مهدی بختیاری*: نیروهای مسلح رزمایش‌های خود را با یک هدف اولیه برگزار می‌کنند؛ «تمرین آخرین تاکتیک‌ها و تست تجهیزات در اختیار یگان‌های رزمی».

با همین رویکرد است که در تقویم سالانه نیروهای مسلح، مقاطع عمدتاً مشخصی برای انجام رزمایش‌هایی تعیین شده که این رزمایش‌ها می‌تواند به صورت یگانی، تخصصی، توسط یک نیرو یا مشترک میان چند نیرو برگزار شود که نمونه آن رزمایش‌های سالانه ارتش در اواخر آذر یا اوایل دی‌ است که اگرچه به صورت مشترک برگزار می‌شود اما محوریت آن با نیروی دریایی راهبردی است.

در رزمایش‌های اینچنینی، یگان‌های مختلفی از همه نیروهای موجود در سازمان رزم ارتش (هوایی، زمینی دریایی و پدافند) حضور دارند و سناریوی رزمایش که پیش از این توسط طراحان به تصویب قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا (به عنوان ناظر اصلی تمام رزمایش‌های نظامی کشور) رسیده در مدت چند روز توسط این یگان‌ها انجام می‌شود.

بر کسی پوشیده نیست کشور ما در یکی از مهم‌ترین مناطق جهان (غرب آسیا) همیشه در معرض انواع تهدیدات (اینجا منظور تهدیدات سخت و نظامی است) قرار داشته و این تهدیدات در هر مقطع با شکل جدید نمایان می‌شود.

از طرف دیگر، با استقرار پایگاه‌های متعدد آمریکا در اطراف ایران و نیز حضور رژیم اشغالگر قدس در منطقه به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین دشمنان نظام جمهوری اسلامی، حفظ آمادگی برای مقابله با هرگونه تهدید، یک اصل مهم در دستور کار نیروهای مسلح است و در این میان، ارتش به عنوان حافظ مرزهای جغرافیایی کشور، وظیفه سنگین‌تری هم دارد، چرا که برای مثال در همین حوزه دریایی، یگان‌های رزمی این نیرو باید تهدید را کیلومترها دورتر از مرزهای کشور رصد کرده و در صورت نیاز با آن مقابله کنند.

* یکی دیگر از کارکردهای اصلی رزمایش‌ها

- همان‌طور که در ابتدا هم گفته شد - تست و آزمایش آخرین تجهیزات نظامی است که به تناسب همین تهدیدات در اختیار نیروها قرار می‌گیرد.

این تجهیزات لزوماً همگی برای نخستین‌بار در رزمایش‌ها حضور پیدا نمی‌کنند اما آنچه در رزمایش مورد تاکید است، ارزیابی فنی و تخصصی آمادگی و به‌روزرسانی این تجهیزات و به‌کارگیری آنها در سناریوهای رزمی مختلف است.

با این تفاسیر، رزمایش‌های نیروهای مسلح ۲ کارکرد عمده دیگر هم دارند که اگر اهمیت‌شان از آنچه پیش از این گفته شد، بیشتر نباشد کمتر هم نیست و آن نمایش توان بازدارندگی در مقابل همان تهدیداتی است که دشمنان این کشور اگر فرصت و مجال اجرای آن را داشته باشند، یک لحظه درنگ نخواهند کرد.

اگر چه پیروز بیرون آمدن از جنگ می‌تواند نشانه‌ای بر قدرتمند بودن یک کشور باشد اما امروز کشوری قدرتمندتر است که اساساً اجازه بروز جنگ را ندهد و این مهم از طریق نمایش بازدارندگی با رزمایش‌های گوناگون محقق می‌شود.

اگر نگاهی به وضعیت منطقه غرب آسیا انداخته شود، در طول چند دهه گذشته، همیشه کشورهای حاضر در این جغرافیا درگیر جنگ‌های طولانی و خانمان‌سوز بودند که جنگ عراق، افغانستان، سوریه، لبنان و یمن نمونه‌های مشهور آن هستند اما اینکه ایران در میانه همین کشورها و در همسایگی آنها از یک امنیت و ثبات مداوم و مستمر برخوردار است، یک دلیلش همین قدرت و توان بازدارندگی است که در رزمایش‌های نیروهای مسلح به نمایش گذاشته می‌شود.

از اهداف ثانویه رزمایش‌ها، ارسال پیام‌های سیاسی و بین‌المللی در مقاطع مختلف به برخی کشورهاست. برای روشن شدن موضوع به این مثال توجه کنید: در ماه‌های گذشته پس از بروز بحران میان ارمنستان و جمهوری باکو، اظهارنظرهایی از سوی رژیم الهام علی‌اف با حمایت ترکیه و رژیم مجعول صهیونیستی در پشت پرده صورت گرفت مبنی بر ایجاد تغییر در برخی مرزهای مشترک میان ایران و ارمنستان.

پس از هشدارهای سیاسی از سوی مقامات ایرانی اما آنچه به نظر بیش از همه، مدعیان ایجاد تغییرات مرزی را ساکت کرد، انجام رزمایش‌های مداوم و چندباره نیروهای مسلح کشورمان در مناطق شمال غرب و در نزدیکی مرز ایران و جمهوری باکو بود که به صراحت این پیام را مخابره کرد که در صورت هرگونه اقدام برای ایجاد تغییرات ژئوپلیتیک در مرزهای یادشده، ایران ساکت نخواهد نشست و منافع خود را اگر شده با توسل به زور حفظ خواهد کرد. با این نگاه، می‌توان بسیاری از رزمایش‌های ایران - بویژه رزمایش‌های دریایی در جنوب- را در مقاطعی که برخی کشورها اظهارنظری راجع به تمامیت ارضی کشورمان (برای مثال جزایر سه‌گانه در خلیج فارس) می‌کنند، تفسیر کرد.

در کنار این مصادیق، این روزها با تلاش رژیم تروریست صهیونیستی و همکاری برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای حضور این رژیم در آب‌های جنوب ایران، انجام رزمایش‌های نظامی نیروهای مسلح در مناطق جنوب از آخرین نقطه در جنوب غرب گرفته تا پسابندر در منتهی‌الیه جنوب شرق در طول نوار ساحلی و حتی فراتر از آن در اقیانوس هند و مدار 10 درجه شمالی، تاکید دیگری بر این مساله است که ایران هرگز حضور رژیم موقت صهیونیستی در نزدیکی خود بویژه در آب‌های جنوبی را تحمل نخواهد کرد.

*کارشناس ارشد دفاعی - نظامی - امنیتی