گروه اقتصادی: سیاست تولید بار اول، مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها در زمینه صنعت کشور است که با بومی‌سازی تجهیزات راهبردی و استراتژیک صنعت-  از طریق شرکت‌های توانمند دانش‌بنیان داخلی - علاوه بر صرفه‌جویی در استفاده از ارز، با تولید تجهیزات باکیفیت داخلی، کشور در زمینه این تجهیزات راهبردی خودکفا شده و در عمل مسیر تحریمی پیش‌ روی صنعت برداشته شده و صنایع کشور امکان بهره‌وری بالاتری خواهند داشت. 

به گزارش «وطن‌امروز»، یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش روی ساخت و داخلی‌سازی تجهیزات و فرآیندهای تولید، مساله ساخت و داخلی‌سازی آن محصول برای بار اول است. پیچیدگی ساخت، عدم وجود تقارن اطلاعاتی کامل نسبت به محصول مورد نظر، نبود اطلاعات کافی از ظرفیت‌های مختلف کشور و همچنین عدم اطمینان به محصولات تولید داخل به دلیل ریسک‌پذیری بسیار بالای محصول مورد اشاره، همه سبب شده است تولید بار اول تجهیزات و فرآیندهای استراتژیک و راهبردی تولید به بن‌بست بخورد. 

بنابراین خلأ وجود یک سازوکار و نهاد تنظیم‌گر بین نیازهای فناورانه و پاسخ‌های موجود در کشور کاملا حس می‌شود. در این بین معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با تکیه بر داده‌هایی که در سال‌های اخیر در زمینه توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان شناسایی کرده است و همچنین شناسایی نیازهای راهبردی صنعت، به پلی بین صنعت و شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شده است. 

به طور کلی موضوع تامین نیاز صنایع بزرگ کشور به یکی از دغدغه‌های مهم معاونت علمی تبدیل شده است و برای گسترش و رفع مشکلات آن‌، برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است. نیاز‌های صنایع در 3 دسته قرار می‌گیرند و به صورت تک به تک برای‌شان راهکار ارائه می‌شود. 3 دسته اشاره شده به شرح زیر است:

1- برخی صنایع‌، تجهیزات و کالاهایی را وارد می‌کنند که در کشور و درون شرکت‌های دانش‌بنیان در حال تولید است ولی به دلیل عدم ارتباط بین این صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان، همچنان واردات انجام می‌شود و استفاده درست از آن محصول انجام نمی‌شود که معاونت علمی به عنوان راه‌حل با توجه به نیازسنجی دقیق آن صنایع، جلساتی را بین شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع مختلف برقرار می‌کند و این معرفی ساده در نهایت به همکاری طرفین منتهی خواهد شد. 

2- یک دسته از نیاز‌های دیگر صنایع به این شکل است که آن نیاز درون شرکت‌های دانش‌بنیان به همان دقتی که مورد نیاز صنایع است ساخته نمی‌شود و نیازمند این است که تحقیق و توسعه تکمیلی در این حوزه اتفاق بیفتد و آن شرکت دانش‌بنیان یک سری قابلیت به محصول خود اضافه کند. معاونت علمی در این بخش به عنوان ضامن خرید قطعی محصول وارد می‌شود و حتی هزینه‌هایی را نیز برای تکمیل محصول شرکت پرداخت می‌کند تا آن محصول با کیفیت مدنظر صنایع در دسترس آنها قرار گیرد. 

3- دسته سوم جزو سخت‌ترین نیازهاست و آن هم برای صنایعی است که نیاز آنها تاکنون در کشور توسط هیچ شرکت دانش‌بنیانی تولید نشده و همیشه به صورت واردات بوده است. این بخش یک بخش مهم از اقتصاد دانش‌بنیان تحت عنوان تولید بار اول است که از اهمیت بسزایی برخوردار است. 

پیچیده‌ترین و استراتژیک‌ترین حالت نیز بحث تولید بار اول است که بسیار بااهمیت و راهبردی است. 

سازوکار تولید بار اول اینگونه است که معمولا سراغ کالاهایی خواهد رفت که اولا آن کالا بسیار راهبردی و استراتژیک باشد، ثانیا بسیار فناورانه است، ثالثا امکان خرید، نصب یا سرویس‌دهی آن تجهیز وجود نداشته باشد و در نهایت در داخل کشور نیز تاکنون تولید نشده باشد. 

تولید بار اول بسیار مهم است به نحوی که تجهیزات راهبردی و استراتژیک در صورت عمل نکردن یا خطا دادن به فاجعه منتج خواهند شد و به همین دلیل نحوه تولید تجهیزات برای بار اول از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین برای هر یک از ذی‌نفعان این سیاست، باید به میزان کافی این موضوع مورد اهمیت باشد. 

اولا کارفرما و صنعت‌گر در مواجهه با کارگروه تولید بار اول، باید متوجه ویژگی‌های بسیار مهم و استراتژیک این کارگروه باشد. ثانیا اولویت اصلی این کارگروه ایجاد اعتماد و اطمینان از ساخت تجهیز باکیفیت و کاراست تا مشکل کارفرما حل شود و ثالثا آشنایی با عرضه‌کنندگان محصول در شرکت‌های دانش‌بنیان و شناسایی دقیق توانمندی هر بخش از اکوسیستم کسب‌وکارهای دانش‌بنیان است که برای تجهیز صنعتی موردنظر برای بار اول دست به تولید این تجهیز بزنند. 

بنابراین کارگروه و دبیرخانه تولید بار اول به طور دقیق از ابتدا تا انتهای تولید محصول، درگیر ساخت و تولید بار اول تجهیز مورد نیاز صنعت است. این کارگروه لیستی از تجهیزات راهبردی را استخراج کرده است و سناریوی بومی‌سازی و تولید بار اول را تهیه کرده و در اختیار کارفرما و شرکت دانش‌بنیان قرار می‌دهد. 

عملا سیاست تولید بار اول، مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها در زمینه صنعت کشور است که با بومی‌سازی تجهیزات راهبردی و استراتژیک صنعت از طریق شرکت‌های توانمند دانش‌بنیان داخلی، علاوه بر صرفه‌جویی در استفاده از ارز، با تولید تجهیزات باکیفیت داخلی، در زمینه این تجهیزات راهبردی خودکفا شده و عملا مسیر تحریمی پیش ‌روی صنعت کشور برداشته شده و صنایع کشور امکان بهره‌وری بالاتری خواهند داشت. 

در همین رابطه با ۲ تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیرامون بحث تولید بار اول که در ماده 10 قانون جهش تولید دانش‌بنیان مصوب مجلس نیز آمده است گفت‌وگو کردیم که در ادامه خواهید خواند.