گروه فرهنگ و هنر: صدا، دوربین، حرکت و تنها 100 ثانیه زمان برای اینکه قصه‌ای را شروع کنی، در آن برای ایجاد حس تعلیق در مخاطب گره‌ای بیفکنی و در نهایت با باز کردن گره قصه، ضربه‌ای به فکر و ذهن مخاطب بزنی تا برای همیشه فیلم تو را به خاطر داشته باشد. انجام همه این کارها شاید در قالب تعریف یک قصه کوتاه هم بسیار سخت باشد؛ چه رسد به اینکه بخواهی قصه را با همه المان‌هایی که آن را تبدیل به «سینما» می‌کند، جلوی دوربین بیاوری. این اتفاق اما در فیلم‌های 100 ثانیه‌ای رخ می‌دهد. فیلم‌های کوتاه کوتاه (short short film) که در سال‌های اخیر و با سرعت گرفتن زندگی ماشینی انسان‌ها از یک سو و گسترش شبکه‌های اجتماعی از سوی دیگر رونق بسیاری گرفته‌اند. حالا دیگر مخاطب کمتر وقت و حوصله دارد که بنشیند به تماشای یک اثر 90 یا نهایتا 100 دقیقه‌ای اما تا دل‌تان بخواهد وقت‌های اضافی و پرت دارد که در فضای مجازی تلف کند. پس برای ارائه برخی مفاهیم، چه فرصتی بهتر از این وقت‌های مرده؟

«کم گوی و گزیده گوی چون در» بخشی از شعر شاعر بزرگ تاریخ ایران، نظامی است که قرن‌ها پیش آن را در میان نصایح به فرزندش گنجانده است و بعدها تبدیل به مثلی پرتکرار میان ایرانیان شده است. این ضرب‌المثل را اما می‌توان به عنوان مانیفست فیلم‌های 100 ثانیه‌ای هم در نظر گرفت؛ فیلم‌هایی که فیلمساز برای ساخت آنها باید از همه حواشی و زوائد دست بکشد و از میان آنها تنها به حرفی فکر کند که قصد دارد آن را به مخاطب منتقل کند. در این نوع فیلم، اگر چه تمام فن و تکنیک «سینما» موجود است اما نه از ستاره خبری است و نه کار خاصی برای دیده شدن نیاز است. آنچه مهم است، پیامی است که قرار است در شکلی مینیمال از سینما به مخاطب منتقل شود. در این میان، در کشور ما جشنواره بین‌المللی فیلم‌های ۱۰۰ ثانیه‌ای با عنوان «جشنواره فیلم 100» با نزدیک به ۲ دهه سابقه، بهترین محل و فرصت برای نمایش و رقابت این فیلم‌هاست؛ رویدادی که پس از ۴ سال وقفه، به دلیل شیوع بیماری کرونا، با برگزاری سیزدهمین دوره بار دیگر به تقویم سینمایی کشور بازگشته است. این دوره که فراخوان آن دوم آبان اعلام شد، قرار است اوایل اسفندماه به دبیری یوسف منصوری توسط سازمان سینمایی سوره برگزار شود.

* برای حال خوب مخاطب

سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم 100 در ۳ بخش رقابتی ملی، بین‌المللی و مخاطب کودک و نوجوان برگزار خواهد شد. شعار این دوره از جشنواره که در تبلیغات بصری آن نیز به چشم می‌خورد، «ایران عزیز» است و فیلمسازان برای حضور در بخش ملی باید در محورهایی که حول این شعار در فراخوان جشنواره منتشر شده است، آثار خود را جلوی دوربین ببرند؛ محورهایی از جمله عدالت‌ و آزادی، پیشرفت، اخلاق، زیبایی‌ها، امید، خانواده، میهن‌دوستی و....

علاوه بر این موضوعات، آنطور که در فراخوان این دوره آمده و دبیر جشنواره بر آن تاکید داشته، ارائه تصاویری شاد و امیدبخش از کشور و «ساخت فیلم‌هایی که حال‌مان را خوب کند» به نظر می‌رسد جزو اولویت‌ها و ریل‌گذاری‌های این دوره از جشنواره فیلم۱۰۰ است؛ رویکردی که این جشنواره را در نقطه مقابل برخی نگرش‌های منفی و سیاه و خاکستری بعضی جشنواره‌های دیگر سینمایی قرار می‌دهد.

در بخش بین‌المللی هم این دوره از جشنواره فیلم 100 با زنده نگه داشتن رویکرد دوره‌های گذشته، موضوع اخلاق را برگزیده است تا فیلمسازان علاقه‌مند، فیلم‌های خود را با مضمون‌های مرتبط با اصول اخلاقی در این بخش ثبت کنند.

ارسال اثر در این ۲ بخش باید در قالب‌های مستند، داستانی یا انیمیشن باشد و جوایز ویژه‌ای برای ۳ اثر برتر در هر کدام از این قالب‌ها در نظر گرفته شده است. بخش مخاطب کودکان و نوجوانان مختص فیلم‌هایی است که برای مخاطب کودک و نوجوان ساخته شده است. فیلمسازان برای ثبت اثر در این بخش هیچ محدودیتی در قالب ندارند و علاوه بر این، می‌توانند اثر خود را هم در بخش مخاطب کودک و نوجوان و هم در یکی از بخش‌های ملی و بین‌المللی ثبت کنند.

* بلیت ارزان ورود به سینما

محمدرضا خردمندان با فیلم‌های 100 ثانیه‌ای شناخته شد و بعدها به پای ثابت جشنواره فیلم 100 تبدیل شد. در سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم 100، محمدرضا خردمندان یکی از اساتیدی است که در کارگاه‌های آموزشی این جشنواره که در راستای رویکرد فراتهران آن در شهرهای مختلف برگزار می‌شود، حضور فعالی دارد. وی درباره راه و روش اصلی ظهور استعدادهای سینما به تسنیم چنین گفت: من خودم در دانشگاه کارگردانی خوانده‌ام اما هیچ کس در دانشگاه این «باید»‌ها را به شما نمی‌گوید. تلاش من این است نکاتی را به بچه‌ها منتقل کنم که بتوانند کارشان را در ارزان‌ترین شکل ممکن به سرانجام برسانند. روی این ارزان بودن هم تاکید دارم. معتقدم فیلم‌های 100 ثانیه‌ای باید آثاری ارزان باشند. همیشه این نکته را به بچه‌ها می‌گویم که ساخت فیلم 100 ثانیه‌ای و حضور در جشنواره فیلم 100 یک مدخل ارزان‌قیمت برای ورود به سینماست. این همان بلیت ارزان‌قیمتی است که مسیر ورود شما به سینما را باز می‌کند.

خردمندان درباره نحوه ورود خود به عرصه فیلمسازی گفت: نخستین فیلم از آثار من که خیلی دیده شد، انیمیشن 100 ثانیه‌ای «پدر» بود که هنوز هم در فضای مجازی هر از گاهی بازنشر می‌شود. این نشان می‌دهد یک فیلم کوتاه 100 ثانیه‌ای چقدر می‌تواند دیده و وایرال شود و چقدر می‌تواند برای سازنده‌اش اتفاقات خوبی را رقم بزند. این خودش به معنای یک ظرفیت ویژه است که می‌توان آن را خیلی جدی گرفت.

* جشنواره‌ای فراتر از تهران

جشنواره فیلم 100 اما در این دوره تمرکز زیادی بر رویکرد فراتهران گذاشته است؛ رویکردی که حمیدرضا جعفریان، رئیس سازمان سینمایی سوره و رئیس شورای سیاست‌گذاری این جشنواره در نشست خبری بر آن تاکید داشت و با توجه به اخباری که از برگزاری کارگاه‌های آموزشی این جشنواره منتشر شده، به نظر می‌رسد تا اینجا عملی شده است. این جشنواره تا امروز در شهرهای تبریز، زنجان، قزوین، مشهد، اصفهان، شیراز و بندرعباس کارگاه‌های آموزشی با حضور اساتید مطرحی چون هادی مقدم‌دوست، حسین دارابی، محمدرضا خردمندان و... برگزار کرده و تلاش کرده تا دسترسی علاقه‌مندان به سینما در شهرهای مختلف را به اساتیدی که اغلب از مسیر ساخت فیلم کوتاه به فیلمسازان موفقی تبدیل شده‌اند، تسهیل کند؛ اتفاقی که با استقبال جوانان علاقه‌مند به سینما در شهرهای مختلف روبه‌رو شده است.