گروه اقتصادی:‌ در کنار هم قرار دادن شرایط مناسب تجاری کشور، تصمیم بانک مرکزی برای رشد ۱۰۰ درصدی سهمیه ارز دولتی و رکوردشکنی‌های پی‌درپی عرضه ارز در سامانه نیما بیانگر آن است بانک مرکزی دست پری برای بازارسازی و مدیریت بازار ارز دارد.

به گزارش «وطن امروز»، از ابتدای هفته جاری قیمت دلار در بازار غیررسمی روند صعودی به خود گرفته و در آخرین ساعت کاری روز گذشته وارد کانال 44 هزار تومان شد. این در حالی است که دلار در بازار توافقی روز گذشته با قیمت 39 هزار و 670 تومان عرضه شد. به عبارت دیگر، صرافی‌ها دلار سهمیه‌ای تا سقف 2200 یورو را با این قیمت بدون محدودیت در اختیار شهروندان و متقاضیان واقعی ارز قرار داده‌اند.  قیمت 39 هزار و 670 تومان نزدیک به 300 تومان ارزان‌تر از قیمت دلار توافقی روز شنبه است. مشاهدات میدانی از میدان فردوسی حاکی از آن است که فعالان غیررسمی بازار با وجود اینکه قیمت دلار را در کانال 44 هزار تومان می‌دانند اما اساسا هیچ‌گونه خریدی روی این نرخ نمی‌کنند و صرفا فروشنده هستند. 

* فروش ارز به مردم تا سقف ۵ هزار یورو یا معادل آن مجاز شد

اما روز گذشته بانک مرکزی یک تصمیم مهم برای مدیریت بازار ارز و به منظور پاسخگویی به نیازهای ارزی مردم گرفت. بر این اساس امکان فروش ارز تا سقف ۵ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها برای صرافی‌ها دارای مجوز معتبر از بانک مرکزی، از محل منابع خریداری‌شده مجاز شد.

صرافی‌ها می‌توانند از روز سه‌شنبه 4 بهمن‌ 1401 نسبت به خرید ارز به صورت اسکناس از اشخاص حقیقی و حقوقی تحت سرفصل «تامین نیازهای ضروری» اقدام کنند. صرافی‌ها همچنین مجازند نسبت به فروش منابع تامین‌شده از این محل به اشخاص حقیقی ایرانی (بالای ۱۸ سال) و حقوقی مقیم به صورت یک بار در سال برای هر مشتری و پس از احراز هویت وی تا سقف ۵ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها در سرفصل «تامین نیازهای ضروری» اقدام کنند. ‌دستورالعمل‌های اجرایی این سیاست بزودی از سوی بانک مرکزی منتشر ‌می‌شود.

* عمق بازارسازی بانک مرکزی چقدر است؟

شواهد گویای آن است که بانک مرکزی دست بالا و پر را در بازار ارز دارد. پیام ۲ برابر شدن و افزایش بیش از 100 درصدی سقف دلار سهمیه‌ای آن است که بانک مرکزی توان تامین ارز را به شکل اسکناس در هر میزانی دارد، با این وجود ترجیح می‌دهد اقدام به ارزپاشی در بازار نکند. البته با راه‌اندازی بازار مبادله‌ای در نیمه بهمن که در آن تمام نیازهای متعارف و واقعی ارز کشور شناسایی شده، می‌توان امیدوار به عقب‌نشینی قیمت ارز بود.  

* سقف مبادله ارز در نیما شکسته شد

فارغ از بازار اسکناس ارز، در زمینه حواله و در سامانه نیما هم شرایط برای بانک مرکزی برای مدیریت بازار باز است. شنبه هفته جاری مجموع ارز معامله شده در سامانه نیما به 511 میلیون دلار رسید که این میزان، بیشترین حجم معامله روزانه انجام‌شده در این سامانه است. بر این اساس، مجموع عرضه ارز در سامانه نیما (حواله) شنبه معادل 594 میلیون دلار و مجموع ارز معامله شده در این سامانه در روز مورد اشاره معادل 511 میلیون دلار بوده است. پس از مذاکرات پولی و بانکی موفق با مقامات بانکی عراق، گشایش‌های ارزی جدیدی برای ارز در سامانه نیما صورت گرفت به طوری که بعد از وقفه‌ یک ساله امروز مبلغ 300 میلیون یورو از محل منابع بانک مرکزی کشورمان در عراق در سامانه نیما عرضه و کل آن بلافاصله به فروش رفت. این فرآیند در روزهای آتی نیز تداوم خواهد داشت.

* تراز تجاری مثبت ایران

یکی از اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت ارز و دارایی‌های ارزی، تراز تجاری است. این یعنی اگر تراز تجاری کشور منفی باشد پیش‌بینی  روند افزایشی نرخ ارز بدیهی است اما زمانی که تراز تجاری مثبت باشد نشان‌دهنده ثبات دارایی‌های ارزی و قدرت عمل بانک مرکزی در بازار است.

بر این اساس، مجموع مبادلات بازرگانی کشور از ابتدای امسال تا دهم دی‌ماه افزایش صادرات و کاهش واردات کالاهای غیرنفتی نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته را نشان می‌دهد. 

از ابتدای فروردین تا ۱۰ دی‌ماه سال ۱۴۰۱ میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) بالغ بر ۹۷ هزار و ۸۴۳ تن و به ارزش ۴۴ میلیارد و ۸۷ میلیون دلار معادل ۱۵۵۹ هزار میلیارد تومان بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش 2.86 درصدی در وزن و 19.06 درصدی در ارزش دلاری داشته است. در این بازه زمانی متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی ۴۴۰ دلار بوده که نسبت به ۳۸۰ دلار قیمت هر تن کالای صادراتی در بازه زمانی مشابه سال گذشته، 15.75 درصد رشد داشته است.

همچنین میزان واردات کشور در همین مدت زمان با کاهش 10.06 درصدی در وزن و افزایش 14.74 درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ به ارقام ۲۸ هزار و ۱۸۰ تن و ۴۴ میلیارد و ۳۳۷ میلیون دلار معادل بیش از ۹۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. در این مدت متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی ۱,۵۷۳ دلار بوده که نسبت به ۱,233 دلار در هر تن سال گذشته رشد 27.57 درصدی را نشان می‌دهد.

تراز تجاری ایران بدون در نظر گرفتن صادرات نفت مثبت است. مسلما اگر درآمدهای نفتی را نیز در نظر بگیریم می‌توان گفت کشورمان از نظر منابع ارزی هیچ محدودیتی ندارد.

* از نظر منابع و ذخایر ارز و طلا هیچ محدودیتی نداریم

رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به راهکار‌ها در راستای آرامش‌افزایی به بازار ارز، گفت: بانک مرکزی به دنبال تامین نیاز‌های ارزی اقشار جامعه است و از این رو بازار مبادله ارز و طلا را در نیمه اول بهمن افتتاح خواهد کرد تا به نیاز‌های ارزی پاسخ داده شود. محمدرضا فرزین ادامه داد: به عنوان مثال فرزند فردی در خارج از کشور به سر می‌برد و نیاز به ارز دارد یا اینکه بیماری در خارج از کشور ارز لازم دارد یا فدراسیونی برای رفع نیاز‌های خود باید ارز داشته باشد، بنابراین ده‌ها نیاز ارزی بدین شکل وجود دارد و ما هیچ‌کدام از این موارد را به طور رسمی تامین نمی‌کنیم و این نیاز‌ها به بازار آزاد سوق داده می‌شود.

رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: بنابراین ما درصدد ایجاد بازار مبادله ارزی هستیم تا به تمام نیاز‌های ارزی پاسخ دهیم و کمتر نیازی به بازار آزاد برود.

فرزین اظهار کرد: اگر نیاز ارزی به بازار آزاد کم شود، بازار مبادله ارزی مبنای نرخ ارز خواهد شد و به ثبات بازار ارز کمک خواهد کرد.

وی درباره نوسانات بازار ارز گفت: امروز بانک مرکزی از نظر منابع و ذخایر ارزی و طلا هیچ محدودیتی ندارد و عامل اصلی نوسان در نرخ ارز آزاد، فضاسازی‌های رسانه‌ای و عملیات روانی در جامعه است.

فرزین با بیان اینکه اختیارات لازم برای مدیریت بازار ارز اخذ شده است افزود: مدیریت ارز نیازمند ایجاد آرامش در بازار است و با توجه به گشایش‌های خوب ارزی که اخیرا صورت گرفته، فضای مثبت روانی در بازار تقویت شده و نرخ ارز به ثبات بیشتری خواهد رسید.