گروه بین‌الملل: نیویورکر در مصاحبه‌ای تفصیلی با جان مرشایمر، دانشمند بزرگ روابط بین‌الملل، متنی را منتشر کرده است که در آن مرشایمر تا حد زیادی حمله روسیه به اوکراین را ناشی از اشتباهات و تحرکات نادرست غرب ارزیابی و استدلال می‌کند غرب با توسعه ناتو، عملا روسیه را به گوشه‌ای رانده و جنگ روسیه با اوکراین را به گزینه‌ای اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده است. 

مرشایمر به عنوان یک واقع‌‌گرای کارکشته، پیش‌تر نیز رگه‌هایی از این استدلال خود را بروز داده است. سال 2014 زمانی که پوتین نسبت به الحاق شبه‌جزیره کریمه به خاک روسیه اقدام کرد و از جدایی‌طلبان شرق اوکراین حمایت کرد، مرشایمر گفت مداخله روسیه در اوکراین، تا حد زیادی به دلیل اشتباهات و اقدامات نادرست اروپا و ایالات متحده آمریکا رخ داده است. 

در عین حال یک مساله دیگر که تغییر کرده این است که جنگ اوکراین ماهیت شدیدتری را به خود گرفته (از حیث وخامت و شدت درگیری‌ها) و روس‌ها با خشونت بیشتری در رابطه با اوکراینی‌ها در مقایسه با روزهای ابتدایی جنگ عمل می‌کنند. اکنون شاهد آن هستیم که روس‌ها اقدام به قطع خطوط برق به نحو گسترده می‌کنند؛ مساله‌ای که چالش‌های انسانی زیادی را ایجاد می‌کند و خسارت‌های اقتصادی زیادی را نیز به اوکراین وارد کرده است. 

جان مرشایمر در این مصاحبه می‌گوید: «من فکر می‌کنم روس‌ها می‌خواهند پیروز جنگ باشند و همین میل و اشتیاق آنها، موجب می‌شود که تشدید خشونت را در دستور کار قرار دهند تا از این طریق، دست برتر را در مواجهه با طرف مقابل داشته باشند». 

دانشمند روابط بین‌الملل پیش‌تر در ماه فوریه و در آغاز جنگ اوکراین گفته بود ماجرای حمله روسیه برای فتح کل اوکراین نیست و درصدد ادغام 4 استان در بخش شرقی اوکراین به خاک خود است. حال دامنه اهداف روسیه گسترده‌تر نیز شده، با این حال اینطور نیست که پوتین مثلا طالب فتح کل اوکراین باشد. در عوض، وی (پوتین) مایل به فتح بخشی از خاک اوکراین و ملحق کردن آن بخش به روسیه است. 

او در بخشی از صحبت‌هایش درباره این جنگ می‌گوید: «من از ابتدا این فکر را داشته‌ام که جنگ اوکراین جنگی با محوریت سیاست «موازنه قوا» است. عقلانیت متعارف در ایالات متحده آمریکا این است که این جنگ درباره سیاست موازنه قوا نیست و در واقع، پوتین یک رهبر امپریالیست است که به فتح اوکراین جهت تبدیل کردن آن به بخشی از خاک «روسیه بزرگ‌تر» علاقه‌مند است. من فکر نمی‌کنم این مساله، موضوع محوری برای روسیه و پوتین باشد. من فکر نمی‌کنم او تمایلات و جاه‌طلبی‌های امپریالیستی داشته باشد. آنچه محرک اصلی پوتین است، هراسش از عضویت اوکراین در سازمان ناتو است». 

از طرف دیگر هیچ سند یا شواهدی دال بر این مساله که پوتین مایل به فتح و در کنترل گرفتن 4 منطقه و استان مذکور در شرق اوکراین بود (قبل از جنگ اوکراین) وجود ندارد. جنگ اوکراین 24‌فوریه سال جاری میلادی آغاز شد. در 21 فوریه، پوتین سخنرانی مشهوری انجام داد. این سخنرانی ۳ روز قبل از آغاز جنگ اوکراین انجام شد. در جریان همین سخنرانی بود که او استقلال ۲ استان «دونتسک» و «لوهانسک» را به رسمیت شناخت. وی آنها را به‌مثابه ۲ جمهوری مستقل به رسمیت شناخت. از این رو می‌توان گفت که پوتین مایل به تصرف این مناطق نبود. 

در همین زمینه رهبر حکیم انقلاب اسلامی هم در دیدار پوتین موضع جالبی درباره جنگ روسیه و اوکراین اتخاذ کردند. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در معرفی ریشه‌های بحران اوکراین در دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه موضعی بدیع و هوشمندانه اتخاذ کردند و با ابراز ناخرسندی از وقوع جنگ به عنوان یک مقوله خشن و سخت، گفتند: «اما در قضیه اوکراین چنانچه شما ابتکار عمل را به دست نمی‌گرفتید، طرف مقابل با ابتکار خود، موجب وقوع جنگ می‌شد».

بنابراین مرشایمر بر صحبت‌های رهبر انقلاب هم صحه گذاشت. او در بخشی از این مصاحبه عنوان می‌کند: «من تردیدی ندارم که پوتین به سمت کی‌یف رفت. با این حال، اینطور به نظر نمی‌رسد که وی علاقه‌مند به تصرف این شهر بود، بلکه وی علاقه‌مند بود به نوعی کی‌یف را تهدید کند تا از این طریق دولت اوکراین را وادار کند سیاست خود را درباره عضویت این کشور در سازمان ناتو تغییر دهد». 

پوتین بارها تاکنون گفته است نفوذ ناتو در اوکراین و عضویت این کشور در ناتو، «تهدیدی وجودی» علیه روسیه است. حال اینکه برخی سیاستمداران غربی بگویند همه این موضوع‌گیری‌ها صرفا با هدف پنهان کردن نیات واقعی که همان الحاق اوکراین به خاک «روسیه بزرگ‌تر» عنوان می‌شود انجام گرفته، اساسا با هیچ واقعیت و سند تاریخی حمایت نمی‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین عامل جنگ روسیه و اوکراین ناتو بود. در همین رابطه «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو در یک نشست خبری در پایتخت رومانی به‌شدت علیه روسیه موضع‌گیری و اتهاماتی را علیه رئیس‌جمهور این کشور مطرح کرد. دبیرکل ناتو بعد از دیدار با رئیس‌جمهور رومانی در بخارست بر تقویت حضور این ائتلاف در دریاهای بالتیک و سیاه تاکید کرد و گفت: «ما برای حفاظت از همه متحدان‌مان هر کاری ضروری باشد انجام خواهیم داد». وی با اشاره به جنگ اوکراین، رئیس‌جمهور روسیه را به تلاش برای استفاده از زمستان به عنوان «سلاح» متهم کرد و افزود: «ما نمی‌توانیم به (ولادیمیر) پوتین اجازه بدهیم که پیروز شود». 

از سوی دیگر روسیه تنها قصد دارد که خاک اوکراین به محلی برای حضور ناتو بدل نشود اما به نظر می‌رسد اوکراین قصد ندارد جنگ را پایان بدهد. «میخائیل زابرودکسی» یکی از فرماندهان سابق اوکراینی در گفت‌وگو با روزنامه انگلیسی «اکونومیست» مدعی شده است ارتش اوکراین در حال برنامه‌ریزی برای حمله به «کریمه» به منظور بازپس‌گیری این شبه‌جزیره است که در سال ۲۰۱۴ با برگزاری همه‌پرسی به روسیه ملحق شده است. 

طبق این گزارش،کی‌یف این عملیات نظامی علیه شبه‌جزیره کریمه را برای سال ۲۰۲۳ برنامه‌ریزی کرده است اما از ارائه جزئیات بیشتر در این باره خودداری کرد. وی ادامه داد که اگر ارتش اوکراین از اهداف خود درباره کریمه در شبکه‌های اجتماعی یا تلویزیون صحبت کند، «هرگز دستاوردی نخواهد داشت». با این حال، او اعتراف کرد عملیاتی که برای بازپس‌گیری شبه‌جزیره کریمه طراحی شده است، یک «حمله رودرروی احمقانه» نخواهد بود و با استفاده از ترکیبی از ارتش زمینی و نیروهای دریایی و حملات هوایی و با استفاده از پهپادها انجام خواهد گرفت. کریمه دهه ۵۰ میلادی توسط رهبری وقت شوروی سابق از روسیه جدا شده بود و در نهایت در سال ۲۰۱۴ با برگزاری همه‌پرسی بار دیگر به فدراسیون روسیه پیوست که غرب تلاش کرد تحریم‌هایی را علیه روسیه به دلیل الحاق کریمه وضع کند. 

 

***