علی مرادی: افزایش سرعت، کاهش هزینه‌های ساخت و پیوست‌های فرهنگی - اجتماعی از مهم‌ترین مزیت‌های تغییر پارادایم ساخت مسکن از متراکم‌سازی به ویلایی‌سازی است.

نحوه به ثمررسانی وعده بزرگ 4 میلیون مسکن در سال به یکی از موضوعات پرچالش این روزهای کشور تبدیل شده است؛ وعده‌ای که از آن به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین وعده اقتصادی دولت یاد می‌شود ولی تاکنون درگیر چالش‌های متعدد از جمله تأمین مالی، تأمین زمین، تعامل با سازندگان، اختلاف قیمت  قراردادها و هزینه واقعی ساخت مسکن با توجه به شرایط تورمی شده است.

با این حال هفته گذشته مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی از رویکرد این وزارتخانه برای پیشبرد طرح مسکنی دولت خبر داد و گفت: مدل جدید در طرح نهضت ملی مسکن واگذاری زمین و احداث واحدهای یک طبقه است که به الگوی ایرانی -  اسلامی نزدیک‌تر است.

بذرپاش با بیان اینکه در نهضت ملی مسکن چند مدل را دنبال می‌کنیم، اضافه کرد: در این روش با واگذاری زمین رایگان و تسهیلات بانکی و آورده متقاضی، خانه ساخته می‌شود.

 هر چند موضع وزیر جدید راه و شهرسازی با واکنش‌هایی همراه شد ولی پیش‌تر هم وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده بود اولویت در طرح نهضت ملی مسکن، واگذاری زمین برای ساخت مسکن ویلایی تک‌واحدی در استان‌هایی است که زمین کافی در آنها وجود دارد.

تکمیل سریع‌تر پروژه‌ها، کاهش هزینه تمام‌شده، افزایش کیفیت زندگی و پیوست فرهنگی و اجتماعی و جوانب ایمنی و پدافندی  از مهم‌ترین مزیت‌های ساخت خانه یک طبقه است.

* افزایش سرعت ساخت مسکن

در ساخت مسکن یک طبقه‌ به علت افزایش مشارکت مردمی، امکان ساخت به صورت موازی و تدریجی وجود دارد. در ساخت مسکن تدریجی زمین به متقاضی واگذار می‌شود و بخش‌های مختلف مسکن توسط خود مردم و با استفاده از تسهیلات بانکی به مرور تکمیل می‌شود. این موجب می‌شود برخلاف ساخت‌های چند طبقه، به دلیل عدم پیشرفت یا نقص فنی سایر ساختمان‌ها، پروژه قفل نشود.

تجربه فعلی ساخت مسکن هم موید این مطلب است که ساخت مسکن به این شکل، سرعت بیشتری از ساخت مسکن به شیوه متراکم دارد. 

همچنین در شرایط تورمی، تورم می‌تواند بارها موجب تغییر قیمت مصالح ساختمانی شود که بالطبع این امر موجب تجدید زمانبندی طرح‌ها می‌شود. بر اساس داده‌های مرکز آمار، شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران تابستان امسال نسبت به فصل مشابه سال گذشته 36.7 درصد افزایش یافت که موجب نااطمینانی در محاسبه هزینه تمام‌شده نهضت ملی مسکن شده است.

در رابطه با افزایش سرعت ساخت مسکن به شیوه یک طبقه‌، می‌توان پروژه سایت مسکن یک‌طبقه طبس را مثال زد که اواخر سال 99 قرارداد آن منعقد شد، در ماه‌های گذشته تکمیل و کلید آن هم در سفر اخیر بذرپاش به متقاضیان تحویل شد اما از طرفی نمونه ۲ هزار واحدی‌ای که آذرماه ۹۹ در بیرجند انعقاد قرارداد شده است تا مردادماه مراحل اولیه نقشه و هماهنگی مالکان به طول انجامیده و هنوز در مرحله سفت‌کاری با پیشرفت ۴۵ درصدی است.

ساختمان‌های یک طبقه هزینه ساخت کمتری دارد، زیرا پارکینگ، پیلوت، آسانسور، راه پله، مشاعات، خاکبرداری و پایداری گود از آن حذف می‌شود و همچنین میزان سیمان و فولاد مصرفی در فونداسیون، تیر و ستون‌ها کاهش می‌یابد. البته هزینه‌های زیرساختی برای توسعه خیابان‌ها و انشعابات افزایش پیدا می‌کند اما در مجموع هزینه‌های ساخت مسکن و زیرساخت‌ها کاهش یافته و کمتر می‌شود. همچنین توسعه افقی منجر به آزادسازی، عرضه و کاهش نرخ زمین در قیمت تمام‌شده می‌شود.

 بر اساس محاسبات، هر واحد با الگوی متداول مسکن مهر متری 7 میلیون تومان و هر واحد با الگوی ساخت نهضت ملی مسکن متری ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تمام می‌شود.

* پیوست فرهنگی - اجتماعی مسکن یک‌طبقه

 یکی از انتقادهای اساسی‌ای هم که به پروژه مسکن مهر وجود داشت بلندمرتبه‌سازی و ساخت شهرهایی با تراکم بالا در حاشیه شهرها بود، زیرا مخالفان این سبک از شهرسازی معتقد بودند کیفیت زندگی در شهرهای جدید بسیار پایین است. 

عدم تعلق به محیط زندگی، نبود محیط‌های اجتماعی و تربیتی مثل فضای سبز، شلوغی و... منجر به شکل‌گیری تبعات منفی متعددی در شهرک‌های مسکن مهر طی سال‌های گذشته شده است. 

* پاسخی به شائبه کمبود زمین

هرچند بهانه مخالفانِ ساخت واحدهای مسکونی یک‌طبقه و موافقان انبوه‌سازی و تراکم، غالباً محدودیت زمین است اما واقعیت، چیز دیگری است. محدودیت زمین در کشور ما، با این وسعت و تنوع آب‌وهوا در بسیاری از شهرها معنادار نیست و طبق نظر کارشناسان، توسعه افقی شهرها و روستاها بویژه در مناطق کم‌تراکم جمعیتی، کاملاً میسر است.

بر اساس گزارش سازمان برنامه و بودجه، در حال حاضر تنها حدود یک درصد سرزمین به شهرها و روستاها اختصاص داده شده است، در حالی که حداقل تا 10 درصد از اراضی کشور قابل توسعه و دارای اولویت هستند.

قابل توجه است در صورت در نظر گرفتن بالاترین استاندارد شورای عالی شهرسازی سرانه یعنی ۱۰۶ متر به ازای هر نفر نیز، تنها ۲  درصد مساحت کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین بهانه کمبود زمین برای ساخت مسکن یک طبقه فاقد مبنای کارشناسی است، هر چند همانطور که بذرپاش در نطق مجلس هم تأکید کرد، برای برخی شهرها از جمله تهران و استان‌های شمالی، با قطعیت نمی‌توان این نسخه را پیچید.

* معاون بنیاد مسکن: انطباق یک طبقه‌سازی با فرهنگ مردم/ لزوم همکاری دستگاه‌ها برای زیرساخت شهرهای یک‌طبقه‌ای

در این زمینه حمیدرضا سهرابی، معاون مسکن بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» گفت: یکی از مزیت‌های یک‌طبقه‌سازی منازل مسکونی افزایش سرعت به اتمام رسیدن پروژه است. از سوی دیگر هزینه مشاعات مثل پارکینگ، آسانسور، راهرو و... را ندارد. مزیت دیگر اینکه سطح زیربنایی که در آپارتمان‌ها برای این مشاعات صرف می‌شود 30 تا 35 متر است ولی با ساخت خانه‌های یک طبقه همان 80 تا 85 متر زیربنا برای ساخت خانه صرف می‌شود.

وی افزود: از سوی دیگر دستگاه‌های خدمات‌رسان هزینه‌های زیرساخت مثل جاده‌سازی و آب و برق و گاز را باید فراهم کنند. 

این مقام مسؤول با اشاره به کاهش اثرات سوء اجتماعی و فرهنگی متراکم‌سازی مسکن گفت: طبیعتا هر مقدار از تعداد واحد‌ها کاسته شود، مردم حس راحتی بیشتری در خانه‌های خود دارند و اگر خانه‌ها یک طبقه باشد دقیقا منطبق با فرهنگ ما است.

سهرابی با تأکید بر اینکه نمی‌شود برای تمام شهر‌ها یک نسخه واحد پیچید، گفت: این طرح در شهرهایی که امکان‌پذیر باشد اجرایی خواهد شد، یعنی در شهرهایی که زمین موجود باشد و زیربنا وجود نداشته باشد. با این حال در شهرهایی که با محدودیت زمین مواجه نیستیم می‌توانیم به راحتی این طرح را عملیاتی کنیم.