گروه فرهنگ و هنر: بعضی اتفاقات، روزها، حوادث و رویداد‌ها را نمی‌توان فراموش کرد؛ به این دلیل که از هر زاویه‌ای به آن واقعه نگاه کنید، باز هم آن سوژه در ذهن و روان مخاطب می‌نشیند؛ یکی از این رویدادها روز تشییع پیکر شهدای مقاومت است. مستند «خورشید روز سیزدهم» درباره این روز تاریخی حرف می‌زند؛ روزی که به گواه رسانه‌ها، مورخان و خود مردم تاریخی و بی‌سابقه است؛ تشییع پیکر شهدای مقاومت؛ تشییعی که خود به تنهایی می‌تواند سال‌ها سوژه مستندسازان، خبرنگاران و اهل فن باشد. طی این ۳ سال، تولیدات گسترده و متنوعی درباره حاج‌قاسم و ابومهدی المهندس داشته‌ایم که هر کدام هم به جنبه‌ای از زندگی و شهادت فرماندهان مقاومت پرداخته‌اند اما در این مستند، ابعاد بیشتری مدنظر قرار داده شده و از زاویه‌های متفاوت‌تری به این ۲ شخصیت پرداخته شده است. در جریان تشییع پیکر این ۲ شهید، در واقع می‌توان گفت ورق برگشت. برای اینکه بدانیم این برگشتن ورق چه معنایی دارد، باید به روزهای قبل از این حادثه در عراق رجوع کنیم. عراق در آن مقطع به ‌طور کامل به هم ریخته بود و این واقعیتی است که در مستندهای ساخته شده کمتر به آن توجه شده است.

مصطفی شریفی، کارگردان مستند «خورشید روز سیزدهم» در گفت‌وگو با «وطن امروز» می‌گوید: بنده عضو گروه بزرگ 72 ساعت بودم که درباره 3 روز پایانی زندگی شهید سلیمانی کار تولید کرده بود؛ آنقدر ابعاد این 3 روز گسترده بود که نه تنها نسخه اولیه این اثر 72 ساعت بود، بلکه در پژوهش‌های‌مان به این نتیجه رسیدیم به ابعاد جدید این 72 ساعت هم بپردازیم. این فیلم قصه‌های بعد از شهادت را روایت می‌کند که خود یک حماسه محسوب می‌شود. برای این مستند تلاش کردیم به تمام شهرهایی که پیکر حاج‌قاسم و شهید ابومهدی در آنها تشییع شده بود، برویم و با مردم آن شهرها که در جریان تشییع حضور داشتند مصاحبه کنیم. تلاش‌مان هم این بود که تمام ابعاد این تشییع عظیم را در این فیلم ثبت کنیم. در کشور عراق در آن مقطع یک فضای ضدایرانی و ضدجبهه مقاومت به ‌وجود آمده بود و رسانه‌های سعودی و غربی تمام تلاش خود را معطوف به گسست میان 2 ملت ایران و عراق کرده بودند. چند روز قبل از این حادثه حتی ما شاهد تعرض به سفارت ایران در عراق بودیم. در فیلم «۷۲ ساعت» به نقل از معاون ابومهدی به این نکته اشاره شده است که آنها بیم این مساله را داشتند که از سوی برخی‌ها به پیکر این شهدا جسارت شود اما صبح تشییع پیکر این شهدا می‌بینند که ورق به طور کامل برگشت و شاهد تشییع بی‌سابقه‌ای بودیم. فضا به ‌صورتی بود که در شب حادثه در عراق نمی‌دانستند پیکر این شهدا را به کجا باید منتقل کنند و حتی این هراس وجود داشت که پیکر این شهدا از سوی برخی تندروها دزدیده شود.

وی افزود: برخی روزها به شکل خاص یوم‌الله هستند و حاج‌قاسم با رفتن خود 2 روز را برای ما یوم‌الله کرد؛ ابتدا شب شهادتش است و حس عجیبی که در دل  و ذهن آزادمردان فارغ از هر نوع نگاه و جناحی ایجاد کرد و دوم، روز تشییع ایشان. من به یاد ندارم تشییع پیکر کسی چند کشور را تحت تاثیر قرار بدهد. افراد معروف برای درمان به کشور دیگری رفته و در آنجا فوت شده‌اند و در نهایت یک تشییع جنازه معمولی برای‌شان گرفته شده است ولی اتفاقی که برای حاج‌قاسم و ابومهدی رخ داد، فراتر از این صحبت‌ها بود. به طور مثال آن تشییع پیکر میلیونی در کاظمین و بغداد، نجف، قم، مشهد و تهران بی‌سابقه بود و نمونه آن را واقعا جز مراسم ارتحال حضرت امام خمینی(ره) نداشتیم.

شریفی بیان کرد: ما برای تهیه تصاویر و گفت‌وگو با مردم علاوه بر اینکه به استان‌های مختلف رفتیم، از تصاویر آرشیوی مرتبط با روز تشییع در استان‌ها و شهرهای مختلف هم استفاده کردیم. ما تلاش کردیم همه تصاویر را گردآوری کنیم و آنها را به هم پیوند بزنیم. همه چیز در تصاویر از چشم‌های مردم، مشخص و گویا بود. تنها در مواردی که نیاز به روایت بیشتر بود سراغ مصاحبه رفتیم. همه چیز در چشم مردم قابل مشاهده است. فقط در برخی جاها مثل جایی که بحث آزمایش «دی‌ان‌ای» مطرح می‌شود، سراغ مصاحبه رفتیم.

وی تصریح داشت: واقعیت این است که در تمام فرآیند ساخت این مستند، حضور حاج‌قاسم را در همه جا احساس می‌کردیم. حاج‌قاسم در خوزستان به گونه‌ای عمل کرده بود که مردم آنجا خودشان را مدیون او می‌دانستند و شاهد تشییع تاریخی و بی‌سابقه‌ای هم در آنجا بودیم. در شهرهای دیگر مانند مشهد و کرمان هم شرایط مشابهی بود و تلاش کردیم این مشاهدات را در فیلم روایت کنیم. این حماسه آنقدر عجیب است که این مستند که هیچ، اگر چند مستند دیگر هم درباره این سوژه ساخته شود، باز هم به نظرم کم است.

کارگردان «خورشید روز سیزدهم» خاطرنشان کرد: مکتب حاج‌قاسم و مکتب ابومهدی بحث‌های مهمی به شمار می‌رود ولی به نظرم مکتب‌هایی بوده‌اند که این 2 بزرگوار را تربیت کرده و پرورش داده‌اند؛ به طور مثال باید سراغ این بروم که دوران کودکی و نوجوانی ابومهدی و حاج‌قاسم چگونه گذشت؟ به نظرم باید درباره تاثیر حضرت آقا بر حاج‌قاسم ساعات زیادی صحبت شود که اینها چگونه زیست داشتند که از حرف‌های‌شان، رفتارشان و حتی سکوت‌شان می‌توان ایده و الهام گرفت.