گزافهگوییهای دیکتاتور باکو
مهدی سیفتبریزی*: با سخنرانی الهام علیاف در مراسم افتتاحیه اجلاس کشورهای ترکزبان، به نظر میرسد تنشهای موجود میان ایران و رژیم باکو وارد مرحله جدید و بدون بازگشتی شده است. نقطه شروع دور تازه و اینبار جدی تنشهای موجود میان 2 کشور را باید در تغییرات ژئوپلیتیک منطقه قفقاز جنوبی پیگیری کرد؛ جایی که جنگ میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در سال 2020 بر سر مناطقی از قرهباغ کوهستانی و بازگشت برخی سرزمینها مانند «شوشی»، حاکمان متوهم باکو را بر آن داشت با تغییر نقشه ژئوپلیتیک و جابهجایی مرزهای کشورهای منطقه، مقدمات دستیابی به رویای امپراتوری ترکان را محقق کنند. شاید برخی ریشه مشکلات و تنشهای موجود میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم باکو را که در یک سال اخیر نمود خارجی پیدا کرده و نه تنها در رسانهها، بلکه در سخنان و موضعگیریهای سران 2 کشور به وضوح قابل رویت است، ماحصل رقابتهای ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک میان 2 کشور بدانند. ترویج این نوع نگاه در جامعه و در میان پژوهشگران و سیاستمداران اگر نگوییم حاصل نفوذ عوامل جمهوری باکو است، حتما از جهل، کجفهمی و سادهانگاری افراد و این دست رسانهها نسبت به ریشههای اصلی اختلافات نشأت میگیرد، هرچند مطمئنا عوامل ذکر شده نقش کاتالیزور و شتابدهنده در روند تقابلی میان 2 کشور را بر عهده دارند. سخنان دیکتاتور باکو در جمع رهبران کشورهای ترکزبان بخوبی نمایانگر عمق اختلافات قومی، مذهبی و سرزمینی میان ایران و رهبران سرزمینهای شمال ارس است که در سالهای گذشته با صبر استراتژیک از سوی مقامات ایران مدیریت و کنترل شده است. روند تقابلی دولت علیاف با ایران، پس از دیدار وی با ولادیمیر پوتین و نیکول پاشینیان در نشست سوچی و عدم دستیابی به اهداف خود در این دیدار و فریز ماندن اختلافات میان آذربایجان و ارمنستان رو به فزونی گذاشت، به نحوی که وی در این مدت کوتاه دعوت ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران را نپذیرفت و در سخنرانیای که در شوشی به مناسبت جنگ 2020 انجام داد به صورت مستقیم ایران را تهدید به عملیات نظامی کرد(!) همچنین رسانههای رسمی این کشور به صورت کاملا خصمانه به سیاستهای منطقهای ایران حمله کرده و تهدید به تخریب سفارت کشورمان در باکو کردند که موجب فراخواندن سفیر آذربایجان به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی شد.
البته به نظر میرسد این روند پس از ورود و اظهار نظر مستقیم علیاف درباره موضوع قومیتها در ایران و تحریک گسلهای قومیتی، حمایت از نیروهای پانترک جداییطلب بویژه در جریان اغتشاشات اخیر و همچنین ایفای نقش اول در جریان ترور شاهچراغ به گفته مقامات امنیتی کشور به پایان رسیده و جهتی معکوس به خود بگیرد. وی در این سخنرانی با تهدید تمامیت ارضی ایران و اشاره مستقیم به جمعیت 40 میلیونی آذریهای ایران از برنامهریزی به منظور جذب دائمی آنان در سازمان کشورهای ترکزبان سخن به میان آورد. وی در ادامه با بیان این موضوع که «نسل جوان در جهان ترک باید فرصت تحصیل به زبان مادری خود را در مدارس کشورهای محل زندگی خود داشته باشند؛ متاسفانه اکثر 40 میلیون آذربایجانی ساکن خارج از مرزهای آذربایجان از این فرصت محروم هستند» سعی در دمیدن در آتش چالشهای قومیتی در فضای ملتهب این روزهای کشور را داشت. سخنان علیاف مطمئنا در یک پازل طراحی شده ضد امنیت ملی جمهوری اسلامی در یک بازه میانمدت بیان شده است. موید این موضوع را میتوان در حمایت کامل کاخسفید از دولت جمهوری باکو در مقابل ایران دانست. همچنین گستاخیهای دیکتاتور باکو را باید در نتیجه انتخابات رژیم صهیونیستی و پیروزی نتانیاهو جستوجو کرد، زیرا علیاف «بیبی» را نزدیکترین متحد خود در تقابل با ایران میداند.
* پژوهشگر مسائل بینالملل