کد خبر: 258324تاریخ: 1401/10/11 00:00
تعبیر کامل کابوس اوکراینی‌ها
حـنیـــف غـفــاری*: رئیس‌جمهور فرانسه در اظهاراتی که از آن تحت عنوان «چراغ سبز ناتو به مسکو» جهت معامله بر سر اوکراین تعبیر می‌شود، رسما عضویت اوکراین در ناتو را بعیدترین سناریو دانست. امانوئل مکرون در این باره گفت: «عضویت اوکراین در ناتو بعیدترین سناریو است، تضمین‌های امنیتی باید به کی‌یف داده شود. در وهله اول ما باید به فکر ساختار امنیتی و ثباتی باشیم که امنیت نه تنها اوکراین، بلکه امنیت مولداوی، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان را نیز تضمین کند».
مخاطب سخنان مکرون، غربگرایان کی‌یف هستند! رویای عضویت آنها در پیمان آتلانتیک شمالی با مواضع مکرون بر باد رفته است. زلنسکی و همراهانش اکنون معنای «طرح کیسینجر» برای پایان دادن به جنگ در ازای جدایی کریمه را بیشتر جدی گرفته‌اند! زلنسکی اخیرا به واشنگتن سفر کرد تا از مقامات کاخ سفید درباره «عدم معامله بر سر موجودیت اوکراین» تضمین بگیرد اما اکنون پاسخ این مطالبه حقیرانه خود را از زبان رئیس‌جمهور فرانسه دریافت کرده است!
صورت مساله واضح است؛ پیوستن اوکراین به پیمان آتلانتیک شمالی برای اعضای ناتو شدیدا هزینه‌بر است، بویژه کشورهای اروپایی که بیشتر از آمریکا در معرض جنگ و واکنش احتمالی روس‌ها قرار دارند. در چنین شرایطی، فرانسوی‌ها بار دیگر از کلید واژه «تضمین‌های امنیتی» یا «شریک با اولویت» استفاده کرده‌اند! زمانی که بازیگران غربی از پذیرش عضویت کامل یک بازیگر در مجموعه‌هایی مانند ناتو، اتحادیه اروپایی یا منطقه یورو سر باز می‌زنند، سریعا به این واژگان متوسل می‌شوند. سال 2005 میلادی، مذاکرات آنکارا و بروکسل بر سر پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپایی آغاز شد. رجب طیب‌اردوغان و استراتژیست‌های حوزه سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه از جمله احمد داووداوغلو و عبدالله گل (که آن زمان از اردوغان جدا نشده بودند)، در توهم پیوستن به اروپای واحد لحظه‌شماری می‌کردند! آنها به رغم تحصیلات آکادمیک خود در رشته روابط بین‌الملل و علوم سیاسی، هرگز تصور نمی‌کردند آغاز رسمی مذاکرات ترکیه و اروپا جزئی از تاکتیک «خرید زمان» و بازی «یک بام و دو هوای غرب» با آنکارا باشد.
سرانجام سال 2009 میلادی، نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهور اسبق فرانسه آب پاکی را روی دستان مقامات ترکیه ریخت: «ترکیه نمی‌تواند به عضویت کامل و رسمی اتحادیه اروپایی که یک باشگاه مسیحی است درآید اما می‌توان جایگاه این کشور را به عنوان یک شریک با اولویت برای اتحادیه اروپایی تعریف کرد».
پس از این سخنان، اردوغان با خشم و عصبانیتی که ناشی از سرخوردگی در برابر وعده‌های بر باد رفته غربی‌ها بود، تاکید کرد کشورش هرگز از ایده «عضویت در اتحادیه اروپایی» عقب‌نشینی نخواهد کرد و گزینه‌های دیگری مانند «تبدیل شدن به شریک با اولویت اروپایی‌ها» را نمی‌پذیرد! امروز، در سال 2023 میلادی، مقامات ترکیه نه تنها به عضویت اتحادیه اروپایی درنیامده‌اند، بلکه شریکی با اولویت نیز برای این مجموعه محسوب نمی‌شوند. بیانیه‌های تندی که ترکیه و اعضای اتحادیه اروپایی هر از گاهی علیه یکدیگر تصویب یا قرائت می‌کنند، نشان‌دهنده دوری معنادار آنکارا از بروکسل است.
امروز تجربه مشابهی برای اوکراین رخ داده است؛ با این تفاوت که شرایط این کشور جنگ‌زده به مراتب بحرانی‌تر از ترکیه بوده و متعاقبا، حساسیت تصمیم‌هایی که در قبال این کشور گرفته می‌شود نیز به مراتب بیشتر است. اکنون رئیس‌جمهور کنونی فرانسه رسما پیام «عدم عضویت اوکراین در ناتو» را به کی‌یف و نظام بین‌الملل مخابره کرده است تا یکی از پیش‌شرط‌های روسیه برای پایان جنگ در اوکراین تامین شود. در این معادله، اوکراین بازی را به بدترین نحو ممکن باخت! غربگرایان اوکراینی سال 2005 میلادی زمانی که به دستور اتحادیه اروپایی به خیابان‌های کی‌یف ریختند، هرگز تصور نمی‌کردند بازیگرانی مانند آلمان و فرانسه در سخت‌ترین برهه زمانی از حیات کشورشان آنها را فراموش کنند اما این قاعده بازی در زمین غرب است! براستی چرا در سال 2014 میلادی زمانی که سیاستمداران آمریکایی و اروپایی در خیابان‌های کی‌یف با تظاهرکنندگان اوکراینی علیه دولت یانوکوویچ عکس یادگاری می‌گرفتند، سخنی از عدم امکان عضویت اوکراین در ناتو و اتحادیه اروپایی به میان نمی‌آوردند؟ مواضع اخیر مکرون، به معنای تعبیر کامل کابوس اوکراینی‌هاست! «ادامه جنگ» یا «پایان جنگ» در نهایت یک بازنده بزرگ دارد و آن غرب‌گرایانی هستند که در سراب ادغام در جامعه امنیتی و سیاسی اروپا گام برداشتند و اکنون به وضوح دریافته‌اند صرفا حکم «مهره بازی ناتو» را در این معادله پیچیده داشته‌اند. لحظات سختی بر زلنسکی و همراهانش می‌گذرد!
*دکترای روابط بین‌الملل