باربد بهراد: استقلال با هدایت «ریکاردو ساپینتو» با صدر جدول 8 امتیاز فاصله دارد اما چرا این اتفاق رخ داد؟ شکست مقابل سپاهان، زمستان را برای استقلال و طرفدارانش، سردتر از همیشه کرد. آنها در یک بازی حساس و حیاتی، سومین باخت خود را در لیگ بیست‌ودوم تجربه کردند تا رویای تکرار قهرمانی و پیوستن به سپاهان و پرسپولیس از این حیث برای آنها دوردست‌تر از هر زمان دیگری شود. با اینکه هنوز چیزی تمام نشده و 14 هفته‌ دست‌نخورده‌ باقی مانده اما فاصله‌ 8 امتیازی با رقیب سنتی در جدول و روند نه‌چندان امیدوارکننده‌ آبی‌پوشان پایتخت، ماموریت آنها را برای بازگشت غیرممکن‌تر از حد تصور کرده است. اما چرا؟ چرا مدافع عنوان قهرمانی نتوانسته حداقل تا اینجای کار توقعات را برآورده کند؟ 

* فشاری طبیعی به میزان غیرطبیعی

همیشه از قهرمان‌ها انتظارات زیادی وجود دارد. استقلال، لیگ بیست‌ویکم را بدون باخت و با اقتدار فتح کرد و همین مساله فشاری را از همان ابتدا روی دوش جانشین فرهاد مجیدی یعنی ریکاردو ساپینتو گذاشت. او در همان هفته‌ اول کارش را با باخت آغاز کرد و فشار مذکور بعد از هر ناکامی از هر جهت به سمتش روانه شد. این فشار و توقع زیاد همواره روی تیم‌هایی که با لقب مدافع عنوان قهرمانی وارد مسابقات می‌شوند، وجود داشته و استقلالِ ساپینتو هم از این قاعده مستثنا نبود ولی آنها فعلا در کنترل این فشار موفق عمل نکرده‌اند. 

* جای خالی یک «حسین‌زاده»

یکی از دلایل قهرمانی استقلال در لیگ بیست‌ویکم، وجود ستاره‌ای چون امیرحسین حسین‌زاده بود؛ بازیکنی که با نظر فرهاد مجیدی جذب شد و از بازی با الهلال در لیگ قهرمانان آسیا نشان داد می‌تواند مهره‌ای موثر باشد. حسین‌زاده در 6 بازی با گل‌هایش به داد استقلال رسید و از عوامل اصلی قهرمانی تیم پایتخت‌نشین بود. اصولا برای رسیدن به موفقیت در تورنمنت‌های اینچنینی حضور بازیکنی تاثیرگذار که بتواند تفاوت‌ها را رقم بزند، حیاتی است و حسین‌زاده چنین نقشی را برای فرهاد مجیدی ایفا کرد و حالا فقدانش در ترکیب تیم ساپینتو به ‌چشم می‌خورد. محمد محبی در هفته‌هایی توانست چشمه‌هایی از توانایی بالای خود را نشان دهد اما بازی‌های اخیر، به مصدومیت و محرومیت و نیمکت‌نشینی او گذشته است.

* دروازه‌ای که باز کردنش راحت شده است

انسجام فاز تدافعی و بسته نگه داشتن دروازه یکی از رموز قهرمانی در لیگ برتر فوتبال ایران است؛ استراتژی برنده‌ای که در چند فصل اخیر جواب داده و استقلال مجیدی هم با اتکا بر آن موفق شد گوی سبقت را از رقبایش برباید و جام بدون باخت را به ‌ارمغان آورد. آبی‌پوشان تنها 10بار دروازه‌شان باز شد. مجیدی با وجود از دست دادن سیاوش یزدانی و محمدحسین مرادمند، در نیم فصل دوم سازماندهی مناسب تیمش را با جذب رافائل سیلوا و وارد کردن عارف غلامی از مصدومیت ‌رها شده، بدون خلل نگه داشت. حسین حسینی و علیرضا رضایی هم در درون دروازه عملکرد مناسبی از خود به جا گذاشتند و بازیکنان خط میانی و تهاجمی هم بخوبی وظایف تدافعی خود را ایفا کردند. در این فصل اما تغییرات زیاد در خط دفاعی و عدم تمرکز 100درصدی در یک‌سوم زمین خودی باعث شده تیم ساپینتو با 2 گلی که از سپاهان دریافت کرد، با وجود 14 بازی کمتر نسبت به استقلال لیگ بیست‌ویکم، 2 گل بیشتر تا به اینجا نسبت به آن تیم خورده باشد. 

* مهاجمانی که با گلزنی غریبه‌اند

یکی از نقدهایی که به تیم فرهاد مجیدی وارد می‌شد این بود که آنها فوتبال جذابی را ارائه نمی‌دهند. آبی‌پوشان در فصلی که منتج به قهرمانی‌شان شد، 39 گل زدند و میانگین 1.3 گل در هر مسابقه را به ثبت رساندند. با روی کار آمدن ساپینتو گفته می‌شد او علاقه‌مند به فوتبال رو به جلو است و واقعا هم تمایل این سرمربی پرتغالی به بازی هجومی، از همتای ایرانی خود بیشتر بود اما در عمل شاهد افت استقلال در باز کردن دروازه‌ رقبا هستیم. مدافع عنوان قهرمانی تا اینجای کار 16 گل ‌زده و معدل گلزنی‌اش روی عدد یک قرار دارد و این اتفاق در شرایطی رخ داده که آنها نسبت به فصل قبل در فاز تهاجمی دست بازتری دارند و مهره‌های بیشتری را به خدمت گرفته‌اند اما پیمان بابایی، سجاد شهباززاده، مهدی قائدی و دیگر عناصر هجومی استقلال نتوانسته‌اند انتظارات را برآورده کنند. از طرفی ارسلان مطهری و آرمان رمضانی که در لیگ قبلی حسابی به مجیدی کمک کردند در لیگ بیست‌ودوم بخش قابل توجهی از مسابقات را روی نیمکت و سکو سپری کردند، کنایه‌آمیز است که ارسلان مطهری، آماده‌ترین مهره‌ ساپینتو در این هفته‌ها قرار بود در لیست مازاد قرار داشته باشد.

* ساپینتو و جنجال‌های تمام‌نشدنی

وقتی نام ریکاردو ساپینتو برای هدایت استقلال در رسانه‌ها منتشر شد، یکی از پربازدیدترین ویدئوهایی که درباره‌ او دیده شد، فیلم‌های مربوط به اعتراضات عجیب ‌و غریبش به داوری بود. دیری نپایید که این سرمربی پرتغالی در لیگ برتر فوتبال ایران ورژن‌های متفاوتی از اعتراضاتش به داوری را نشان داد. او در این فصل چند بار از کنار زمین اخراج شد و به دلیل محرومیت‌های انضباطی نتوانست در چند دیدار کنار زمین تیمش را هدایت کند. همین اعتراضات گاه‌وبی‌گاه و عدم حضور در کنار زمین و همچنین در رختکن هنگام مسابقات، باعث شد ساپینتو و شاگردانش نتوانند به طور 100درصد کنار هم حضور داشته باشند. نشست‌های خبری‌ ریکاردو هم به اعتراض‌های گاه‌وبی‌گاه خلاصه شد؛ ماجرایی که حسابی از ساپینتو انرژی گرفت و چهره‌ای پرخاش‌جو را از او به مخاطبان نشان داد.

* تغییرات مدیریتی را فراموش نکنید

استقلال در لیگ بیست‌ویکم قهرمان شد اما در بحث مدیریتی تیم فرهاد مجیدی کمترین دغدغه را در چند سال اخیر داشت و باشگاه روزهای نسبتا آرامی را پشت سر گذاشت. در فصل جاری اما خبری از آرامش مذکور نبود. پس از حواشی زیادی که پیرامون مدیرعامل سابق شکل گرفت، علی فتح‌الله‌زاده پس از چند سال مجددا به صندلی محبوبش در باشگاه استقلال رسید. این تغییرات و جنجال‌هایی که در پی داشت، روی عملکرد استقلال در این فصل بی‌تاثیر نبود. گویا رابطه‌ آقای سرمربی و مدیرعامل جدید هم چندان صمیمانه نیست و شایعه شده بود ساپینتو هنگام تغییر به وجود آمده قصد داشت استعفا کند اما این اتفاق در عمل رخ نداد.

* ناکامی در بازی‌ با مدعیان

موفقیت در بازی‌های بزرگ از مهم‌ترین عواملی است که باعث می‌شود یک تیم در جمع مدعیان، برگ برنده را در اختیار داشته باشد. نتیجه‌گیری در این بازی‌ها حکم یک تیر و 2 نشان را دارد. استقلال تا پایان هفته‌ شانزدهم در مصاف با تیم‌های مدعی نمایش ضعیفی داشته و فقط از سد گل‌گهر سیرجان گذشته است. پرسپولیس و سپاهان، 2 تیمی که در حال حاضر جزو اصلی‌ترین مدعیان قهرمانی هستند، نمایشی به مراتب بهتر نسبت به استقلال از این حیث داشته‌اند. 

* ساپینتو به دنبال خروج از بحران

ریکاردو ساپینتو جایگاه مستحکمی روی نیمکت استقلال ندارد و از همین حالا شایعات پیرامون برکناری‌اش به گوش می‌رسد. او نسبت به عملکرد فصل پیش استقلال 11 امتیاز کمتر جمع‌آوری کرده و از بد حادثه، پرسپولیس دقیقا همانند لیگ بیست‌ویکم کار کرده و 35 امتیازی است. مرد پرتغالی برای نگه داشتن قلعه‌اش باید ثبات را به تیمش بازگرداند. خیلی از بازیکنان استقلال به دلیل تعدد بازیکنی که در پست‌های مختلف وجود دارد، نسبت به جایگاه خود مطمئن نیستند و با آرامش و اعتماد به نفس بالا بازی نمی‌کنند. ایجاد توازن بین فاز تدافعی و تهاجمی هم می‌تواند به آبی‌ها در ادامه‌ راه کمک کند. آنها در ۴ هفته‌ بعدی با تیم‌های نیمه‌ پایینی جدول یعنی ملوان، مس کرمان، نفت مسجدسلیمان و پیکان بازی دارند که ۳ مسابقه در تهران به انجام می‌رسد. این مساله می‌تواند فرصت خوبی برای ساپینتو باشد تا بتواند تیمش را به مسیر موفقیت و روزهای خوب پیش از جام‌جهانی بازگرداند.

***

تعامل، آغاز راهبرد اصلاحات در استقلال

محمدرضا ولی‌زاده: «ریکاردو ساپینتو» مربی بزرگی است؟ خیر! کارنامه درخشانی در سال‌های اخیر داشته؟ باز هم خیر! گزینه‌های بهتری برای هدایت استقلال وجود نداشت؟ واضح است که وجود داشت! اما او با نظر مدیریت وقت باشگاه، ۱۹ روز پس از جدایی «فرهاد مجیدی»- با هدف انتخاب بهترین گزینه- سرمربی استقلال شد و با یک وقفه ۱۸ روزه- پس از از دست دادن بخش عمده‌ای از تمرینات پیش‌فصل- ۱۸ تیر ماه، نخستین جلسه تمرینی تیم را برگزار کرد؛ یعنی پس از اتلاف ۳۷ روز از مهم‌ترین بخش دوران آماده‌سازی تیم برای بهبود سیستم انرژی و توانایی‌های تکنیکی و تاکتیکی! از طرفی کدام‌یک از بازیکنان استقلال به‌طور مستقیم تحت نظر او جذب شده‌اند؟ جز مهدی قائدی و محمد محبی که به صورت قرضی – آن هم دیر- به تیم اضافه شدند، هیچ‌کدام! لذا ما در برهه فعلی باید عملکرد مربی‌ای را تحلیل و بررسی کنیم که با سوءمدیریت باشگاه، نه‌تنها از تدارک مطلوبی در ابتدای فصل بهره‌مند نبوده، بلکه هیچ دخل و تصرفی هم در بسته شدن تیمش  نداشته است. اما تیم او در بعد فنی چه کرده است؟ بر اساس آمار متریکا - مرجع آماری فوتبال ایران- استقلال ساپینتو با مجموع امید گل ۱۵.۳۸ تا پایان هفته یازدهم - پیش از آغاز رقابت‌های جام‌جهانی- بهترین تیم لیگ بود، همچنین در همان زمان خط‌دفاعی آبی‌ها نیز رفته‌رفته سازمان‌ گرفت و کمترین امید گل را با عدد قابل‌قبول ۵.۷۲ ثبت کرد؛ ۲ شاخصه مهمی که استقلال را مدعی جدی‌تری نسبت به سایر مدعیان قهرمانی معرفی می‌کرد اما پس از پایان جام‌جهانی قطر ۲۰۲۲ و آغاز رقابت‌های لیگ برتر، استقلالی که - نسبت به استانداردهای موجود در فوتبال ایران- دینامیک و پویا بازی می‌کرد، با افت عجیبی روبه‌رو شد؛ نه‌تنها در فاز تهاجمی فاجعه‌بار نشان داد، بلکه امروز در خط ‌دفاعی نیز متزلزل‌ است و در فاصله ۸ امتیاز با پرسپولیس صدرنشین به رده چهارم جدول سقوط کرده است که این‌ مهم، علاوه بر مشکلات فنی تیم -که بر عهده سرمربی است- می‌تواند به عملکرد دور از انتظار برخی بازیکنان نیز بازگردد. باری! استقلال امروز بیمار است، چرا که بین مدیریت و کادرفنی تعاملی وجود ندارد اما در وهله نخست، برای عبور از بحران، تغییر سرمربی‌ای که پیش‌تر توانایی‌هایش را - حتی در ‌کمترین میزان- نشان داده، نمی‌تواند راه‌حل باشد یا حداقل بهترین راه‌حل نیست. به نظر می‌رسد با توجه به حواشی اخیر و اختلاف‌نظرهای موجود بین مدیریت، کادرفنی و بازیکنان، تنها راه برون‌رفت از بن‌بست فعلی، تقویت وحدت تیمی است، هر چند ممکن است در ابتدا نشدنی تلقی شود اما هزینه‌های بسیار تغییر سرمربی شاید بتواند طرفین را به آشتی - تعاملی دوستانه در جهت موفقیت تیم- وادار کند؛ رویکردی که بی‌تردید بخشی از راهبرد آغاز اصلاحات است. هر چند همه اینها برای زمانی‌ است که عزمی در موفقیت استقلال با ساپینتو یا هر مربی دیگری در بدنه باشگاه وجود داشته باشد. فراموش نکنید آینده می‌تواند دردناک‌تر از شرایط امروز رقم بخورد؛ جایی که اخراج سرمربی پرتغالی گران تمام می‌شود و پرواز ارز پای خارجی‌ها را - از نوع باکیفیت‌شان- از ایران بریده و دایره گزینه‌های شایسته داخلی نیز محدودتر از گذشته است. برای قضاوت درباره استقلال و ساپینتو باید چند هفته صبر کرد.