روز گذشته مجلس شورای اسلامی 2 فوریت طرح الحاق یک ماده به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را تصویب کرد تا فرآیند پرداخت وام فرزندآوری و ازدواج تسهیل شود.

به گزارش «وطن‌امروز»، یک سال از اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت می‌گذرد. دولت طی این مدت اقدامات متفاوتی چون افزایش رقم وام ازدواج و فرزندآوری، تامین هزینه ناباروری، ارائه امتیاز خودرو و... را برای تشویق خانوارها به فرزندآوری انجام داده است اما به گفته کارشناسان این اقدامات شاید خیلی کارساز نباشد و چنانچه فکری اساسی برای سالمندی جمعیت کشور نشود، باید منتظر یک «ابر‌بحران» باشیم و این در حالی است که طی یک سال گذشته حدود 10 درصد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اجرا شده است.

در این باره شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس و عضو کمیته جمعیت شورای انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» گفت: از آنجا که طبق برآوردها، ایران در 25 سال آینده با روند فعلی رشد جمعیت به کشوری سالمند تبدیل خواهد شد، بنابراین توجه به جوان‌سازی جمعیت بسیار حائز اهمیت است، این در حالی است که با گذشت یک سال از اجرای قانون جوانی جمعیت فقط 5 درصد آن محقق شده است.

وی با بیان اینکه در صورت بی‌توجهی به مساله رشد جمعیت بی‌تردید در 25 سال آینده دچار بحران جمعیت جوان در کشور خواهیم شد، گفت: البته 25 سال فرصت بسیار مناسبی است تا زمینه فرزندآوری در این مدت برای خانوارها ایجاد شود، بنابراین ارائه وام یا امتیاز خودرو به خانوارهایی که بچه‌دار می‌شوند به تنهایی کارساز نیست، چرا که با توجه به رشد نرخ تورم و افزایش هزینه‌های زندگی، اقدامات باید برای ایجاد رفاه نسبی و کاهش هزینه‌ها از سر گرفته شود.

این جمعیت‌شناس خاطرنشان کرد: خیلی از کشورها 50 سال پیش شرایط کنونی ما را تجربه کرده‌اند اما با اقدامات درست توانسته‌اند زیرساخت‌های لازم را برای حفظ جوانی جمعیت و ایجاد رفاه برای سالمندان فراهم کنند اما در ایران نه‌تنها فکر آنچنانی برای جمعیت سالخوره آینده نمی‌شود، بلکه نسبت به رشد جمعیت نیز اقدامات کارسازی به چشم نمی‌خورد. هم‌اکنون بیش از 1.5 میلیون جمعیت سالخورده ما تحت حمایت نهادهایی چون کمیته امداد و بهزیستی هستند.

وی اظهار داشت: برای تعدیل ساختار جمعیت باید کاری کرد که میزان موالید در کشور افزایش یابد و از طرفی زیرساخت‌های لازم برای حمایت از سالخوردگان آینده نیز که در رنج سنی 40 سال قرار دارند فراهم شود، چرا که سالمندی فی‌نفسه مساله نیست اما چنانچه این قشر از جامعه در آینده با آمار بالا، با ناتوانی و فقر مواجه شوند و نتوانند هزینه‌های درمان و معاش خود را داشته باشند مساله‌ساز خواهد شد. بنابراین توصیه می‌شود افرادی که در سنین 30 سال به بالا هستند حتما خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند تا در آینده دچار مشکل نشوند.

کاظمی‌پور در ادامه گفت: هم‌اکنون که جمعیت سالمند کشور 5 میلیون نفر است این افراد با مشکلات عدیده معیشتی و درمانی مواجهند اما از آنجا که در 25 سال آینده یک‌سوم جمعیت کشور سالمند خواهند شد و از طرفی امید به زندگی در پی پیشرفت‌های علمی- بهداشتی نیز زیاد شده است، باید از هم‌اکنون فکری اساسی برای دچار نشدن به چنین بحرانی شود. 

عضو کمیته جمعیت شورای انقلاب فرهنگی به چگونگی طرح اجرای قانون جوانی جمعیت اشاره کرد و افزود: مهم‌ترین بحث برای اجرای دقیق چنین قانونی، ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. اکنون یک سال از اجرایی شدن این قانون می‌گذرد؛ قانونی که 60 تا 70 ماده دارد اما هنوز اقدام خاصی نشده است و متولیان آن در پاسخ می‌گویند در تدارک مقدمات اجرایی آن هستیم، این در حالی است که به برخی افراد که صاحب فرزند شده‌اند به دلیل نداشتن کارت پایان خدمت وام تعلق نگرفته است.

 

رفع موانع وام فرزندآوری و ازدواج

فرآیند پرداخت وام فرزندآوری هر چند به کندی انجام می‌شود اما خیلی از مشمولان توانسته‌اند این وام را دریافت کنند البته برخی مشمولان نیز به دلیل نداشتن کارت پایان خدمت یا بدهی‌های مالیاتی و... تاکنون نتوانسته‌اند از چنین امتیازی بهره‌مند شوند ولی مجلس در تلاش است موانع سد راه را برای این افراد بردارد. در این باره عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی می‌گوید مجلس به دنبال تصویب نهایی طرحی است که بر اساس آن وام ازدواج و فرزندآوری به تمام جوانان مشمول تعلق گرفته و جامعه یک‌میلیونی را شامل می‌شود. محسن دهنوی با اشاره به تصویب ۲ فوریت طرح الحاق یک ماده به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفت: مجلس در قانون جمعیت و خانواده تسهیلاتی را برای کمک به ازدواج و تشویق فرزندآوری پیش‌بینی  کرده بود، منتها به دلیل وجود یکسری خلأهای قانونی، جمعیت زیادی از جوانان امکان دریافت این تسهیلات را نداشتند. وی توضیح داد: مشمولان غایب نظام‌وظیفه یا آنهایی که بدهی بانکی و مالیاتی داشتند نمی‌توانستند از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری استفاده کنند. ما در این طرح دوفوریتی به دنبال این هستیم که این ممنوعیت قانونی برداشته شود و همه جوانان بتوانند از تسهیلات فرزندآوری و ازدواج استفاده کنند. نماینده تهران اضافه کرد: در صورت تصویب نهایی این طرح، ممنوعیت‌های موجود در قوانین دیگر که مانع دریافت وام ازدواج و وام فرزندآوری می‌شد، برداشته خواهد شد و براساس آن جمعیت یک میلیونی باقیمانده از جوانان می‌توانند از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری برخوردار شوند. منابع اعطای این تسهیلات هم در تبصره ۱۶ قانون بودجه سال جاری دیده شده است. دهنوی افزود: اگر این طرح تصویب شود همه مشمولان در قانون جوانی جمعیت و قوانین عادی می‌توانند وام ازدواج و فرزندآوری بگیرند و هیچ قانون دیگری مانع دریافت این تسهیلات نمی‌شود. یعنی اگر کسی مشمول غایب نظام وظیفه هم بود می‌تواند وام ازدواج و فرزندآوری بگیرد. عضو هیات رئیسه مجلس گفت: نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۲ فوریت طرحی موافقت کردند که در صورت تصویب نهایی آن موانع پرداخت وام ازدواج و تسهیلات فرزندآوری برداشته می‌شود. دهنوی به عنوان متقاضی 2 فوریت طرح گفت: مجلس شورای اسلامی با پیگیری‌هایش تصویب کرد که وام ازدواج برای زوج زیر ۲۵ سال به ۱۵۰ میلیون افزایش پیدا کند اما تنها ۳۰ درصد از این جمعیت توانسته‌اند وام ازدواج دریافت کنند. وی توضیح داد: موانع قانونی همچون بدهی مالیاتی، بدهی به افراد و مشمولان غایب نظام وظیفه باعث شده امکان دریافت وام ازدواج وجود نداشته باشد و این یعنی بالغ بر یک میلیون نفر از این تسهیلات برخوردار نمی‌شوند، لذا در تلاش هستیم این مساله را حل کنیم؛ این موضوع مشکل تامین منابع مالی ندارد و صرفا باید موانع قانونی رفع شود. در طرح الحاق یک ماده به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت آمده است: «در اجرای مواد این قانون درباره استفاده از امتیازات و تسهیلات با هدف تشویق فرزندآوری، چنانچه به موجب قوانین خاصی پرداخت این تسهیلات یا ارائه امتیازات، موکول به رعایت شرایط معینی گردیده یا مشمول ممنوعیت شده باشد، بانک‌ها و موسسات اعتباری مکلفند اعطای تسهیلات و امتیازات فوق را فقط با رعایت این قانون انجام دهند».

 

اگر برای سالمندی جمعیت کشور فکری نکنیم باید منتظر یک «ابَر‌بحران» باشیم

رئیس مرکز تحقیقات سالمندی گفت:‌ در چند سال آینده بیشترین رشد سالمندی دنیا را در ایران خواهیم داشت و فرصتی نیز برای رفع این مشکلات باقی نمانده است! در عین حال با توجه به نیاز ۲۰درصد سالمندان به خدمات مراقبتی می‌توان برای 1.5 میلیون نفر شغل ایجاد کرد. 

کاهش نرخ باروری از سویی و پیشرفت علم و تکنولوژی بویژه در حوزه‌های بهداشتی و درمانی از سوی دیگر،‌ باعث افزایش جمعیت سالمند و شکل گرفتن پدیده سالمندی جمعیت در کشورمان شده است. 

سرشماری‌های انجام‌شده در کشور نشان‌دهنده روند رو به رشد سریع سالمندی جمعیت است که بسیاری از کارشناسان به ‌دلیل نبود زیرساخت‌های کافی برای مواجهه با این مساله،‌ از آن به‌ عنوان بحران یا ابربحران یاد می‌کنند. 

دکتر احمد دلبری، رئیس مرکز تحقیقات سالمندی در گفت‌وگو با تسنیم در پاسخ به اینکه‌ در زمان حاضر چه تعداد سالمند در کشور داریم؟ گفت: در زمان حاضر 10.7 درصد جمعیت کشور را سالمندان یا افراد بالای 60 سال تشکیل می‌دهند که شامل 9 میلیون و 300 هزار نفر در کل کشور است. این در حالی است که به ‌پاس زحماتی که در سال‌های اخیر در حوزه‌های بهداشتی و درمانی کشیده شده است، امید به زندگی در کشور افزایش یافته به‌ طوری که در سال 1335 امید به زندگی در کشور 37 سال بود اما در سال 1395 این عدد به بیش از 75 سال رسید! بنابراین در 40 سال گذشته درصد جمعیت افراد بالای 60 سال 2 برابر شده است اما در آینده 2 برابر شدن جمعیت سالمندان در 20 سال اتفاق می‌افتد و انتظار می‌رود سال 1430 این عدد به بیش از 30 درصد جمعیت کشور برسد!

این در حالی است که در کشور فرانسه 120 سال طول کشید تا میزان جمعیت سالمند از 10 به 20 درصد برسد و در کشور سوئد ۲ برابر شدن جمعیت سالمندان 90 سال طول کشید اما روند ۲ برابر شدن جمعیت سالمند در کشور ما 20 سال طول خواهد کشید. وی درباره رشد جمعیت در دهه‌های 60 و 70 گفت: علت این است که بیش‌زایی در دهه 60 اتفاق افتاد؛ در دهه‌های 60 و 70 رشد جمعیت بسیار زیادی داشتیم و از سوی دیگر از نظر بهداشتی و درمانی، وضعیت بهتری پیدا کردیم و طول عمر و امید به زندگی افراد بیشتر شد و با بهبود مراقبت‌های بهداشتی،‌ میزان مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان نیز کمتر شد که این مساله باعث افزایش رشد جمعیت سالمند در کشور ما در سال‌های آینده می‌شود.

این در حالی است که کشورهای پیشرفته به‌ موازات افزایش جمعیت، زیرساخت‌های لازم برای افزایش جمعیت سالمند را نیز فراهم و از آن به‌عنوان یک صنعت استفاده کرده‌اند، در حالی که در کشور ما چنین اتفاقی نیفتاده است و سالمندی را تبدیل به بحران کرده‌ایم. 

وی در پاسخ به اینکه‌ چرا در ایران از سالمندی به‌عنوان یک بحران یاد می‌شود؟ گفت: با توجه به وضعیتی که در پیش ‌رو داریم به‌نظر می‌رسد با یک عقب‌افتادگی 50 تا 60 ساله در حوزه سالمندی مواجهیم و بیم آن می‌رود که در کشور با توجه به اینکه آمادگی رویارویی با این حجم از جمعیت سالمند و بویژه سالمندان آسیب‌پذیر را نداریم، این فرصت تبدیل به یک بحران و چه‌بسا ابربحران شود. 

دلبری ادامه داد: ما تجربه بیش‌زایی دهه 60 را بخوبی به ‌یاد داریم؛ از نیروی جوان که عامل توسعه است به‌خوبی استفاده نکردیم و در نتیجه بخشی از این نیروها به‌ جای عامل توسعه به عامل آسیب تبدیل شدند. آسیب‌های اجتماعی فعلی ناشی از ناکارآمدی مدیریتی ما در این برهه زمانی بود و قضیه زمانی بدتر می‌شود که بدانیم مشکلات حوزه سالمندی، 5 تا 6 برابر حوزه جوانان است، زیرا اگر جوانان درآمد مناسبی پیدا نکنند و مسکن نداشته باشند یا ازدواج نمی‌کنند و یا حداقل توان اشتغال در مشاغلی نظیر کارگری برای گذران امور روزمره خود را دارند اما سالمندی که دچار سکته مغزی یا مشکلات و بیماری‌های خاصی می‌شود نیاز به افرادی دارد که از او مراقبت کنند، در حالی که زیرساخت‌های لازم برای مراقبت از سالمندان بخوبی مهیا نیست و نیروی مراقب نیز کم داریم.