مریم برزویی: سال ۱۳۵۸ نهضتی مهم در تاریخ جمهوری اسلامی ایران آغاز شد که آثار آن امروز نیز مشاهده می‌شود. ایران جمعیتی حدود 30 میلیون نفر داشت که بیش از 14 میلیون نفر آن بی‌سواد بودند. بی‎‌سوادی نیمی از جمعیت کشور، برای انقلاب اسلامی که در آغاز راه خود قرار داشت، فاجعه‌ای برجا مانده از دوره پهلوی به حساب می‌آمد؛ از این رو نظام بر آن شد به فکر چاره‌ای برای آن باشد. به این ترتیب فرمان حضرت امام برای تشکیل نهضت سوادآموزی در سال ۵۸، فرآیند ریشه‌کنی بی‌سوادی در کشور را کلید زد. حال در مستند «مدرسه‌ای در دوردست» سازنده قرار است سراغ گوشه‌ای از تاریخچه نهضت سوادآموزی برود و نحوه شکل‌گیری و افول آن را مورد بررسی قرار بدهد. 

مستند در ابتدا گریزی به دوران پهلوی می‌زند و دقایقی کوتاه به موضوع بی‌سوادی در آن دوران می‌پردازد که البته به نظر بهتر بود این قسمت با این حجم کم نیز حذف می‌شد و به طور کلی به موضوع سوادآموزی بعد از پیروزی انقلاب پرداخته می‌شد. اگر هم مستندساز قصد داشت به این موضوع در دوران پهلوی اشاره کند، جا داشت دقایق بیشتری از مستند را برای روشن‌تر شدن ذهن مخاطب با آن بخش اختصاص بدهد. 

با پیروزی انقلاب اسلامی، مستند وارد مسأله سوادآموزی در پهنه انقلاب اسلامی می‌شود. حالا انسان‌های برآمده از دل انقلاب اسلامی، گیوه‌ها را ور می‌کشند و وارد میدان می‌شوند. حرکت و شور و هیجان و جوشش ملت از درون برای شرکت در جهاد، در تصاویر نمایش داده شده در مستند بخوبی احساس می‌شود، برخلاف جریان سرد و یخ‌زده‌ای که در ابتدای تصاویر مستند در دوران پهلوی به نمایش گذاشته شده است. 

سپس از تصویر آرشیوی دوران نهضت عبور می‌کنیم و می‌نشینیم پای صحبت افراد برجا مانده از آن روزها؛ افرادی که با گذشت چندین سال، هنوز وقتی از خاطرات نهضت سوادآموزی حرف می‌زنند، شور و شوق در صدای‌شان احساس می‌شود. در این بخش شاهد کشمش‌هایی میان صحنه‌های مستند و ذهن خواننده هستیم. 

سازنده مستند مدام با جابه‌جایی ذهن مخاطب میان خاطرات، او را در میان بیم و امید و فراز و فرودهای نهضت می‌چرخاند؛ یک جا با خاطرات غرورآفرین نهضتی‌ها، از یاد دادن سواد به مردم شهر و روستا اوج می‌گیری و ناگهان با یک اتفاق در پس یک خاطره فرو می‌ریزی. آسیب‌شناسی دقیق مستند از مسأله نهضت سوادآموزی در دوران بعد از انقلاب به عنوان یک نهاد انقلابی و مردمی، از نقاط قوت آن به شمار می‌رود؛ آسیب‌شناسی‌ای که فقط شامل جریان نهضت نمی‌شود و بسیاری از نهادهای پس از انقلاب را دربر می‌گیرد. 

آسیب‌های ذکر شده در مستند به عنوان عوامل افول جریان نهضت و کاهش چشمگیر حرکت آن در سال‌های پس از انقلاب، می‌تواند نمونه و عبرت خوبی برای حرکت‌های جهادی و مردمی حال حاضر انقلاب باشد. 

حرکت میان آدم‌های امروز نهضت و صحنه‌های گذشته، خوش‌صحبت بودن راوی‌ها و... مستند را از یکنواختی خارج کرده و مخاطب را خسته نمی‌کند. باید گفت مستند «مدرسه‌ای در دوردست» به کارگردانی سیدمحمد یوسف‌جلالی به مدت 40 دقیقه به آسیب‌شناسی نهضت سوادآموزی از ابتدای شکل‌گیری تا پایان آن می‌پردازد.