مهدی طاهرخانی: جام‌جهانی برای ایران تمام شد و از حالا باید تنها به فکر جام ملت‌های آسیا که بهمن 1402 در قطر برگزار می‌شود باشیم. به خاطر فضای موجود و همچنین اهمیت جام جهانی، رسالت خبری ما و خیلی‌های دیگر که دلسوز وطن بودند، ایجاب می‌کرد با وجود همه کاستی‌های فنی از تیم ‌ملی حمایت کنیم. در فضایی غبارآلود که عده‌ای، بدترین وضعیت ممکن را پیش روی تیم ‌ملی قرار دادند، ما چاره‌ای نداشتیم جز حمایت تمام‌قد از تیمی که همه داشته و نداشته ما از دنیای فوتبال است؛ تیم ‌ملی فوتبال ایران. 

اما حالا وضعیت متفاوت است و باید با صدای بلند و بدون لکنت به یکسری از کم و کسری‌ها اشاره کنیم. سن بالای تیم ایران موضوعی بود که بدون شک باعث شکست ما در بازی سوم شد؛ همان مصافی که تنها یک تساوی برابر آمریکا می‌توانست حالا ما را کنار استرالیا و ژاپن جزو آسیایی‌های صعود کرده به مرحله یک‌هشتم نهایی معرفی کند. 

البته کی‌روش هم دلایل خودش را برای انتخاب این تیم داشته است. برای او تجربه در صدر هرم اهمیت قرار داشت، از این رو سراغ همان‌هایی رفت که در 8 سال تجربه اولیه‌اش با آنها کار کرده بود. شاکله تیم تقریبا همان تیم 2018 بود اما فوتبال ما در 4 سال اخیر جوانان بااستعداد زیادی را تربیت کرده که حقیقتا می‌توانستند در جام‌جهانی عصای دست ما باشند. 

تیم ملی فوتبال ایران در حالی از جام‌جهانی کنار رفت که بر خلاف بسیاری از تیم‌ها با بالاترین میانگین سنی و بی‌توجه به انتخاب و گزینش بازیکنان جوان شاغل در لیگ راهی این مسابقات شد. در ابتدای رقابت‌های این دوره جام‌جهانی اعلام شد ایران با میانگین سنی ۲۹ سال در بین ۳۲ تیم حاضر در جام‌جهانی پیرترین تیم این دوره از مسابقات به شمار می‌رود. کارلوس کی‌روش که در فاصله اندکی به آغاز مسابقات جام‌جهانی راهی تهران شد، از شناخت کافی نسبت به بازیکنان شاغل در لیگ برخوردار نبود و البته به رسم و سنت همیشگی خودش اقبالی هم به استفاده از بازیکنان جوان و ستاره‌های لیگ برتر فوتبال ایران نشان نمی‌داد. عدم انتخاب نفراتی مثل امید نورافکن، سامان فلاح، محمد محبی یا حتی دانیال اسماعیلی‌فر که از آماده‌ترین بازیکنان شاغل در لیگ هستند، بخوبی نشان ‌داد کی‌روش ترجیح می‌دهد به همان ترکیب سنتی جام ۲۰۱۸ اعتماد کند، حتی اگر مثل سعید عزت‌اللهی، علی کریمی و احسان حاج‌صفی از دوران اوج خود فاصله گرفته باشند. 

این تصمیم کی‌روش شاید ریشه در حمایت گروه بازیکنان محبوبش و نقش‌آفرینی کاپیتان‌های باسابقه تیم در بازگشتش به ایران داشت اما همین تصمیم یکی از پاشنه‌های آشیل تیم ‌ملی در جام ۲۰۲۲ شد. پایین آمدن مشهود کیفیت بازیکنان پا به سن گذاشته در مقابل جنگندگی و دوندگی بازیکنان جوان ۲ تیم انگلستان و آمریکا یکی از عوامل ۲ شکست تلخ تیم ‌ملی در این رقابت‌ها بود. در سوی دیگر به طور مثال «اروه رنار» تمام ۲۶ بازیکن مورد نظر خودش را از لیگ داخلی عربستان انتخاب کرد یا کشورهایی مثل کامرون و سنگال با میانگین سنی ۲۵ سال از جمله جوان‌ترین تیم‌های حاضر در جام، نمایشی کاملاً متفاوت و البته موفق از خود نشان دادند. صعود از مرحله گروهی جام‌جهانی تاکنون برای فوتبال ایران اتفاق نیفتاده و این بار هم اتفاق عجیب و بی‌سابقه‌ای به شمار نمی‌رود اما موضوع نگران‌کننده برای فوتبال ایران استمرار این تفکر بویژه با توجه به سوابق کارلوس کی‌روش و از دست رفتن فرصت برای بازیکنان جوان شاغل در لیگ خواهد بود که تجربه نشان داده در جام ملت‌ها نیز همچون ۲ دوره گذشته سرانجام و دستاوردی به همراه نخواهد داشت. 

* راهکار برای آینده چیست؟

فارغ از اینکه قرار است کی‌روش به عنوان سرمربی تیم ‌ملی فوتبال ما فعالیت کند یا فرد دیگری سکان هدایت را در دست بگیرد، باید تیم ‌ملی یک پوست‌اندازی بزرگ و جامع را برای جام ملت‌های آسیا انجام دهد. اگر قرار به موفقیت در جام‌جهانی 2026 است، باید شالوده و اساس آن تیم را در همین جام ملت‌های پیش رو ریخت. فوتبال ما در همین لیگ بیست‌ودوم برتر، بازیکنان جوان زیادی را تربیت کرده که با کمی اعتماد می‌شود از آنها نسل جدیدی را ساخت. طبیعتا بازیکنانی مثل حاج‌صفی، امیری و انصاری‌‌فرد برای جام‌جهانی 2026 سن چندان مناسبی ندارند، از این رو باید از حالا فکر جانشین این بازیکنان بود. 

گفته می‌شود فدراسیون فوتبال می‌خواهد با اعتماد به یک مربی ایرانی، خون تازه‌ای را به رگ‌های تیم ‌ملی تزریق کند اما فارغ از این انتخاب، باید جوانگرایی سیاست اصلی این فدراسیون باشد. در حالی که بیش از 4 دهه است قهرمان جام ملت‌ها نشده‌ایم، اینکه بخواهیم باز با همین بازیکنان مسن پا به جام ملت‌ها بگذاریم تنها یک خودفریبی است و بهایش را قطعا در جام‌جهانی 2026 خواهیم پرداخت. 

 نه اینکه قهرمانی در جام ملت‌ها بی‌اهمیت باشد اما امروز همه جهان به واسطه صعود ژاپن و استرالیا در جام‌جهانی به فوتبال آنها احترام می‌گذارند و طبیعتا صعود به مرحله یک‌هشتم نهایی جام‌جهانی با ارزش‌تر از قهرمانی در یک قاره است. قطر قهرمان جام ملت‌های پیشین شد اما برنده اصلی ژاپنی‌ها بودند که امروز از گروه سخت خود که به گروه مرگ جام‌جهانی معروف بود، با حضور آلمان و اسپانیا، به عنوان صدرنشین صعود کردند! آلمان را حذف کردند و اسپانیای مدعی را به خانه دوم جدول فرستادند. نه اینکه جام ملت‌ها برای سامورایی‌ها بی‌ارزش باشد، هرگز! اما اولویت آنها برای در اوج بودن به همین مسابقات جام‌جهانی مربوط می‌شود، نه صرفا جام ملت‌های آسیا. از این رو امید می‌رود فدراسیون فوتبال ایران، با نگاهی درست و عقلانی، راه جوانگرایی را در تیم ‌ملی فوتبال پیش بگیرد؛ فارغ از اینکه مربی چه کسی است و کدام تیم فنی می‌خواهد تیم ما را در جام ملت‌های پیش رو هدایت کند.