زهرا فریدزادگان: بر اساس طرح جامع مسکن، باید سالانه یک میلیون واحد مسکونی در کشور احداث شود. دولت سیزدهم نیز از ابتدای فعالیت خود با تأکید بر نیاز سالانه کشور به یک میلیون واحد مسکونی، طرح نهضت ملی مسکن را برای تحقق این امر ارائه کرد. دولت اعلام کرد بر اساس این طرح در ۴ سال ریاست‌جمهوری سید ابراهیم رئیسی قرار است ۴ میلیون مسکن در کشور ساخته شود. هر چند که کارشناسان معتقد بودند با توجه به کسری منابع و چالش‌‌هایی که دولت با آن دست به گریبان است، وعده ساخت سالی یک میلیون واحد در عمل امکان‌پذیر نیست. شواهد نیز نشان می‌دهد در طول یک سال گذشته، این وعده محقق نشده است، لذا کشور همچنان با کمبود مسکن روبه‌رو است.

در این میان عدم همکاری بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات مسکن مشکل را دوچندان کرده است. این عدم همکاری از سوی وزیر پیشین راه و شهرسازی بارها اعلام و گفته شد صفوف ۲۰۰ هزار نفری متقاضیان تسهیلات مسکن در پشت در‌های بانک به انتظار نشسته‌اند اما خبری از وام نیست. رستم قاسمی، وزیر سابق راه و شهرسازی بارها  به صراحت اعلام کرد از عملکرد بانک‌ها جز بانک مسکن در راستای اجرای طرح نهضت ملی مسکن راضی نیست. این موضوع در شرایطی اعلام شد که تمام بانک‌ها موظف بودند حداقل ۲۰ درصد از تسهیلات پرداختی خود را به بخش مسکن اختصاص دهند؛ در حالی که این سهم فقط ۶ درصد برآورد شده است.

* ساخت مسکن با الگوی ایرانی- اسلامی

پس از آنکه سکان وزارت راه و شهرسازی به مهرداد بذرپاش سپرده شد، وی در نخستین سفر استانی خود به طبس در جمع خبرنگاران از  مدل جدیدی در حوزه طرح نهضت ملی مسکن سخن گفت. بر اساس طرح جدید،  واگذاری زمین و احداث واحدهای یک‌طبقه که به الگوی ایرانی- اسلامی نزدیک‌تر است، هدف‌گذاری شده است.

وی با بیان اینکه واگذاری زمین و احداث واحدهای یک طبقه در دستور کار قرار دارد و در همه شهرها آغاز شده، افزود: فاز اول اجرای این طرح در شهرهای زیر ۵۰ هزار نفر اجرا و بر این اساس واگذاری زمین آغاز می‌شود. وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: در برخی شهرها همچنان درصدد تأمین زمین هستیم و طبق ماده ۱۰ قانون جهش تولید، همه‌ دستگاه‌ها موظفند زمین مورد نیاز را برای ساخت مسکن در اختیار بگذارند. به این ترتیب هر جا که راه و شهرسازی مناسب دانست، اجرای طرح با سرعت انجام می‌شود. به گفته بذرپاش، در این روش با واگذاری زمین رایگان و تسهیلات بانکی و آورده متقاضی خانه ساخته می‌شود. 

* تأمین اعتبار مسکن مهر

بذرپاش درباره مسکن مهر نیز اعلام کرد: تعداد قابل توجهی از تعهدات مسکن مهر باقی مانده که در تلاشیم از صندوق ملی مسکن تامین اعتبار شود. در این راستا واحدهایی که بیش از ۶۰ درصد پیشرفت داشتند در اولویت هستند و امید است تا پایان سال بخش عمده‌ای از واحدها تکمیل شده و به صاحبان آن تحویل شود.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه به تمام بانک‌های کشور فراخوانی برای ارائه تسهیلات داده شده، گفت: هر کدام از بانک‌های کشور موظف هستند تعداد قابل توجهی از تعهدات را برعهده بگیرند و آورده‌ای را که برعهده بانک‌ها بوده، سریع‌تر تامین کنند. همچنین برای خودمالکی در شهرداری‌ها، در شهرها و محدوده‌های شهرها، مکانیزم‌های تشویقی در نظر گرفته شده که بزودی اعلام می‌شود تا به رونق ساخت‌و‌ساز در بافت فرسوده و سایر بخش‌ها و شهرها کمک شود.

وی افزود: روش جدید تحویل زمین به مردم، یکی از مدل‌های مطلوب است تا مردم با آورده خود و تسهیلات بانکی و سایر خدمات با سلیقه خود یک واحد مسکونی یک طبقه حیاط‌دار در اختیار داشته باشند. این مدل بهترین روش مطابق با سبک الگوی ایرانی- اسلامی خواهد بود و در هر نقطه از کشور که زمین کافی وجود داشته باشد، اجرا خواهد شد. روش دیگر، نوسازی بافت‌های روستایی و شهری است که در شهرهای بزرگ شهرداری‌ها مجوز لازم برای ساخت مسکن را می‌دهند.

بذرپاش در ارزیابی برای میزان بودجه لازم برای ساخت ۴ میلیون مسکن با متراژ ۱۰۰ متر گفت: نزدیک به ۲ برابر بودجه عمرانی کشور را یعنی ۲۸۰۰ هزار میلیارد تومان برای ساخت ۴ میلیون مسکن نیاز داریم. 

* شاخصه‌های معماری ایرانی- اسلامی

معماری مسکن یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که با فراهم کردن محیط و فضای مناسب برای زندگی ارتباط مستقیم دارد. در دین اسلام اهمیت مسکن و نوع معماری آن مورد تأکید قرار گرفته است. معماری سنتی ایران نیز با ارزش‌های الهی و دینی همسو است. برای مثال در معماری گذشته ایران، توجه به درون (باطن) بیش از بیرون (ظاهر) و ارزش‌هایی چون حیا، عدم تفاخر، ریا و خودنمایی، پرهیز از برهنگی و خودآرایی، از بین بردن زمینه رشد خودپسندی و وحدت جامعه در ساختمان‌های درون‌گرا بخوبی قابل مشاهده است. 

آنچه به عنوان شاخصه‌های مهم معماری ایرانی - اسلامی شناخته می‌شود عبارتند از حفظ ارزش محرمیت، ارتباط با طبیعت، حفظ ارزش تواضع با تمرکز بر معماری درون خانه و توجه به توسعه خانه. حفظ محرمیت خانواده یکی از مهم‌ترین عناصر معماری در ایران بوده که مورد تأکید اسلام نیز قرار داشته است. در معماری سنتی ایرانی، ارتباط با عناصر طبیعت به وضوح دیده می‌شود. در حقیقت حیاط در شکل‌دهی خانه‌های درون‌گرا نقش مهمی داشته است. از دیگر خصوصیات مهم معماری سنتی، بی‌توجهی به نماهای خارجی بوده است. این امر برخاسته از فرهنگ تواضع و عدم تـفاخر و مبتنی بر آموزه‌های اسلامی است. خانه بزرگ نیز از دیگر مواردی است که در معماری ایرانی- اسلامی مورد توجه خاص قرار گرفته است.