گروه بین‌الملل: قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران که با هدایت‌ آمریکا و اروپایی‌ها تصویب شد، دوره جدیدی از تقابل‌ها بین ایران و آژانس را در پی داشته است؛ تقابلی که بانی آن واشنگتن و خودداری این کشور برای انجام تعهداتش در روند احیای توافق هسته‌ای است. بعد از تصویب قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران، مقامات کشورمان به این موضوع واکنش شدیدی نشان دادند. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به قطعنامه تحمیلی آژانس بین‌المللی علیه تهران اعلام کرد که حتما ایران به این موضوع پاسخ خواهد داد. معاون رئیس‌جمهور در پاسخ به سوالی درباره قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران اظهار داشت: «پیش ‌از این هم گفته بودیم که صدور قطعنامه مشخصا یک اقدام غیرسازنده برای حفظ فشار حداکثری است و هیچ کمکی به طرف‌های مقابل برای حل مسائل موجود نخواهد کرد».

اسلامی افزود: «ما از مدیرکل آژانس هم شنیده بودیم و وی تأکید داشت صدور قطعنامه کمکی به پیشبرد امور نخواهد کرد. به نظر می‌رسد ۳ کشور اروپایی و آمریکا به استفاده از انواع روش‌های مختلف فشار ازجمله صدور قطعنامه و تحریم عادت دارند و پرواضح است که اینگونه فشارها بی‌سرانجام خواهد بود». 

رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه با بیان اینکه این اقدام اشتباه و تصویب قطعنامه علیه کشورمان همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شده بود، پاسخ محکمی از سوی ایران به همراه خواهد داشت، تصریح کرد: «برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران مطابق قانون اقدام راهبردی مجلس پیش می‌رود و صدور قطعنامه‌های متعدد علیه ایران در پیشبرد این برنامه‌ها خللی ایجاد نخواهد کرد».

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران هم به قطعنامه آژانس علیه ایران واکنش قاطعی نشان داد. امیرعبداللهیان در حالی به این اقدام «غیرسازنده» آژانس اشاره کرده که به گفته او «۲ هفته پیش هیأتی متشکل از مقامات وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی به وین سفر کرده و درباره همکاری نیرومندتر ایران و آژانس توافق کردند و دیدار سازنده‌ای را با آقای رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انجام دادند». وزیر امور خارجه که بعد از ملاقات با همتای عمانی صحبت می‌کرد، گفت: «به یکباره در راستای تأثیرگذاری بر محیط داخلی و همچنین اعمال فشار حداکثری و در تداوم سیاست بشدت ریاکارانه این روز‌های ایالات متحده آمریکا، قطعنامه‌ای را علیه ایران روی میز گذاشته و بار دیگر از آژانس سوءاستفاده سیاسی کردند».

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پنجشنبه ۲۶ آبان (۱۷ نوامبر) در وین قطعنامه جدیدی را در محکومیت «عدم همکاری ایران»‌ با این نهاد تصویب کرد. ۲۶ عضو از ۳۵ عضو این آژانس با متن ارائه شده توسط آمریکا و تروئیکای اروپا (بریتانیا، فرانسه و آلمان) موافقت کردند. تنها روسیه و چین به پیش‌نویس این قطعنامه رای مخالف دادند، 5 کشور نیز رای ممتنع دادند و ۲ عضو دیگر شورا غایب بودند. این دومین قطعنامه علیه ایران در سال جاری پس از ماه ژوئن است و دلیل هر دو هم از دید آژانس یکی است: عدم وجود پاسخ‌دهی «معتبر ایران به لحاظ فنی» درباره آثار اورانیوم یافت شده در 3 سایت اعلام ‌نشده. این قطعنامه شورای حکام در مرحله فعلی اهمیتی نمادین دارد اما ممکن است مقدمه‌ای باشد برای کشاندن اختلاف آژانس و ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد و احتمال اعمال تحریم‌های‌ بیشتر علیه ایران. ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی در این باره گفت: «۴ کشور غربی به عنوان پیشنهاددهندگان این قطعنامه ضدایرانی با سوءاستفاده از شرایط اخیر، صرفا با انگیزه و هدف اعمال فشار سیاسی بر ایران، پیشنهاد تصویب این قطعنامه را به شورای حکام داده‌اند؛ اقدامی که تاثیر منفی بر روند حل‌و‌فصل فنی موضوعات مدنظر آژانس خواهد گذاشت». کنعانی در همین روز اعلام کرد: «هیچ دلیل موجه فنی یا فوریت پادمانی برای ارائه قطعنامه علیه ایران وجود نداشته است». محسن نذیری، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز ساعاتی پس از تصویب قطعنامه جدید در شورای حکام گفت این قطعنامه می‌تواند بر همکاری تهران با این آژانس تأثیر بگذارد. نماینده ایران در آژانس گفت: «اهداف سیاسی بانیان این قطعنامه ضدایرانی محقق نخواهد شد اما تصویب آن می‌تواند بر روند همکاری و تعاملات سازنده جمهوری اسلامی ایران با آژانس اثرگذار باشد».

 در حالی که ۲ هفته پیش هیأتی متشکل از مقامات وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی به وین سفر کرده و درباره همکاری ایران و آژانس توافق کردند و دیدار سازنده‌ای با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انجام دادند ولی به یک باره در راستای تاثیرگذاری بر محیط داخلی و همچنین اعمال فشار حداکثری و در تداوم سیاست بشدت ریاکارانه این روزهای ایالات متحده آمریکا، قطعنامه‌ای را علیه ایران روی میز گذاشته و بار دیگر از آژانس سوءاستفاده سیاسی کردند. شورا با انجام این کار پیام ارسال کرده مبنی بر اینکه ضروری و اضطراری است که ایران به تعهدات پادمانی خود ذیل «ان‌پی‌تی» پایبند باشد و بدون درنگ اقدامات مشخص‌شده را انجام دهد؛ «ایران باید درباره ذرات اورانیوم شناسایی ‌شده در 3 مکان اعلام‌ نشده توضیحات معتبر ارائه کند و مکان مواد هسته‌ای یا تجهیزات مرتبط آلوده‌ مرتبط را مشخص کند. قطعنامه مذکور بار دیگر بر حمایت تزلزل‌ناپذیر شورا از تلاش‌های دیرینه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل این مسائل حیاتی با ایران صحه می‌گذارد. همان‌طور که روشن کرده‌ایم چنانچه ایران این کار را انجام دهد و مدیرکل بتواند گزارش دهد که مسائل باقیمانده پادمانی دیگر حل‌نشده نیستند، شورا می‌تواند بررسی این موضوع را فیصله دهد. ما امیدواریم ایران از این فرصت برای همکاری مبتنی بر حسن‌نیت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جهت فیصله دادن به این مسائل حل‌ نشده استفاده کند، به گونه‌ای که انجام هیچ اقدام دیگر از سوی شورا درباره این مسائل لازم نباشد». 

اما نکته اصلی‌ای که در رابطه با پروند توافق هسته‌ای ایران وجود دارد این است که آمریکا بارها در خفا به ایران پیام‌هایی برای احیای توافق هسته‌ای فرستاده است اما در عمل ایران را بیشتر تحریم می‌کند. در همین زمینه، رئیس دستگاه دیپلماسی از پیام تازه آمریکایی‌ها به تهران درباره مذاکرات رونمایی کرد؛ پیامی که در میانه مواضع تیم بایدن مبنی بر اینکه مذکرات در دستور کار کاخ سفید قرار ندارد، حاوی معانی فراوانی است. به نظر می‌رسد دولت بایدن که تلاش کرد از اتفاقات اخیر در ایران حداکثر بهره را ببرد و در بیم و امید به ثمر رسیدن اغتشاشات در ایران به سر می‌برد، به این ادراک رسیده باشد که ظرفیت حوادث ایران برای آسیب زدن به کشورمان ته کشیده و حالا شاید بتواند آنچه کف خیابان‌های تهران رخ داد، به امتیازی نقد تبدیل کند، البته واشنگتن بیش از هر نکته‌ای به نیاز خود به توافق واقف است و هیچ جایگزینی برای آن متصور نیست. از اواخر تابستان مشخص و اعلام شده بود تیم آمریکایی به دلیل در پیش بودن انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا در شرایط توافق قرار ندارد و آن را به بعد از انتخابات موکول کرده بود اما دولت بایدن با شروع اغتشاشات در ایران تلاش کرد دلیل این وقفه را آنچه خود حمایت از معترضان در ایران خواند، جلوه دهد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در همین زمینه گفت ۳ روز پیش آمریکا پیامی درباره توافق هسته‌ای از طریق واسطه‌ها به تهران ارسال کرده است. وزیر امور خارجه مدعی شد که مقام‌های آمریکایی رفتار دوگانه‌ای دارند و از یک‌سو پشت پرده برای رسیدن به توافق عجول هستند و از سوی دیگر در رسانه‌ها صحبت‌های دیگری را مطرح می‌کنند. امیرعبداللهیان گفت: «ما اجازه نمی‌دهیم آنها با برخی پیام‌ها به آشوب و اغتشاشات در ایران دامن زنند و همزمان خواستار مذاکرات با ایران هم باشند. آمریکایی‌ها در تبادل پیام‌ها حتی تعجیل دارند که هرچه زودتر به نقطه توافق برسیم. اینگونه رفتار دوگانه آمریکا جدید نیست اما تاریخ مصرف چنین سیاست‌هایی گذشته است». 

وی البته بیان کرد طرفین به نقطه خوبی در مذاکرات رسیده‌اند و توافق «ریل‌گذاری» شده است. او در این رابطه گفت: «پس از سفر به نیویورک و استقرار راب مالی و علی باقری، پیام‌ها به واسطه کشور سوم اروپایی منتقل شد و ما هم برای نشانه حسن نیت، یک زندانی آمریکایی با جرم محسوس جاسوسی را آزاد کردیم و از طریق عمان تحویل دادیم». او همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «ما به صراحت اعلام کرده‌ایم که باید موارد اتهامی که آژانس در حوزه هسته‌ای مطرح کرده حل‌وفصل شود و ما حاضر به توافقی نیستیم که بعدا مانند استخوان لای زخم مانده، دائم آژانس بخواهد از مسیر سیاسی و به بهانه این موارد اتهامی فشارهایی را به ایران وارد کند. 

در مجموع به نظر می‌رسد که آمریکا رفتار منافقانه‌ای درباره پرونده هسته‌ای ایران دارد؛ از سویی به دنبال تحریم حداکثری است و از طرف دیگر برای توافق التماس می‌کند، موضوعی که ترامپ هم بر آن تاکید کرده است. 

 

 

***