گروه سیاست‌خارجی: «ما توانایی تولید بمب اتم را داریم ولی قصدی برای این کار نداریم، چون از نظر راهبردی اعتقاد داریم تولید بمب راهگشا نیست». این قسمتی از صحبت‌های سید‌کمال خرازی، وزیر اسبق امور خارجه ایران و رئیس شورای روابط خارجی است که در جمع اندیشمندان مجمع گفت‌وگوی تهران صحبت می‌کرد؛ کلیدواژه‌هایی که دوباره بحث داشتن یا نداشتن بمب هسته‌ای را در کشور داغ می‌کند. روز گذشته سومین مجمع گفت‌وگوی تهران با حضور حدود ۷۰ نفر از مقامات سیاسی، مدیران اندیشکده‌ها و موسسه‌های پژوهشی، اندیشمندان و پژوهشگران از 36 کشور برگزار شد. نقطه مهم سخنرانی‌های دیروز مجمع گفت‌و‌گوی تهران صحبت‌های رئیس شورای روابط خارجی و وزیر اسبق امور خارجه ایران بود که برخی خطوط اصلی تهران در مسائل هسته‌ای و منطقه‌ای را به وضوح بیان کرد. کمال خرازی در سومین مجمع گفت‌وگوی تهران با اشاره به توانمندی‌های هسته‌ای ایران اظهار کرد: زمانی که من وزیر بودم، طرف‌های اروپایی حاضر نبودند با این موضوع که ایران ۱۵ سانتریفیوژ داشته باشد موافقت کنند و صحبت از این می‌کردند که جمهوری اسلامی ایران باید تضمین عینی بدهد که دنبال سلاح هسته‌ای نمی‌رود. وی با بیان اینکه تضمین عینی از نظر آنها نداشتن غنی‌سازی بود، گفت: آنها بر این موضوع تاکید داشتند که کشوری که نمی‌تواند غنی‌سازی کند، نمی‌تواند بمب اتم نیز تولید کند. وی با بیان اینکه با مقاومت ایران و همت دانشمندان ایرانی در حال حاضر ما ۱۹ هزار سانتریفیوژ در چرخش داریم، گفت: با توجه به توانمندی‌های ایران در زمینه دانش هسته‌ای و پیشرفت‌های کشور در این حوزه، غربی‌ها ناچار شدند با ایران مذاکره کنند و بر اساس ادعای خود موضوع هسته‌ای ایران را حل کنند. 

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران گفت: ما در صدد تولید بمب هسته‌ای نیستیم. زمانی که وزیر بودم نمایندگان برخی کشورهای عربی به ما می‌گفتند که «وقتی توانایی دارید چرا بمب تولید نمی‌کنید؟» ما از لحاظ اعتقادی تولید بمب را حرام می‌دانیم، از لحاظ راهبردی هم تولید بمب را صلاح نمی‌دانیم، چون اگر جمهوری اسلامی به‌ سمت بمب برود، یک مسابقه تسلیحاتی در منطقه ایجاد خواهد شد، به همین دلیل است که ما خواستار منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای هستیم.

خرازی با اشاره به روند مذاکرات در این سال‌ها گفت: ما امروز در حوزه دانش هسته‌ای از توانایی بالایی برخورداریم. در صدد تولید بمب هسته‌ای نیستیم، توانایی داریم ولی قصد تولید بمب نداریم و ما بارها بر این موضوع تاکید کرده‌ایم که از نظر اعتقادی تولید بمب را حرام می‌دانیم و از نظر راهبردی نیز بر این موضوع تاکید داریم که تولید بمب راهگشا نیست، چرا که اگر ایران به سمت تولید سلاح هسته‌ای برود، طبیعتا کشورهای دیگر در منطقه نیز در یک مسابقه تسلیحاتی قرار می‌گیرند و می‌خواهند سلاح هسته‌ای تولید کنند. ما سال‌ها و دهه‌هاست تاکید می‌کنیم خواهان منطقه‌ای عاری از سلاح هسته‌ای هستیم و به همین دلیل می‌گوییم باید سلاح‌های هسته‌ای اسرائیل در منطقه نابود شود و این رژیم به پادمان بپیوندد. دیپلمات ارشد ایرانی با تاکید بر اینکه ما داشتن سلاح هسته‌ای را امنیت‌آفرین نمی‌دانیم و مولفه‌های دیگری را در زمینه امنیت مورد توجه داریم، گفت: البته به این موضوع نیز توجه داریم که داشتن فناوری هسته‌ای خود بازدارنده است. خرازی با تاکید بر اینکه ایران آمادگی دارد به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد در صورتی که طرف‌های مقابل نیز به تعهدات‌شان عمل کنند، گفت: در ارتباط با مذاکرات اخیر نیز مساله پادمانی و ادعاهای مطرح شده از سوی آژانس باقی مانده است که البته مطالب مطرح شده مطالب قدیمی است و امیدواریم سفر اخیر کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران باعث شود قضیه حل شود. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه تحقق توسعه در منطقه نیازمند صلح و ثبات و امنیت است، خاطرنشان کرد: منطقه ما نیازمند گفت‌وگو است و ما بارها در موضع‌گیری‌های خود بر این مساله تاکید کرده‌ایم. وی با بیان اینکه ما تاکنون تجاوزی به کشوری نکرده‌ایم، ادامه داد: البته به برخی کشورها که از ما تقاضای کمک برای استیفای حقوق‌شان کرده‌اند، کمک کرده‌ایم که این قضیه را در عراق، سوریه و... مشاهده کردیم. خرازی با تاکید بر اینکه شرط موفقیت گفت‌وگو عدم تجاوز، عدم دخالت بیگانگان در امور کشورهای منطقه و ایجاد زمینه برای گفت‌وگوست، در بخش دیگری از صحبت‌های خود به سفر اخیر رئیس‌جمهور چین و رهبر حزب کمونیست این کشور به عربستان اشاره کرد و گفت: ما از این سفرها و دیدارها استقبال می‌کنیم. از اینکه در قالب طرح «یک جاده، یک کمربند» سرمایه‌گذاری بیشتری در منطقه انجام شود استقبال می‌کنیم ولی در جریان این سفر خطایی رخ داد و آن ورود به مباحث سیاسی و تمامیت ارضی ایران بود. وی با انتقاد از بیانیه مشترک چین و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و ادعاهای مطرح شده در آن درباره تمامیت ارضی ایران گفت: آنها (چینی‌ها) سعی کردند این خطا را جبران کنند ولی این خطا به‌مثابه این بود که ما بیاییم درباره وضعیت تایوان که جزو خاک چین است اظهار‌نظر کنیم و قطعا این موضوع مورد خرسندی چینی‌ها نیست و امیدواریم دیگر چنین خطاهایی از سوی چینی‌ها رخ ندهد و به صورت کامل خطای رخ داده جبران شود.

سخنان خرازی درباره توانایی هسته‌ای ایران ناآشنا و غریب نیست. اوایل سال جاری بود که بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگویی اعلام کرد ایران به نقطه ساخت و تولید بمب اتم دست یافته است ولی به دلایل شرعی و قانونی هیچ وقت قصد تولید بمب اتم ندارد. سخنگوی سازمان انرژی اتمی یک روز بعد از صحبت‌های اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی که گفته بود «ما توانایی فنی تولید بمب اتم را داریم» تأکید کرد «به سمت بمب هسته‌ای نمی‌رویم» تا درباره دوقبضه بودن سیاست عدم اشاعه هسته‌ای ایران اطمینان ایجاد کند اما همزمان از تزریق گاز به «صد‌ها ماشین سانتریفیوژ از جمله ماشین‌های پیشرفته» خبر داد تا نشان دهد توانایی فنی ایران یک بلوف نیست. این توان نشأت گرفته از میزان غنی‌سازی و انباشت مواد غنی‌ شده است.  ایران با این روند غنی‌سازی، 2 هزار و 500 کیلوگرم مواد غنی‌شده 5 درصد و 100 کیلوگرم 60 درصد دارد که این موضوع به نگرانی عمیق آمریکا تبدیل شده است. این میزان مواد غنی شده کامل نشان‌دهنده آن است که تهران توانایی ساخت بمب اتم را دارد و به نقطه اصطلاحی غربی‌ها معروف به «گریز هسته‌ای» رسیده است. البته از سال‌های گذشته حتی برخی تحلیلگران خارجی بیان می‌کردند ایران باید به سمت ساخت سلاح هسته‌ای برود و برای اینکه در باشگاه دارندگان بمب اتم باشد حداقل یک یا ۲ بمب اتم تولید کند تا برای همیشه نگاه آمریکا درباره از بین بردن دستاوردهای هسته‌ای تهران را خنثی کند. این نگرش اعتقاد دارد جهان بستر «واقع‌گرایی» است و به همین علت طرفداران این نگاه می‌گویند ساخت بمب اتم کشور را به سمت «بازدارندگی هسته‌ای» می‌برد. اساساً بازندارندگی هسته‌ای

(Nuclear Deterrence) در علم سیاست یعنی مهار نظامی دشمن با استفاده از سلاح‌های هسته‌ای به طوری که حریف جرأت حمله به کشور مقابل را نداشته باشد. برخی هم می‌گویند این نظریه باعث می‌شود دیگر آمریکا و اسرائیل هیچ‌وقت جرأت حمله به ایران را نداشته باشند. منتقدان این نگاه اما می‌گویند بازدارندگی اتمی در دنیای جنگ سرد معنا داشته و بعد از آن برای همیشه به تاریخ پیوسته است. بازدارندگی امروز در جهان به قدرت اقتصادی و قدرت منطقه‌ای است؛ به همین علت تهران هم با ایجاد شبکه‌ای از متحدانش در منطقه باعث شده آمریکا نتواند فکر حمله به ایران را بکند. 

پیام صحبت‌های دیروز خرازی یک نگاه خارجی هم داشت. بعد بیرونی آن این بود که به آمریکایی‌ها هشدار می‌دهد اگر بخواهند فضاسازی خود را علیه تهران ادامه دهند و به فکر از بین بردن دستاوردهای هسته‌ای ایران باشند، راه به جایی نخواهند برد، زیرا ایران توانسته به آن حد بازدارندگی برسد که توان تولید بمب اتم را داشته باشد ولی راه دیپلماسی را انتخاب کرده است، البته به شرطی که آمریکا ریاکاری را کنار بگذارد. از طرفی هم تهران با این پیام به غرب می‌گوید باید در قبال مذاکرات هسته‌ای امتیاز بیشتری به تهران بدهد. همچنین نقطه پایانی این موضوع آن است که منطقه باید عاری از سلاح شود که در درجه اول خلع سلاح اسرائیل حائز اهمیت است.

 

******

ایران و اتحادیه اروپایی در اردن گفت‌وگو می‌کنند

مذاکره در امان

گروه سیاست‌خارجی: وزیر امور خارجه اعلام کرد بورل و مورا، مسؤول و معاون سیاست‌خارجی اتحادیه اروپایی همزمان با سفر وزیر و معاون امور خارجه ایران به اردن، به این کشور سفر خواهند کرد تا آخرین جمع‌بندی‌ها درباره مذاکرات هسته‌ای برای رفع تحریم‌ها را انجام دهند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز گذشته (دوشنبه) ۲۸ آذر در حاشیه سومین نشست مجمع گفت‌وگوی تهران در جمع خبرنگاران درباره نشست بغداد ۲ در اردن اظهار کرد: در نشست امان محور اصلی موضوع کمک به تقویت روند سیاسی در عراق است. در عین حال با استفاده از این فرصت رؤسای کشورهای منطقه که دعوت شده‌اند و همچنین ایران دیدگاه‌های خودشان را درباره چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بیان خواهند کرد. معتقدیم نشست دوم عراق می‌تواند در فضای برون‌‌رفت از چالش‌ها گامی رو به جلو باشد. وی افزود: پیام اصلی و مهم این نشست باید بر همکاری‌های منطقه‌ای بدون مداخله بیگانگان متمرکز شود. رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه همواره از گفت‌وگو و همکاری با کشورهای منطقه و از جمله حوزه خلیج‌فارس استقبال کردیم، خاطرنشان کرد: گفت‌وگوهای ما با عربستان سعودی در مسیر قبلی خود تداوم خواهد داشت. در مسیر دیپلماسی رسمی آمادگی داریم هر زمان طرف سعودی آماده باشد نسبت به بازگشت روابط به حالت طبیعی و بازگشایی سفارتخانه‌ها اقدام شود. امیرعبداللهیان بیان کرد: این طرف سعودی است که باید تصمیم بگیرد چگونه رویکرد سازنده در قبال ایران را دنبال خواهد کرد. وی همچنین اعلام کرد: قرار است آقای بورل و آقای مورا همزمان با ورود ما به اردن سفر کنند. تماس‌ها و گفت‌وگوهای همکارم آقای باقری با مورا و تماس‌های من و بورل به صورت جدی در جریان است. اردن فرصت مناسبی است تا بتوانیم گفت‌وگوها را تکمیل کنیم. امیدوارم با توجه به رویکرد آمریکایی‌ها در ۳ ماه گذشته شاهد تغییر رویکرد و واقع‌بینانه رفتار کردن طرف آمریکایی باشیم. وزیر امور خارجه تصریح کرد: به آمریکایی‌ها به صراحت اعلام می‌کنم بین ریاکاری و درخواست برای رسیدن به توافق و بازگشت آمریکا به برجام باید یکی را انتخاب کنند. وزیر امور خارجه اضافه کرد: امروز شاهدیم اروپا دارد بهای سیاست‌های آمریکا را که دور از محدوده بحران ایستاده می‌پردازد. ضمن تأکید مجدد بر بی‌پایه و اساس بودن ادعای ارائه تسلیحات و پهپاد از سوی ایران به یکی از طرف‌های بحران تأکید می‌کنیم هیاهو درباره ارسال پهپاد ایرانی در شرایطی که میلیاردها دلار انواع سلاح از کشورهای غربی برای تداوم جنگ وارد اوکراین شده هدفی جز سرپوش گذاشتن بر روند دمیدن غرب بر آتش جنگ و خشونت در اوکراین ندارد. وی گفت: ضمن تأکید بر آمادگی جهت ایفای نقش سازنده و محوری جمهوری اسلامی ایران در تقویت اتصالات منطقه‌ای، بر ضرورت حفظ خطوط ژئوپلیتیک کنونی در منطقه قفقاز تأکید داشته و بر آن پای می‌فشاریم. امنیت موضوعی متقابل است و با این منطق امنیت وقتی فراهم است که امنیت همه فراهم باشد. وی گفت: در افغانستان شاهدیم ۲۰ سال حضور اشغالگران هیچ ثمری برای ایجاد امنیت و زیرساخت‌های رفاهی برای مردم صبور این کشور در‌بر نداشته است و اکنون مردم این کشور در شرایط کاملا نامناسب و نگران‌کننده‌ای به سر می‌برند. آمریکا از افغانستان رفته ولی با استفاده ابزاری از گروه‌های تروریستی به دنبال تداوم حضور خود در این کشور و ایجاد چالش برای کشورهای منطقه از این طریق است. امیرعبداللهیان ادامه داد: ما مردم افغانستان را که با آنها اشتراکات تاریخی، فرهنگی، دینی و زبانی داریم چون مردم خود می‌دانیم و برخلاف مدعیان دروغین حقوق بشر، نسبت به سرنوشت آنها مسؤولانه عمل می‌کنیم. در یک سال و نیم اخیر جمهوری اسلامی ایران پذیرای خیل عظیم آوارگان افغانستانی بوده و در حالی که ایران در شرایط سخت‌ترین تحریم‌ها به سر می‌برد با سخاوتمندی پذیرای آنها بوده است. معتقدیم راه ثبات و امنیت پایدار در افغانستان از مسیر خاص و تصمیم مردم این کشور و با تشکیل دولتی فراگیر می‌گذرد. رئیس دستگاه دیپلماسی یادآور شد: مواضع و دخالت‌های غیرمسؤولانه و سبکسرانه آمریکا و برخی کشورهای غربی که خود مدت‌ها درگیر اعتراضات داخلی بوده و با هرگونه اقدام خشونت‌آمیز علیه پلیس با حادترین شکل واکنش نشان می‌دهند، در تحریک اغتشاشات در ایران از طریق ابزارهای سیاسی، جنگ ‌شناختی و رسانه‌ای و جنگ ترکیبی حداکثر تلاش خود را برای بی‌ثبات‌سازی ایران به کار بردند. امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران نسبت به هر گونه مداخله در امور داخلی خود به طرف‌های مداخله‌گر هشدار داده و با دقت اینگونه مداخلات نامشروع را زیر نظر دارد و با آن قویا برخورد می‌‌کند. وی ادامه داد: آمریکا از سویی صحبت از مذاکرات هسته‌ای و رسیدن به گام‌های نهایی توافق می‌کند و از سوی دیگر از ایجاد ناامنی و بی‌ثبات کردن ایران حمایت می‌کند؛ این سیاست ریاکارانه باید پایان یابد و اگر چنین شود و آمریکا واقع‌بینانه و در مسیری عملی و واقعی به دنبال رسیدن به توافق و بازگشت به تعهداتش در برجام باشد، جمهوری اسلامی ایران نیز آمادگی دارد از مسیر گام‌های پایانی توافق برای رفع تحریم‌ها و بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات استقبال کند. در حال ارسال پیام‌ها و مشورت و تعامل مستمر با نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپایی هستیم و روز گذشته نیز معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت‌وگوهای سازنده‌ و رو به جلویی را با سازمان انرژی اتمی به عمل آورد. امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: فردا (امروز) رهبران و وزرای خارجه کشورهای منطقه در قالب نشست بغداد ۲ در کشور اردن هاشمی گرد هم می‌آیند و این نشانگر آن است که عراق با گذر از بحران‌های مختلف، امروز در شرایطی قرار دارد که به جایگاه طبیعی و منطقه‌ای خود باز می‌گردد.