گروه سیاست خارجی: واکنش‌ها به اقدام پارلمان اروپا در تصویب قطعنامه ضدایرانی قرار دادن سپاه در فهرست تروریستی این اتحادیه همچنان در کانون اخبار سیاست خارجی جهان قرار دارد. 

قطعنامه غیرالزام‌آور پارلمان اروپا اما همچنان راه دشواری برای تحقق عملی دارد و آن طور که از خروجی رسانه‌های غربی و مواضع دولتمردان اروپایی پیداست، اجماعی درباره تصویب قطعنامه مشابهی در اتحادیه اروپایی وجود ندارد. به نظر می‌رسد اروپا در این مقطع نمی‌خواهد ریسک افزایش تنش با ایران را بالا برده و دست به انتحار بزند، ضمن اینکه موضوع برجام و نیاز غرب به احیای توافق و مهار پیشرفت هسته‌ای ایران نیز به این قطعنامه پیوند خورده است، چه اینکه بند تعلیق برجام که به مذاکرات خاتمه می‌داد در مصوبه اخیر پارلمان اروپا رای نیاورد. 

در چنین شرایطی وزارت خارجه آلمان جمعه شب اعلام کرد برای تصویب قطعنامه تروریستی خواندن سپاه موانع قانونی وجود دارد و یک دیپلمات اروپایی هم به وال استریت ژورنال گفت قرار دادن سپاه در فهرست سازمان‌های به اصطلاح تروریستی ایده خوبی نیست. 

پایگاه رسمی دولت آلمان، دویچه‌وله، ضمن بررسی چالش‌های قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست تروریسم نوشت: این اقدام با دشواری‌های بسیاری مواجه است. در تحلیل دویچه‌وله آمده است: تصمیم پارلمان اروپا در قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست تروریستی این اتحادیه با دشواری‌های زیادی همراه است. سپاه نه‌تنها مهم‌ترین تشکیلات نظامی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از دولت‌های عضو سازمان ملل است، بلکه حضور برجسته‌ای در خاورمیانه نیز دارد. تروریستی اعلام کردن آن تبعات مهم نظامی، راهبردی، سیاسی و اقتصادی برای هر دو طرف دارد. 

این رسانه آلمانی نوشت: تهدید به اقدام تلافی‌جویانه از سوی مقامات سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی، نخستین چالش اروپا است. اگر اتحادیه اروپایی سپاه را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهد، آنگاه جمهوری اسلامی همه ارتش‌های اروپایی را تروریست قلمداد کرده و دولت‌های اروپایی را نیز حامی تروریسم به شمار خواهد آورد. به‌صورت تلویحی نیز تهدید شده که برخورد متفاوتی در منطقه با اروپایی‌ها خواهد شد. 

دویچه وله می‌افزاید: اگر کشورهای اروپایی از انسجام بالایی برخوردار نباشند، به‌صورت جداگانه، به‌خصوص کشورهای کوچک‌تر اروپایی، در مقایسه با آمریکا آسیب‌پذیرتر هستند که این مسأله می‌تواند وضعیت را در مقایسه با آمریکا متفاوت کند. از سوی دیگر، اروپا روابط گسترده‌تر تجاری- فرهنگی با ایران دارد. این عامل در کنار افزایش ریسک‌های امنیتی، چالش‌های تصمیم یادشده را نمایان می‌سازد. در واقع تروریست اعلام کردن سپاه از سوی اروپایی‌ها نیاز به بررسی همه‌جانبه دارد تا به قول جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی، از حالتی که «احساس نگرانی بر آن غالب باشد» خارج شود. رای نیاوردن پیشنهاد «تعلیق مذاکرات برجام» و رأی شکننده به تروریستی اعلام کردن سپاه، نشانه‌هایی هستند که اتحادیه اروپایی در کوتاه‌مدت تصمیمی در این‌باره نخواهد گرفت و به تشدید تحریم‌ها و تعویق مذاکرات برجام ادامه می‌دهد. گفتنی است ۳۱۳ نفر از ۵۴۵ نماینده حاضر در پارلمان اروپا به اطلاق برچسب «تروریست» به سپاه رای مثبت دادند.

 پایگاه رسمی دولت آلمان در نهایت نوشت: از آنجا که پایه اولیه این تصمیم‌گیری، رای مثبت ۵۹۸ نماینده پارلمان بود، رای مثبت نهایی ۵۲ درصد کسانی که حاضر به طرح این موضوع برای بررسی در فهرست موضوعات قطعنامه شده بودند، نشان‌دهنده شکننده بودن این تصمیم میان سیاستمداران اروپایی است. می‌توان انتظار داشت نرخ کاهش یادشده وقتی به وزارتخانه‌ها و دولت‌های اروپایی برسد، بیشتر هم شود. اگر اروپا بخواهد با نیروهای وابسته به سپاه همچون گروهی تروریستی برخورد عملی داشته باشد، آنگاه نه‌تنها ریسک برخورد نظامی افزایش می‌یابد، بلکه مواجهه‌های امنیتی نیز به شکل خطرناکی در داخل و خارج از اروپا افزایش پیدا می‌کند. سپاه در مقایسه با داعش و القاعده توانایی عملیات تخریبی بیشتری دارد، همچنین تلاش‌های اروپا برای بهبود شرایط در عراق، سوریه، لبنان و یمن و کاهش موج مهاجرت به اروپا از خاورمیانه با تنگنای جدید و شدیدی مواجه می‌شود. این تنگنای جدید با توجه به حضور طالبان در افغانستان و رویکرد تهاجمی و توسعه‌طلبانه روسیه، هزینه بیشتری برای اروپا دارد. در این شرایط امکان افزایش همکاری نظامی جمهوری اسلامی با روسیه علیه ناتو و مناسبات راهبردی و ژئوپلیتیک اروپا نیز وجود دارد که به نوبه خود برای اروپا دردسرآفرین است. سپاه به دلیل رویه‌ای که در پیش گرفته، در برابر فشارهای دولت‌های غربی آسیب‌پذیری کمی دارد و قرار گرفتن در فهرست تروریستی اروپا تاثیر بازدارنده معناداری در موقعیت و عملکرد سپاه در داخل و خارج از ایران ندارد. در سطح منطقه نیز قدرت اصلی سپاه برخاسته از معادلات میدانی و موازنه قوا در داخل کشورهای لبنان، عراق، سوریه و یمن است. از لحاظ اقتصادی، تروریست اعلام شدن سپاه توسط اتحادیه اروپایی تفاوت زیادی در وضعیت موجود و چشم‌انداز پیش‌ رو ایجاد نمی‌کند. 

در همین حال سخنگوی اتحادیه اروپایی هم می‌گوید جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه همچنان به تعامل خود با مشارکت‌کنندگان در مذاکرات برجام از جمله ایران و آمریکا ادامه می‌دهد. پیتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپایی در گفت‌وگو با ایرنا در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا بحث درباره احتمال اعمال تحریم علیه ایران به معنای تغییر رویه اروپا درباره مذاکرات برجام است یا نه، گفت: موضوع برجام، فرآیندی مجزاست که نماینده عالی اتحادیه اروپایی در آن به عنوان هماهنگ‌کننده عمل می‌کند و بین مشارکت‌کنندگان هماهنگی‌ها را انجام می‌دهد. وی افزود: رویه مربوط به برجام توسط طرف‌ها و مشارکت‌کنندگان تعیین می‌شود، نه توسط هماهنگ‌کننده که نقش هماهنگی و تسهیل را برعهده دارد.  از این نظر، نماینده عالی به تعامل خود با هریک از مشارکت‌کنندگان از جمله ایران و آمریکا ادامه می‌دهد. سخنگوی اتحادیه اروپایی درباره برخی گزارش‌های رسانه‌ای که گفته‌اند اتحادیه اروپایی در جلسه روز دوشنبه - سوم بهمن - سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در لیست تروریست قرار نخواهد داد، گفت: ما هیچ‌گاه درباره گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره مباحث محرمانه بین کشورهای عضو اظهارنظر نمی‌کنیم. تصمیم‌ها در زمینه تحریم‌ها به صورت محرمانه مورد بحث قرار می‌گیرند و صرفا پس از تصویب اطلاع‌رسانی می‌شوند. 

***