محمدعلی میرزایی: بعضی قصه‌ها، سناریو‌ها و سوژه‌ها خواه ناخواه دچار تکرار نمی‌شوند. به‌ طور مثال ورزشی‌ها می‌گویند «فوتبال» هیچ‌وقت تکراری نمی‌شود، به شرط آنکه راوی که می‌تواند نویسنده، گزارشگر یا خبرنگار باشد، با یک روش درست و حرفه‌ای سوژه فوتبال را روایت کند. در دنیای مستند و مستند‌سازی هم به همین صورت است؛ پرداختن به برخی سوژه‌ها هیچ‌گاه به باتلاق «تکرار» نمی‌افتد. پس از شهادت سردار حاج‌قاسم سلیمانی در 13دی ۹۸ ماراتن تولید مستند، سریال، فیلم و دیگر آثار رسانه‌ای درباره ایشان آغاز شد که نتیجه‌اش تولید آثار بسیاری درباره سردار مقاومت بوده است. حال این پرسش مطرح می‌شود: آیا این موضوع به ورطه تکرار افتاده است؟ در پاسخ باید گفت نکته مهم این است که اگر درست قصه‌ را پیدا کنیم و درست به آن بپردازیم حتی 50 سال بعد هم آثاری بکر درباره حاج‌قاسم می‌توان تولید کرد.

این روزها مستند «پاییز 50 سالگی» ساخته محسن اسلام‌زاده در شانزدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» در حال اکران عمومی است. محسن اسلام‌زاده، متولد مشهد و فارغ‌التحصیل رشته تصویربرداری، کارگردان، فیلمبردار و تهیه‌کننده فعال در زمینه سینمای مستند است. 

از آثار و ساخته‌های این مستندساز نام‌آشنا می‌توان به فیلم‌های اهل ‌سنت ایران، مدافعان آمرلی، به دنبال صلح، قیام صحرا، به نام آزادی، اسرار زندان ابوسلیم، روز ناتمام من و فرمانده، تنها میان طالبان، سفر به دیار پشتون‌ها و مادران انقلاب اشاره کرد. 

بخشی از جوایز و افتخاراتی که محسن اسلام‌زاده به دست آورده نیز عبارت است از: تندیس بین‌المللی شهید آوینی در جشنواره سینما حقیقت به خاطر مستند تنها میان طالبان، فانوس طلایی بخش بین‌الملل جشنواره عمار به خاطر مستند تنها میان طالبان، برنده بهترین فیلم بخش مستند دوازدهمین جشنواره ماربلای اسپانیا، برنده جایزه مستند برگزیده از جشنواره آتن آمریکا و فیلم‌های پلیسی مسکو. 

اسلام‌زاده درباره چرایی تولید «پاییز ۵۰ سالگی» و جزئیات آن در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» می‌گوید: قاعدتا هر کسی دوست دارد درباره حاج‌قاسم اثری را تولید کند؛ بنده هم به دلیل اینکه تا حدودی آشنایی نسبت به حوزه جنوب شرق کشور دارم و سال‌ها در آنجا زندگی کرده‌ام، به این نتیجه رسیدم این بهترین موقعیت است که از حضور حاج‌قاسم در جنوب شرق کشور مستندی بسازم. نمی‌خواستم درباره این شخصیت بزرگ یک مستند آرشیوی و معمولی ساخته شود؛ بعد از 8 ماه فکر و بررسی، سناریوی «پاییز 50 سالگی» به ذهنم رسید که یکی از دلایل رسیدن به این سناریو هم آشنایی بنده با شخصیت «محمد جمالی» دوست و همرزم شهید سلیمانی بود. روایت حاج‌قاسم از زبان یک دوست و همرزم که آن دوست هم در آخر شهید شده باشد آن هم به شکلی که شهید جمالی را حاج‌قاسم خود با دستانش در قبر می‌گذارد، می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد.

وی افزود: «پاییز 50 سالگی» را با جشنواره سینما حقیقت آغاز کردیم و ان‌شاءالله چند روزی هم اکران عمومی خواهد داشت و بعد هم همزمان با ایام شهادت حاج‌قاسم روی آنتن می‌رود. زندگی حاج‌قاسم پر از نقاط جذاب و کشف نشده است که می‌توان ده‌ها فیلم و مستند درباره آن تولید کرد. اگر درست قصه‌ها را پیدا کنیم و درست به قصه‌ها بپردازیم حتی  50 سال بعد هم آثاری بکر درباره حاج‌قاسم می‌توان به تولید رساند. معتقدم کسی که درباره جهان اسلام کار کند باید 2 واحد جنوب شرق را پاس کند، چون در جنوب شرق کشور تعامل اهل‌ سنت و شیعه وجود دارد و دشمن در لباس دوست است. برای این مستند حدود یک سال و نیم وقت گذاشتم، چون دنبال روایت و فرم جدیدی برای سوژه‌ام بودم و سرانجام به این نتیجه رسیدم که روایت شهید سلیمانی را از زبان دوست و همرزمش محمد جمالی روایت کنم. سختی کار این بود که ایشان هم در قید حیات نیستند و ما از زبان یک شهید به دوران حضور شهید سلیمانی در جنوب شرق می‌پردازیم.

اسلام‌زاده با تاکید بر اینکه شهید جمالی مرید حاج‌قاسم بود، یادآور شد: ایده اولیه‌ام بر اساس روایت حاج‌قاسم از زبان یک شهید بود. دوستان به من گفتند مسیر سختی برای روایت داستان دارم ولی بالاخره توانستم راه را پیدا کنم. ما باید در مستند «پاییز ۵۰ سالگی» به شکلی کار می‌کردیم که با وجود غیبت شخصیت‌ها، فرمول درام حفظ شود و پیوندهای شهید سلیمانی و شهید جمالی هم بخوبی نشان داده شود. شهید جمالی مرید حاج‌قاسم بود و در مستند این پیوند را نشان می‌دهیم. متن فیلمنامه توسط آقای خوارزمی نوشته شده که در روایت‌پردازی معجزه کرده است. ما آرشیو بکر و خیلی خوبی جمع‌آوری کردیم و با افرادی صحبت شد که می‌تواند برای مخاطبان جالب باشد.

گفتنی است اکران ویژه مستند «پاییز 50 سالگی» با حضور خانواده شهدا ساعت 14 امروز در سالن شماره 9 پردیس سینمایی ملت خواهد بود.