نوید مومن: رئیسجمهور اوکراین این روزها دوباره به سیاستمداری بیشفعال در نظام بینالملل تبدیل شده است تا بلکه رسانههای غربی با سرعت و عمق بیشتری استیصال و سردرگمی او در عرصه نبرد را به تصویر بکشند! اما اتفاقاتی که طی روزهای اخیر رخ داده، زلنسکی را از اربابان آتلانتیکی خود ناامید و دلزده ساخته است. ولودیمیر زلنسکی این روزها با 2 رخداد ظاهرا مجزا اما پیوسته مواجه شده که تحقق نهایی هر یک از آنها میتواند آینده وی را تباه کند.
نخستین موضوع به دیدار اخیر روسای سازمانهای اطلاعاتی آمریکا و روسیه در آنکارا باز میگردد. مقامات کاخ سفید میگویند هدف از دیدار ویلیام برنز و سرگئی نازیشکین، روسای سرویسهای اطلاعاتی روسیه و آمریکا در آنکارا، پایتخت ترکیه مذاکره درباره جنگ اوکراین نبوده و مقامات آمریکایی، هرگز درباره سرنوشت اوکراین بدون جلب نظر مقامات این کشور جنگزده تصمیمگیری نخواهندکرد! منابع رسمی در سازمان سیا نیز اصرار دارند موضوع مذاکرات اخیر آنکارا را محدود به موضوع کلی و مبهم «تلاش برای خلع سلاح هستهای» و جلوگیری از منازعات غیرقابل کنترل کنند. با این حال، زلنسکی و دیگر مقامات اروپایی به وضوح میدانند چنین دیدار مهمی احتمالا دستور کاری جز جنگ اوکراین نداشته است! سکوت مقامات کاخ کرملین در نفی یا تایید ادعای کاخ سفید، فرضیات آزاردهنده متبادرشده به ذهن زلنسکی و همراهانش را پررنگتر میکند. صورت مساله کاملا مشخص است! زلنسکی نسبت به اینکه مقامات آمریکایی بهراحتی وی را در جریان دیپلماسی پنهان و رایزنیهای غیررسمی خود در مسیر منافع کوتاهمدت کاخ سفید قربانی کنند بسیار نگران است. بیدلیل نیست که او طی روزهای اخیر بار دیگر ناامیدانه از آمریکا و بازیگران اروپایی ناتو خواسته است اوکراین را فوراً به عضویت پیمان آتلانتیک شمالی درآورده و چتر حمایتی خود را وفق ماده 5 منشور ناتو (که حمله به خاک یکی از اعضای ناتو را مترادف با حمله به همه اعضا قلمداد میکند) را بر سر کییف گسترده کنند. اما نهتنها آمریکا، بلکه دیگراعضای ناتو نیز اهمیتی برای خواسته زلنسکی قائل نیستند.
دومین موضوع به پرونده اصابت موشک به خاک لهستان بازمیگردد. زلنسکی پس از این واقعه، اصرار داشت منشأ پرتاب موشکها را روسیه اعلام و از این طریق، ناتو را به صورت فراگیر درگیر صحنه نبرد مستقیم نظامی با مسکو کند. با این حال، مقامات آمریکایی بلافاصله ادعای زلنسکی را رد کرده و از احتمال خطای سیستم پدافندی اوکراین و هدف قرار گرفته شدن اشتباه خاک لهستان توسط اوکراینیها خبر دادند!
زلنسکی این رفتار مقامات آمریکایی را بیش از آنکه معلول اشراف اطلاعاتی آنها به صحنه نبرد بداند، مرهون راهبرد نامرئی آنها مبنی بر امتناع از درگیری نظامی مستقیم ناتو-روسیه قلمداد میکند. به قول برخی تحلیلگران غربی، حتی اگر روسیه در چنین شرایطی با موشکهای خود مستقیما خاک کشورهای عضو ناتو را نیز هدف قرار دهد، مقامات آمریکایی تمایلی نسبت به پذیرش این موضوع ندارند، زیرا در این صورت، وارد منازعهای بیحد و حصر و البته پرهزینه با مسکو خواهند شد.
تجمیع این ۲ نکته به وضوح نشان میدهد تاریخ مصرف زلنسکی برای غرب در حال اتمام است. کار به جایی رسیده که ادعاها و مطالبات وی در قبال آنچه در جنگ اوکراین میگذرد، بهسادگی مورد پذیرش سران آمریکایی و اروپایی نیز قرار نمیگیرد. برخورد گزینشی سران ناتو با زلنسکی، از ابتدا نیز قابل پیشبینی بود. در روزهای نخست نبرد اوکراین، زلنسکی تصور میکرد وی «قهرمان میدان» است اما رئیسجمهور اوکراین به «موضوع معامله» تبدیل شده است! حتی کار به جایی رسید که هنری کیسینجر، استراتژیست 100 ساله مشهور آمریکایی به وی توصیه کرد بخشهایی از کشورش را به روسیه واگذار کند و از این طریق به جنگ پایان دهد. هر اندازه زمان میگذرد، نگاه غربیها نسبت به زلنسکی و غربگرایان اوکراینی برای رئیسجمهور ناتوان این کشور آشکارتر میشود. زلنسکی شدیدا از این تصویر گریزان است اما چارهای جز مواجهه با واقعیت از سوی این کمدین وجود ندارد. در نهایت، این همان انتخابی است که زلنسکی انجام داده و نباید بابت آن، دیگران را سرزنش کند. شاید بهتر بود او به عرصه سیاست به مانند صحنه یک تئاتر کمدی و غیرجدی نگاه نمیکرد.