گروه بین‌‎الملل: پارلمان اروپا پنجشنبه گذشته در اقدامی مداخله‌جویانه، قطعنامه‌‌ای ضدایرانی با عنوان «پاسخ به اعتراضات و اعدام‌ها در ایران» را به تصویب رساند. متمم پیشنهادی مربوط به درج سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های اصطلاحا تروریستی اتحادیه اروپایی که چهارشنبه پس از رای‌گیری به این قطعنامه اضافه شده بود نیز در قالب این قطعنامه به تصویب رسید. قطعنامه مذکور علاوه بر این شامل بندهای دیگری است که خواستار تحریم رئیس‌جمهور و دادستان کل ایران است. 

چهارشنبه هفته قبل پارلمان اروپا متممی را تصویب کرد که بر اساس آن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست موسوم به تروریسم و برخی نهادهای ایرانی هم در لیست سیاه تحریم قرار گرفتند؛ موضوعی که باید توسط شورای اتحادیه اروپایی تأیید شود تا توان اجرایی داشته باشد. درخواست برای اضافه شدن این متمم به متن یک قطعنامه کلی‌تر علیه ایران با ۵۹۸ رأی مثبت مورد توافق اعضای پارلمان اروپا قرار گرفت. قطعنامه کلی‌تر که «پاسخ اتحادیه اروپایی به تظاهرات‌ها و اعدام‌ها در ایران» نام گرفته است نیز پنجشنبه گذشته به رأی گذاشته و تصویب شد. این تقاضای پارلمان اروپا بدون اجماع تصویب شد و باید در شورای اروپا بررسی و درباره آن تصمیم‌گیری شود.

مفاد این قطعنامه ماهیت پیشنهادی دارد و شورای اروپا باید تصمیم نهایی را درباره اجرایی شدن آن بگیرد. مصوبات شورای اروپا عموماً با رأی حداقل 15 کشور که دست‌کم 65 درصد جمعیت اروپا را نمایندگی می‌کنند تصویب می‌شود اما در موارد حساس نظیر موضوعات سیاست خارجی، شورای اروپا عموماً بر اساس اجماع تمام اعضا تصمیم‌گیری می‌کند. چارلی ویمرز، یکی از اعضای پارلمان اروپا در توئیتی نوشت: پارلمان اروپا به درخواست برای وارد کردن نام سپاه پاسداران جمهوری اسلامی به لیست گروه‌های تروریستی توسط این اتحادیه و اعضایش رای داد. او گفت که نمایندگان پارلمان اروپا به اصلاحیه‌ای برای گزارش سالانه اجرای سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپایی (CFSP) رای داده‌اند که بر اساس آن، از اعضای این اتحادیه خواسته شده سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپایی قرار دهند. این در حالی است که تصمیمات پارلمان اروپا پیشنهادی محسوب شده و تصمیم‌ نهایی را شورای اروپا می‌گیرد. شورای اروپا هم درباره مواردی نظیر این مورد بر مبنای اجماع و نه اکثریت تصمیم‌گیری می‌کند. در واقع قطعنامه پارلمان اروپا سندی غیرالزام‌آور است و نمی‌تواند شورای اروپا را ملزم به اجرای آن کند. بنا بر اعلام بی‌بی‌سی، این اصلاحیه توسط فراکسیون «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» که یک فراکسیون راست میانه محسوب می‌شود، پیشنهاد شده بود. در نسخه اصلی گزارش سالانه اجرای سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپایی که توسط دیوید مک‌آلیستر، رئیس کمیته روابط خارجی اتحادیه اروپایی تهیه شده، «سرکوب خشن معترضان در ایران توسط سپاه پاسداران» محکوم شده بود. در اصلاحیه پیشنهادی این بخش از گزارش، متن قبلی حفظ شده اما درخواست اضافه شدن نام سپاه پاسداران به فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپایی گنجانده شده است. البته هنوز این قطعنامه علیه ایران قابلیت اجرایی ندارد و باید در شورای اتحادیه اروپایی مورد تصویب قرار گیرد. البته به نظر می‌رسد فعلا اروپایی‌ها قصد اقدام عجولانه درباره تعلیق برجام و تروریست خواندن سپاه را ندارند. در همین راستا چارلی ویمرز، نماینده سوئدی پارلمان اروپا پنجشنبه گذشته در توئیتی اعلام کرد: پارلمان اروپا به تعلیق مذاکرات برجامی رای منفی داد. هنوز مسیر زیادی باقی است تا اعضای پارلمان اروپا مرگ مذاکرات برجامی بی‌ثمر را اعلام کنند. همچنین هانا نیومن، یک عضو پارلمان اروپا عصر دیروز با انتشار یک پیام توئیتری از تصویب قطعنامه ضدایرانی در جلسه روز پنجشنبه پارلمان اروپا خبر داد. از سوی دیگر خبرگزاری رویترز خبر داد تحریم علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در چهارمین بسته تحریمی این اتحادیه نخواهد بود. ۲ منبع مطلع به خبرگزاری رویترز اطلاع دادند اتحادیه اروپایی روز دوشنبه 37 تحریم را علیه اشخاص و نهادهای ایرانی اعمال خواهد کرد اما سپاه پاسداران بخشی از این تحریم‌ها نخواهد بود. یک دیپلمات اتحادیه اروپایی افزود: در حال حاضر سپاه پاسداران - به عنوان یک سازمان - هدف تحریم‌ها قرار نخواهد گرفت. وی در این باره گفت: اگر بخواهیم این کار را انجام دهیم، باید از لحاظ قانونی استوار باشد و در حال حاضر در این باره گفت‌وگوهایی انجام گرفته است اما تا روز دوشنبه به نتیجه نمی‌رسد.

همچنین وزارت خارجه آلمان روز جمعه ضمن اشاره به اینکه ایده قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست «سازمان‌های تروریستی» اتحادیه اروپا منتفی نیست، موانع حقوقی در این مسیر را یادآوری کرد. «کریستوفر برگر» سخنگوی وزارت خارجه آلمان در یک نشست خبری در برلین گفت: «موضع ما این است که چنین اقدامی از لحاظ سیاسی با عقل جور در می‌آید و وزیر خارجه‌مان چندین بار این موضوع را مورد تأکید قرار داده است». وی اضافه کرد: «با وجود این ما همیشه این را خاطرنشان کرده‌ایم که قرار گرفتن در فهرست تروریستی اتحادیه اروپایی نه فقط با موانع سیاسی، بلکه با موانع حقوقی روبه‌رو است».

یک مقام ارشد اتحادیه اروپایی نیز به خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال گفت قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های موسوم به «تروریستی» پیشنهاد خوبی نیست. «لاورنس نورمن» خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال به نقل از این مقام ارشد اتحادیه اروپا که اشاره‌ای به نام او نشده نوشت: «فکر می‌کنم ایده خوبی نیست، چون باعث می‌شود شما نتوانید به مسائل دیگر بپردازید».

بعد از تصویب قطعنامه ضدایرانی در پارلمان اروپا، وزیر امور خارجه ایران و مسؤول هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپایی با یکدیگر گفت‌وگو کردند. در این گفت‌وگوی تلفنی حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن انتقاد شدید نسبت به رویکرد احساسی پارلمان اروپا، آن را رفتاری نسنجیده و نادرست دانست. امیرعبداللهیان افزود: متاسفانه ما امروز شاهد صدور پیش‌نویس یک قطعنامه احساسی، تند و غیرحرفه‌ای از سوی پارلمان اروپا بودیم که در تعارض با عقلانیت سیاسی و مدنیت است. وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: ما بارها گفته‌ایم که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک نهاد رسمی و حاکمیتی است که نقش مهم و حیاتی در تأمین امنیت ملی ایران و امنیت منطقه، بویژه در مبارزه با تروریسم داشته و دارد. امیرعبداللهیان افزود: اقدام پارلمان اروپا در اتهام تروریستی خواندن این نهاد امنیت‌آفرین، به نوعی شلیک به پای خود اروپاست. وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به واکنش قانونی و قوی مجلس شورای اسلامی ایران، به پارلمان اروپا هشدار داد که به تبعات منفی این رفتار احساسی خود بر اروپا بیندیشند و بر مسیر دیپلماسی، تعامل سازنده و عقلانیت تمرکز کند. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در ادامه خاطرنشان کرد: ضرورت دارد در دنیای دیپلماسی به امنیت متقابل احترام گذاشت و به جای پیروی از زبان تهدید و اقدامات غیردوستانه، افزایش اعتماد متقابل در دستور کار قرار گیرد. در هر صورت پاسخ و واکنش، متقابل خواهد بود. نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نیز در این گفت‌وگوی تلفنی ضمن ابراز خرسندی از دیپلماسی در حال انجام در موضوع توافق هسته‌ای، گفت: من به تلاش‌های خود برای نیل به توافق ادامه می‌دهم. جوزپ بورل افزود: من از شنیدن اخبار همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران و خوشبینی‌ها در این مسیر خرسند هستم. بورل با اشاره به وضعیت اوکراین گفت: در پی گفت‌وگوهای اخیرمان در اردن، به اوکراین گفتم که برگزاری نشست مشترک فنی ۲ کشور مهم است. بورل افزود: من هم موافقم که در پیش‌نویس پارلمان اروپا احساسات و نگرانی غالب است. وی در ادامه افزود: «اگرچه پارلمان اروپا یک نهاد کاملا مستقل است اما این قطعنامه فاقد ظرفیت اجرایی است و صرفا بازتاب‌دهنده نگرانی‌های اروپاست». آمریکا هم به این قطعنامه ضدایرانی پارلمان اروپا واکنش نشان داده است. ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این زمینه گفت: «ما از قطعنامه پارلمان اروپا درباره سپاه مطلع هستیم و موضع ایالات‌متحده درباره سپاه مشخص بوده است». رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در پاسخ به سوالی درباره این قطعنامه موضعی ملایم اتخاذ کرد. وی گفت: «به‌طور قطع، وقتی شما این موضوع را با موضوعات دیگر همچون حقوق بشر در ایران مقایسه می‌کنید که البته در حوزه وظایف من نیست، نگرانی‌هایی داریم؛ چرا که ممکن است علیه راه‌حل‌های سیاسی ما عمل کند. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزود: «انتظار من این است که شاهد تعاملات بیشتر ایران با آژانس باشم. این روابط در ماه‌های اخیر دشواری‌هایی داشته و ما پاسخ‌های مورد نظر خود را از ایران دریافت نکرده‌ایم». با توجه به موضع‌گیری بورل و گروسی و از طرف دیگر خبر رویترز که اعلام کرد این قطعنامه در شورای اتحادیه اروپایی این هفته بررسی نخواهد داشت، در مجموع می‌توان حدس زد که این قطعنامه بیشتر برای نمایش و شوآف حقوق‌بشری یا امتیازگیری از ایران در ادامه مذاکرات احیای برجام خواهد بود. 

******