کد خبر: 257907تاریخ: 1401/9/29 00:00
هزینه جنگ اوکراین برای کشورهای اروپایی در حوزه انرژی چقدر بوده است؟
قبض گاز هزار میلیارد دلاری روسیه برای اروپا
قیمت‌های بالای انرژی ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد و کمک دولت‌های اروپایی مقرون به صرفه نیست تا سال 2026 کاهش قیمت گاز در بازارهای جهانی انتظار نمی‌رود
گروه اقتصادی: با وجود اینکه کشورهای اروپایی توانستند با برنامه‌ریزی مانع تبعات سنگین زمستان سرد برای شهروندان خود شوند؛ اما صنایع اروپایی با شرایط سختی در حال دست و پنجه نرم کردن هستند. از سوی دیگر هزینه‌های صورت گرفته برای عبور از بحران انرژی سال‌ها می‌تواند باعث توقف رشد و توسعه اقتصادی در قاره سبز شود.
به گزارش «وطن‌امروز» در همین رابطه وبگاه بلومبرگ میزان ضرر و زیان اروپا از تحریم یا کارشکنی روسیه علیه اروپا در صادرات انرژی را حدود یک تریلیون دلار تا بدین لحظه تخمین زده است.
در ادامه گزارش وبگاه شبکه خبری بلومبرگ را درباره این موضوع می‌خوانید: اروپا تقریبا یک تریلیون دلار از افزایش هزینه‌های انرژی در پیامدهای جنگ روسیه در اوکراین متضرر شده و عمیق‌ترین بحران چند دهه اخیر در این قاره تازه شروع شده است.
پس از این زمستان، منطقه اروپا مجبور خواهد بود ذخایر گاز خود را بدون انرژی یا بهره‌گیری حداقلی از روسیه دوباره تامین کند، این یعنی باید شاهد رقابت بیشتر تانکرهای سوخت باشیم.
حتی با وجود تسهیلات بیشتر برای واردات گاز مایع (LNG) انتظار می‌رود بازار انرژی تا سال 2026، زمانی که ظرفیت تولید اضافی از ایالات متحده به قطر در دسترس قرار گیرد، محدود باقی بماند. این بدان معناست که هیچ راه فراری از قیمت‌های بالا تا سال 2026 وجود نخواهد داشت.
به گفته اندیشکده بروگل مستقر در بروکسل، دولت‌های اروپایی بیش از 700 میلیارد دلار کمک و یارانه به شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان دادند تا مانع از ضربه غیرقابل تحمل به اقتصاد خانوارهای اروپایی شوند و وضعیت اضطراری در قاره سبز پدیدار نشود.
این در حالی است که افزایش نرخ بهره در دوران رکود اقتصادی اروپا باعث شده آثار این بسته‌های حمایتی حداقلی شود و در کل شرایط در اروپا غیرقابل تحمل به نظر می‌ر‌سد.
«مارتین دیونیش» مدیر شرکت مشاوره S-RM می‌گوید: «وقتی تمام حمایت‌های انجام شده به دلیل افزایش قیمت انرژی در قاره اروپا را در نظر بگیرید، به این موضوع می‌رسید که رقم قابل توجهی است و به طرز مضحکی پول زیادی صرف شده است و به طور حتم مدیریت این بحران در سال آینده برای دولت‌ها بسیار سخت‌تر خواهد بود».
* کلاف هزینه‌ها
صورت‌حساب اروپا برای تامین انرژی و محافظت از مصرف‌کنندگان در برابر افزایش قیمت تا پایان نوامبر از 700 میلیارد یورو گذشت.
بدهی مالی دولت‌های اروپایی افزایش یافته است. حدود نیمی از کشورهای عضو اتحادیه اروپایی معادل بیش از 60 درصد تولید ناخالص داخلی این اتحادیه بدهی دارند.
حدود یک تریلیون دلار که توسط بلومبرگ از داده‌های بازار محاسبه شده است، یک آمار گسترده‌ای از انرژی گران‌تر برای مصرف‌کنندگان و شرکت‌هاست که برخی اما نه همه آن با بسته‌های کمکی جبران شد. اندیشکده بروگل هم برآورد مشابهی درباره تقاضا و افزایش قیمت‌ها دارد که در گزارشی در ماه جاری توسط صندوق بین‌المللی پول منتشر شد.
عجله برای پر کردن انبارها در تابستان گذشته، به رغم قیمت‌های نزدیک به رکورد، فعلاً فشار عرضه را کاهش داده اما هوای سرد، نخستین آزمایش واقعی خود را در زمستان امسال از سیستم انرژی اروپا می‌گیرد. هفته گذشته، تنظیم‌گر شبکه آلمان هشدار داد گاز به اندازه کافی صرفه‌جویی نمی‌شود و ۲ شاخص از 5 شاخص، از جمله سطح مصرف، بحرانی شده‌اند. با محدودیت عرضه، از مشاغل و مصرف‌کنندگان خواسته شده است مصرف را کاهش دهند. اتحادیه اروپایی در سال جاری توانست تقاضای گاز را 50 میلیارد مترمکعب کاهش دهد اما به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، منطقه همچنان با شکاف احتمالی 27 میلیارد مترمکعبی در سال 2023 مواجه است. این در صورتی است که عرضه روسیه به صفر برسد و واردات LNG چین به سطح سال 2021 بازگردد.
«بیارن شیلدروپ» تحلیلگر ارشد کالا در بانک سوئدی SEB AB با پیش‌بینی یک «بازار فروشنده» برای حداقل 12 ماه آینده گفت: دریافت گاز یک ضرورت مطلق است و احتمالا شاهد احتکار گسترده اروپا خواهیم بود. «مسابقه برای پر کردن ذخایر گاز طبیعی اتحادیه اروپایی» تا قبل از زمستان آینده ادامه دارد.
* فرسایش تقاضا
صرفه‌جویی در گاز اروپا در نیمه دوم سال جاری شتاب گرفت و تقاضا در نوامبر (با در نظر گرفتن عامل آب و هوا) 19 درصد کمتر از میانگین بود.
منبع اصلی گاز، خط لوله از روسیه به اروپای غربی (نورد‌استریم) بود که ماه سپتامبر در یک اقدام خرابکارانه آسیب دید. این منطقه هنوز مقدار کمی از منابع روسیه را از طریق اوکراین دریافت می‌کند؛ اما گلوله‌باران سنگین زیرساخت‌های انرژی توسط کرملین این مسیر را در معرض خطر قرار می‌دهد. بدون این خط گاز، پر کردن مجدد ذخیره‌سازی چالش‌برانگیز خواهد بود.
برای جلوگیری از کمبود، کمیسیون اروپا حداقل اهداف را برای موجودی‌ها تعیین کرده است. تا اول فوریه، مخازن باید حداقل 45 درصد پر باشند تا در پایان فصل گرما تخلیه نشوند. اگر زمستان معتدل است، هدف این است که تا آن زمان سطح ذخیره‌سازی در 55 درصد باقی بماند.
واردات LNG به اروپا در سطح بی‌سابقه‌ای است و پایانه‌های شناور جدیدی در آلمان برای دریافت سوخت افتتاح می‌شود. خرید حمایت شده به اروپا کمک کرده است محموله‌ها را از چین دور کند اما هوای سردتر در آسیا و بهبود بالقوه شرایط اقتصادی پس از کاهش محدودیت‌های کووید توسط پکن می‌تواند این کار را دشوارتر کند.
بر اساس گزارش موسسه اقتصاد انرژی شرکت ملی نفت فلات قاره چین، واردات گاز چین در سال 2023 احتمالا 7 درصد بیشتر از سال جاری خواهد بود. این شرکت دولتی تامین منابع LNG را برای سال آینده آغاز کرده است و آن را در رقابت مستقیم با اروپا برای محموله‌های یدکی قرار داده است. کاهش تاریخی تقاضای چین در سال جاری معادل حدود 5 درصد عرضه جهانی بود.
چین تنها مشکل اروپا نیست. سایر کشورهای آسیایی در حال حرکت برای تهیه گاز بیشتر هستند. ژاپن - بزرگ‌ترین واردکننده LNG جهان در سال جاری - حتی در حال بررسی ایجاد یک ذخیره استراتژیک است و دولت نیز به دنبال یارانه برای خرید است.
قیمت‌های آتی گاز اروپا در سال جاری پس از رسیدن به 345 یورو در ماه جولای، به طور میانگین حدود 135 یورو در هر مگاوات ساعت بوده است. به گفته «جیمی راش» اقتصاددان ارشد اروپایی در بلومبرگ اکونومیکس، اگر قیمت‌ها به 210 یورو بازگردد، هزینه‌های واردات می‌تواند به 5 درصد تولید ناخالص داخلی برسد. این می‌تواند رکود کم‌عمقی را که پیش‌بینی می‌شود، به یک رکود عمیق تبدیل کند و دولت‌ها در پاسخ به آن احتمالا باید برنامه‌های خود را تعدیل کنند. «پیت کریستینسن» استراتژیست ارشد Danske Bank A/S گفت: ماهیت حمایت از یک رویکرد فوری و فراگیر به اقدامات هدفمندتر تغییر خواهد کرد.
* صورت‌حساب‌های فزاینده
خانوارهای آلمانی در خطر پرداخت 2 برابر بیشتر برای انرژی در سال جاری هستند.
برای کشوری مانند آلمان که برای تولید محصولات از خودرو گرفته تا مواد شیمیایی به انرژی مقرون به صرفه متکی است، هزینه‌های بالا به معنای از دست دادن رقابت در برابر ایالات متحده و چین است. این امر بر دولت صدراعظم اولاف شولتس برای حفظ حمایت از اقتصاد فشار وارد می‌کند.
«ایزابلا وبر» اقتصاددان دانشگاه ماساچوست آمهرست گفت: «با توجه به پیامدهای بالقوه بزرگ سیاسی و اجتماعی انفجار قیمت انرژی و شوک به ستون فقرات اقتصاد آلمان، برای دولت آلمان مهم است که وی وارد عمل شود». این اقتصاددان به عنوان مخترع کاهش قیمت گاز در آلمان شناخته می‌شود.
چالش، یافتن تعادل بین فعال نگه داشتن کارخانه‌ها و گرم‌کردن خانه‌ها در کوتاه‌مدت است، به شکلی که انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر را خفه نکنیم که به وضوح به عنوان پایدارترین راه برای خروج از فشار انرژی دیده می‌شود.
«ورونیکا گریم» مشاور اقتصادی دولت آلمان گفت: «بزرگ‌ترین ماموریت در برون‌رفت از بحران، تحقق انتقال انرژی است. ما باید انرژی‌های تجدیدپذیر را به طور گسترده گسترش دهیم».
***
افزایش قیمت‌ها و کوچک شدن جیب مردم انگلیس
در حالی اقتصاد انگلیس درگیر رکود شده است که مردم این کشور هم با مشکل افزایش شدید هزینه‌های زندگی مواجهند. آنطور که راشاتودی گزارش داده است، شاخص اطمینان مصرف‌کننده در انگلیس همچنان در کمترین سطح خود در 50 سال گذشته قرار دارد زیرا خانوارها با بحران افزایش شدید هزینه‌های زندگی مواجهند. موسسه تحقیقاتی GFK در این باره گزارش می‌دهد: شاخص اطمینان مصرف‌کننده ماهانه به منفی 42 واحد در دسامبر رسیده و در ماه سپتامبر با ثبت رقم منفی 49 واحد در پایین‌ترین سطح خود در تاریخ انگلیس قرار گرفت. این شاخص نشان‌دهنده آن است که مردم چگونه به شرایط مالی‌شان نگاه می‌کنند. این شاخص از سال 1974 در انگلیس محاسبه می‌شود و تا پیش از ماه مه سال جاری زیر منفی 40 واحد نرفته بود. نتایج تحقیق موسسه GFK که با مشارکت 2 هزار نفر انجام شده، حاکی از آن است که سطح نگرانی‌ها نسبت به آینده اقتصاد در میان مردم انگلیس همچنان بالاست. تعداد مصرف‌کنندگان انگلیسی که اعلام کرده‌اند به خاطر افزایش قیمت‌ها با مشکلات مالی مواجه هستند و انتظار دارند شرایط برای سال آینده بدتر شود، افزایش یافته است. «جو استاتون»، یکی از مقامات موسسه GFK می‌گوید: به این زودی‌ها شرایط برای مردم بهتر نخواهد شد. میزان واقعی درآمدها همگام با تداوم بالا بودن تورم در حال کاهش است و بودجه مردم را در آستانه روزهای خرید پیش از کریسمس بشدت کوچک کرده است.