گروه بین‌الملل: مجله اکونومیست در مقاله‌ای جدید اعلام کرد اروپا با بحران پایدار انرژی و ژئوپلیتیک مواجه است که زمستان سختی را برای قاره سبز رقم خواهد زد. اگر از اروپایی‌ها در سراسر جهان بپرسید درباره چشم‌انداز قاره سبز چه فکر می‌کنند، اغلب با ۲ احساس پاسخ می‌دهند. یکی تحسین در مبارزه برای کمک به اوکراین و مقاومت در برابر روسیه است که می‌خواهند نشان‌ دهند اروپا متحد است و می‌تواند خطرات را کنار بگذارد. اما دومی زنگ خطر است. فشار بی‌رحمانه اقتصادی آزمونی برای انعطاف‌پذیری اروپا در سال 2023 و پس از آن خواهد بود. ترس فزاینده‌ای وجود دارد که تغییر ساختار سیستم انرژی جهانی، پوپولیسم اقتصادی آمریکا و شکاف‌های ژئوپلیتیک، رقابت‌پذیری بلندمدت اتحادیه اروپایی و کشورهای غیرعضو از جمله انگلیس را تهدید کند. فقط رفاه این قاره نیست که در خطر است، سلامت اتحاد فراآتلانتیک نیز در خطر است. این بخشی از گزارش مجله اکونومیست است. در قسمتی دیگر این مجله می‌نویسد: فریب اخبار خوب اروپا در چند هفته گذشته را نخورید. قیمت انرژی نسبت به تابستان کاهش یافته و آب و هوای خوب به این معنی است که ذخیره گاز تقریبا پر است اما بحران انرژی همچنان خطراتی را به همراه دارد. قیمت بنزین 6 برابر بیشتر از میانگین بلندمدت آن است. در 22 نوامبر روسیه تهدید کرد آخرین خط لوله عملیاتی به اروپا را متوقف خواهد کرد. ذخایر گاز اروپا باید یک بار دیگر در سال 2023 پر شود، این بار بدون گاز روسیه!

سلاح انرژی در دستان ولادیمیر پوتین است که تلفاتی فراتر از اوکراین خواهد داشت. مدل‌سازی اروپا نشان می‌دهد در یک زمستان معمولی، افزایش 10 درصدی قیمت واقعی انرژی با افزایش 0.6 درصدی مرگ‌ومیر همراه است. از این رو بحران انرژی در سال جاری می‌تواند باعث مرگ بیش از 100 هزار نفر از افراد مسن در سراسر اروپا شود. اگر چنین باشد، سلاح انرژی پوتین می‌تواند جان افراد بیشتری را در خارج از اوکراین بگیرد تا توپخانه، موشک‌ها و پهپادهای او مستقیماً در داخل آن. این یکی دیگر از دلایلی است که مقاومت اوکراین در برابر روسیه، مبارزه اروپا نیز هست. این مجله می‌نویسد: جنگ همچنین آسیب‌های مالی ایجاد می‌کند. تورم انرژی به بقیه اقتصاد اروپا سرایت و یک معضل حاد برای بانک مرکزی اروپا ایجاد می‌کند. برای کنترل قیمت‌ها باید نرخ بهره را افزایش دهد. اما اگر بیش از حد پیش رود، می‌تواند اعضای ضعیف‌تر منطقه یورو، بویژه ایتالیای بدهکار را بی‌ثبات کند. 

حتی با شدت گرفتن بحران انرژی، جنگ آسیب‌پذیری را در مدل تجاری اروپا آشکار کرده است. بسیاری از شرکت‌های صنعتی اروپا، بویژه شرکت‌های آلمانی، به انرژی فراوان روسیه متکی هستند. بسیاری از شرکت‌ها نیز به‌ عنوان بازار نهایی به یک حکومت دیگر، یعنی چین، بیشتر وابسته شده‌اند. چشم‌انداز قطع روابط با روسیه، هزینه‌های ساختاری بالایی برای اروپا خواهد داشت. این ترس با ناسیونالیسم اقتصادی آمریکا تشدید شده است که تهدید جدی برای اروپای مستقل خواهد بود. قانون کاهش تورم جو بایدن شامل 400 میلیارد دلار کمک برای انرژی، تولید و حمل‌و‌نقل است و شامل مقررات ساخت آمریکا می‌شود. این طرح از بسیاری جهات شبیه سیاست‌های صنعتی است که چین برای دهه‌ها دنبال کرده است. از آنجا که ۲ رکن دیگر اقتصاد جهانی مداخله حمایت‌گراتر می‌شوند، اروپا با اصرار عجیب خود بر حفظ قوانین سازمان تجارت جهانی درباره تجارت آزاد، مانند یک مکنده به نظر می‌رسد. در حال حاضر شرکت‌ها نسبت به یارانه‌ها واکنش نشان داده‌اند. Northvolt، یک استارت‌آپ باارزش سوئدی، گفته است می‌خواهد تولید خود را در آمریکا گسترش دهد. Iberdrola، یک شرکت انرژی اسپانیایی، ۲ برابر بیشتر از اتحادیه اروپایی در آمریکا سرمایه‌گذاری می‌کند. بسیاری از کارفرمایان هشدار می‌دهند که ترکیب انرژی گران‌قیمت و یارانه‌های آمریکایی، اروپا را در معرض خطر صنعتی‌زدایی انبوه قرار می‌دهد. BASF، یک غول شیمیایی آلمانی، اخیراً از برنامه‌هایش برای کاهش دائمی فعالیت‌های اروپایی خود رونمایی کرده است. 

از دست دادن سرمایه‌گذاری، اروپا را فقیرتر می‌کند و به احساس کاهش قدرت اقتصادی دامن می‌زند. در مقایسه با مسیر تولید ناخالص داخلی قبل از کووید، اروپا بدتر از هر بلوک اقتصادی دیگری عمل کرده است. از 100 شرکت باارزش دنیا، تنها 14 شرکت اروپایی هستند. سیاستمداران وسوسه می‌شوند قوانین را کنار بگذارند و با پول‌های خودشان در یک مسابقه تسلیحاتی فزاینده وارد میدان شوند. وزیر اقتصاد آلمان، آمریکا را به «سرمایه‌گذاری‌ها» متهم کرده است. از این رو بود که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه خواستار بیداری اروپایی‌ها شد. بنابراین بحث یارانه‌ها نیز به تنش‌ها بین آمریکا و اروپا دامن می‌زند. حمایت مالی و نظامی آمریکا از اوکراین بسیار فراتر از حمایت‌های اروپایی است و از آنجا که این کشور برای مقابله با چالش چین به سمت آسیا حرکت می‌کند، آمریکا از شکست اتحادیه اروپایی در پرداخت هزینه‌های امنیت خود ناراحت است. اکثر اعضای ناتو نتوانسته‌اند به هدفی که 2 درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف امور دفاعی می‌کند، برسند. به همین دلیل این مجله می‌نویسد اتحادیه اروپایی درباره تجاوز روسیه به طرز شگفت‌آوری ساده‌لوح بود. اگر چه جنگ باعث شد آمریکا و اروپا پس از گسست دوران ترامپ متحد شوند اما این خطر وجود دارد که یک درگیری طولانی و تنش‌های اقتصادی بتدریج دوباره آنها را از هم جدا کند. پوتین و رئیس‌جمهور چین، شی جین پینگ، این را دوست دارند. 

برای جلوگیری از شکاف خطرناک، آمریکا باید تصویر بزرگ‌تری را ببیند. حمایت‌گرایی بایدن این تهدید را به دنبال دارد که نشاط اروپا از بین برود، حتی در شرایطی که آمریکا ارتش اوکراین را پشتیبانی می‌کند و گروه‌های نفتکش برای تامین انرژی اروپا از اقیانوس اطلس عبور می‌کنند. هدف اصلی شرکت Bidenomics جلوگیری از تسلط چین بر صنایع کلیدی است: آمریکا هیچ علاقه راهبردی به جذب سرمایه‌گذاری اروپا ندارد. این باید شرکت‌های اروپایی را واجد شرایط دریافت یارانه انرژی خود کند و بازارهای انرژی فراآتلانتیک را عمیق‌تر ادغام کند. 

در همین حال، اروپا باید از اقتصاد خود در برابر فشار انرژی محافظت کند. طرح‌هایی که به درستی هدف‌شان یارانه دادن به مصرف‌کنندگان و بنگاه‌ها برای نیازهای اولیه انرژی آنهاست، باید با اعمال قیمت‌های بالاتر در حاشیه، مانند آلمان، تقاضا را کاهش دهند. اروپا برای کاهش قیمت بلندمدت انرژی باید انقلاب انرژی‌های تجدیدپذیر را تسریع بخشد و در عین حال بازارهای انرژی را روی رقابت باز نگه دارد، همچنین باید با واقعیت امنیتی جدید سازگار شود. این بدان معناست که برای دفاع بیشتر هزینه شود تا بتواند باری را که آمریکا نگاهش را به سمت آسیا تغییر می‌دهد، به دوش بکشد. به همین دلیل اکونومیست می‌نویسد: «علاوه بر تحسین و هشدار، احساس دیگر حاکم بر روابط فراآتلانتیک، ناامیدی است. آمریکا از رکود اقتصادی اروپا و شکست آن در دفاع از خود عصبانی است. اروپا از پوپولیسم اقتصادی آمریکا خشمگین است. اما همانطور که اروپا نباید توسط جنگ تقسیم شود، بسیار حیاتی است که قدرتمندترین اتحاد دموکراتیک در تاریخ سازگار شود و دوام بیاورد».

 

***