کشور رو به جلو است. وی از راه‌اندازی مجدد چندین نیروگاه هسته‌ای در حال تعمیر در روزهای آینده خبر داد. 

در ادامه این گزارش آمده است: دولت «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه این روزها برای فرانسوی‌ها پیامی دارد و آن این است که مشکلات نیروگاه هسته‌ای رو به پایان است. در اوج رکود هسته‌ای در ماه آگوست گذشته، شرکت انرژی EDF تحت کنترل دولت فرانسه مجبور شد 32 رآکتور از 56 رآکتور فرانسه را از شبکه خارج کند. 24 نیروگاه هنوز در این شرایط قرار

 دارد. با وجود فشارهای دولت فرانسه، هیچ تضمینی وجود ندارد که شرط‌بندی‌ها بین دولت و شرکت‌ها برای راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌های هسته‌ای در نهایت به نتیجه برسد. برنامه ارائه‌ شده توسط EDF، برای روشن کردن دوباره اکثر رآکتورهای آسیب‌دیده تا پایان دسامبر و 5 رآکتور باقیمانده تا اواسط فوریه، فشرده محاسبه شده است. 

مکرون ویژگی‌های اصلی برنامه‌های هسته‌ای فرانسه را در ابتدای سال اعلام کرد، بر این اساس در میان‌مدت قرار است 8 رآکتور جدید آبی نسل بعدی ساخته شود. علاوه بر این، گفته می‌شود EDF در حال بررسی ساخت 8 رآکتور هسته‌ای دیگر است. همچنین در صورت امکان، عمر نیروگاه‌های هسته‌ای موجود باید از 40 به 50 سال افزایش یابد. 

قرار است سنگ‌بنای نخستین رآکتور جدید قبل از پایان دوره ریاست‌جمهوری مکرون در سال 2027 گذاشته شود. دولت محل نیروگاه‌های هسته‌ای موجود را هم انتخاب کرده است؛ قرار است 2 رآکتور در Penly و Gravelines در کانال انگلیسی مانش و 2 رآکتور دیگر در دره Rhône ساخته شود. 

دولت فرانسه هزینه 50 میلیارد یورویی را برای این منظور برآورد کرده است. بر اساس تصمیمات اتخاذ شده، از سال 2035 رآکتورهای جدید باید به شبکه متصل شوند. با این حال، رآکتور آب تحت فشار اروپا (EPR) در فلامنویل نشان می‌دهد چقدر بودجه‌ها و برنامه‌ها در انرژی هسته‌ای نامشخص است؛ این پروژه معتبر سابق صنعت هسته‌ای فرانسه بیش از 10 سال تأخیر داشته است.