گروه اقتصادی: آمار‌های اعلام‌شده از سوی گمرک حکایت از آن دارد در 10 ماه منتهی به دی 1401 صادرات غیرنفتی کشور با رسیدن به ۴۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رکورد زد. محمد رضوانی‌فر، رئیس کل گمرک ایران در این باره اظهار داشت: میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور به استثنای نفت خام، نفت کوره، نفت سفید، بدون احتساب صادرات از محل تجارت چمدانی، خدمات فنی و مهندسی و برق در ۱۰ ماهه امسال، بالغ بر ۱۰۳ میلیون تن به ارزش ۴۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده است.

به گزارش «وطن امروز»، توسعه تجارت با کشورهای مختلف از اولویت‌های اصلی دولت سیزدهم محسوب می‌شود و در طول یک سال و اندی گذشته که از عمر دولت می‌گذرد اقدامات مختلفی برای تسهیل تجارت و بازرگانی انجام شد. یکی از مسیرهای خنثی‌سازی تحریم‌ها نیز توسعه تجارت با کشورهای منطقه، همسایگان و بازارهای گوناگون به عنوان مسیری برای تامین محصولات و خدمات گسترده است.  همچنین گسترش صادرات می‌تواند مسیر توسعه اقتصادی را هموارتر کند.

بر اساس آخرین اظهارات رئیس کل گمرک از وضعیت تجاری کشور در 10 ماهه 1401، صادرات غیرنفتی در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ افزایش 2.93 درصدی در وزن و 17.66 درصدی در ارزش دلاری داشته است.

 رئیس کل گمرک ایران خاطرنشان کرد: میزان واردات کشور در این مدت ۳۱ میلیون تن به ارزش ۴۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده است که کاهش 7.6 درصدی در وزن و افزایش 16.86 درصدی در ارزش را در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد.

 وی ادامه داد: میزان واردات کشور در این مدت ۱۰ ماهه  به  میزان ۳۱ میلیون تن به ارزش 48.6 میلیارد دلار رسیده که رشد ۱۶ درصدی در ارزش را در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. 

رضوانی‌فر اعلام کرد: متوسط ارزش کالاهای صادراتی به ۴۴۰ دلار به ازای هر تن رسیده که رشد ۱۵ درصدی داشته است. ۱۵۷۱ دلار نیز ارزش متوسط هر تن کالای وارداتی است که رشد ۲۵ درصدی داشته است.

امارات، چین، ترکیه، هند و آلمان مهم‌ترین مبادی صادرات کالا به ایران بوده‌اند که نسبت به ماه قبل آرایش این کشورها تغییری نکرده است.

در این مدت، ۱۱ میلیون تن عملیات ترانزیت انجام شده که ۸ درصد نسبت به سال قبل رشد کرده است.

وی ادامه داد: تا پایان دی ماه امسال ۵۷ درصد حجم واردات کشور مربوط به کالاهای اساسی است که ۲۱ درصد کل ارزش واردات نیز به این بخش اختصاص یافته است.

با احتساب درآمدهای نفتی، مازاد درآمدهای ارزی (اختلاف صادرات نفتی و غیرنفتی و واردات) کشور بیش از ۲۰ میلیارد دلار بوده است. رضوانی‌فر درباره درآمدهای گمرک نیز گفت: با توجه به عملکرد عملیاتی که در گمرک وجود دارد، از ۸۸۰۰ کد تعرفه موجود، حدود  ۵۲۵۰ کد تعرفه فعال بوده است.

۳۲۰۰ کد تعرفه به ارزش ۳۴ میلیارد دلار  با نرخ پایه حقوق ورودی زیر ۵ درصد و حدود ۲۰۰۰ تعرفه درباره ۱۴ میلیارد دلار کالا نیز با نرخ حقوق ورودی بالای ۱۵ درصد بوده است.

رئیس‌کل گمرک همچنین گفت: در بخش  درآمدهای ورودی  رشد ۱۵۰ درصدی داشته‌ایم. 

وی گفت: درباره ورودی خودرو‌ رشد ۳۱۵ درصدی داشته‌ایم اما چون واردات خودرو هنوز محقق نشده حدود ۱۳۰ میلیارد تومان محقق کردیم که پیش‌بینی  می‌شود در صورت تحقق،  درآمد ۳ هزار میلیارد تومانی داشته باشیم.

رضوانی‌فر افزود: پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۳۰۰۰ میلیارد تومان از محل ترخیص خودرو وصول شود. همچنین با احتساب ضمانتنامه‌ها امسال ۶۰ هزار میلیارد تومان حقوق ورودی و ۷۵  هزار میلیارد  نیز مالیات ارزش افزوده وصول خواهد شد. وی ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ تعرفه کالاهای اساسی از ۴ به یک کاهش یافته است. این موضوع به کالاهای واسطه‌ای نیز تسری یافته است.

این بخش یعنی گمرک از  ۲۵ هزار میلیارد تومان از درآمدها برای حمایت از تولید و ‌مصرف صرف نظر کرد که در بخش تولید با توجه به آمارهای بورسی اثرگذار بوده است.

رضوانی‌فر گفت: در لایحه بودجه سال بعد، پیش‌بینی شده ۸۷ هزار میلیارد حقوق ورودی کالا به غیر از خودرو و درباره خودرو ۳۲ هزار میلیارد تومان حقوق ورودی وصول شود.

این رقم برای واردات ۷۰ میلیارد دلار با نرخ حقوق ورودی پیش‌بینی شده این درآمدها قابلیت تحقق خواهد داشت. در واقع سال بعد بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان مالیات ارزش افزوده مرتبط با گمرک و تجارت خارجی به خزانه کشور واریز خواهد شد.

* توسعه ظرفیت‌های تجاری 

به نظر می‌رسد با توجه به اینکه در دولت سیزدهم، عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای نیز رقم خورد، روند رو به رشد تجارت با کشورهای حاشیه دریای خزر ادامه یابد. با توجه ویژه به پتانسیل‌های حمل‌و‌نقلی از طریق دریای خزر، می‌توان از امکانات و ظرفیت‌های ایجاد شده در بنادر شمالی کشور جهت تبیین نقشه راه، افزایش میزان تعاملات تجاری و استفاده هر چه بیشتر از برنامه‌های حمل‌و‌نقل ترکیبی با کشورهای حاشیه خزر، کشورهای حوزه CIS و اوراسیا سود برد. 

* تحول تجاری با اجرای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا 

موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا  انتهای دی‌ماه با حضور رئیس سازمان توسعه تجارت و هیات رسمی اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا شد.

اجرای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا با تاثیر بر بخش‌های مختلف تجاری کشور، می‌تواند تحول اقتصادی چشمگیری به دنبال داشته باشد. رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه با اشاره به امضای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اظهار داشت: انجام چنین توافقاتی تاثیر بسزایی به طور خاص بر فضای تجاری و به طور عمومی بر اقتصاد می‌گذارد که استفاده مناسب از این فرصت مهم، می‌تواند منجر به جهش و تحول در بخش‌های مختلف کشور شود.

هادی تیزهوش‌تابان تصریح کرد: تولیدکنندگان ایرانی در حوزه‌های صنعتی و کشاورزی محصولاتی را تولید می‌کنند که مورد نیاز کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیاست و از سوی دیگر کالاهای وارداتی از این کشورها به ایران نیز شامل مواد اولیه و مایحتاج حوزه تولید می‌شود که این موضوع بسیار مورد اهمیت بوده و می‌تواند بهره‌وری این موافقتنامه را افزایش دهد.

تیزهوش‌تابان با بیان اینکه اجرای این موافقتنامه نیازمند اقداماتی است تاکید کرد: فراهم آوردن پیش‌نیازها برای اجرای این توافق به‌تنهایی می‌تواند زمینه‌ساز بهبود و رشد اقتصادی در کشور شود. به عنوان مثال مبادلات پولی و زیرساخت‌ها و لجستیک، موضوعاتی هستند که باید به آنها پرداخته شود و در صورت بی‌توجهی نه‌ تنها این موافقتنامه، بلکه توافقاتی از این دست نیز نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

وی با اشاره به تحریم‌ها در حوزه مبادلات پولی علیه ایران و فدراسیون روسیه تاکید کرد: در این زمینه باید سازوکارهایی برای استفاده مناسب از دوگانه ریال - روبل اندیشیده شود تا شرایط برای تجارت این ۲ کشور تسهیل شود؛ از سوی دیگر این موضوع می‌تواند نیاز و تقاضای موجود برای دلار و یورو را تا حد معناداری کاهش دهد و به تصمیم‌سازان و سیاست‌گذاران برای مدیریت این بازار کمک خواهد کرد.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه با تاکید بر اینکه شرایط موجود در حوزه زیرساخت‌ها و لجستیک پاسخگوی حجم تجارت کشور نیست،‌ خاطرنشان کرد: بر همین اساس هر گونه تحول و توسعه در حجم تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا مشروط به توسعه زیرساخت‌های تجاری است، زیرا می‌تواند حوزه سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذاران خارجی را متحول کند.

وی در ادامه افزود: طی کردن این مسیر می‌تواند تاثیر مطلوبی بر توسعه عمرانی کشور بگذارد و به تبع آن،‌ حوزه دیگر اقتصادی را متحول کند که نتایج مطلوبی را برای کشور به همراه خواهد داشت.

تیزهوش‌تابان اظهار داشت: با توجه به رویکرد سازمان توسعه تجارت ایران و پیگیری‌های سایر مقامات و مسؤولان کشور، امیدواریم این موافقتنامه به نحو مطلوبی اجرایی شود و اهداف ناشی از آن تحقق یابد.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه در ادامه گفت: بخش خصوصی نیز تلاش خواهد کرد تا به‌عنوان بازوان اجرایی و مشورتی در کنار بخش دولتی ایفای نقش کند و در تحقق این موضوع مهم ملی و دستاوردهای مطلوب ناشی از آن سهیم باشد.

بنا بر آخرین اظهارات رئیس سازمان توسعه تجارت، موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا پس از تصویب در دولت کشورهای عضو تا نیمه سال ۱۴۰۲ عملیاتی می‌شود.

* تقویت تجارت با کشورهای شمالی 

بررسی آمارهای تجاری و اظهارات مسؤولان نشان می‌دهد به توجه به نگاه منطقه‌گرایی دولت، افزایش مبادلات تجاری با کشورهای شمالی یکی از اهداف مهم دولت سیزدهم است. ایران از شمال و شمال غرب با کشورهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و ترکمنستان مرز مستقیم و با ازبکستان و روسیه مرز غیرمستقیم دارد. این کشورها ظرفیت بالقوه‌ای برای برقراری ارتباطات تجاری با ایران دارند که متاسفانه در سال‌های گذشته این ظرفیت‌ها مغفول مانده است. کریدور شمال- جنوب یکی دیگر از ظرفیت‌های مغفول مانده شمال ایران برای تجارت است که در چند ماه اخیر توجه بیشتری به آن شده و شاهد ترانزیت‌های آزمایشی از آن هستیم. آنچه مسلم است گسترش روابط سازنده با کشورهای همسایه بویژه کشورهای اوراسیا از طریق استان‌های شمالی می‌تواند بازدهی بسیار بالایی در جذب سرمایه‌گذار خارجی داشته و در بی‌اثر کردن تحریم‌ها نقش بسزایی ایفا کند که باید بتوان از این ظرفیت به نحو احسن استفاده کرد. 

* جزئیات تجارت ۱۱ ماهه ایران و اروپا

چندی پیش یورو استات (مرکز آمار اروپا) اعلام کرد مبادلات تجاری اتحادیه اروپایی با ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ با رشد ۲۲ درصدی به 4.715 میلیارد یورو رسیده است.

مرکز آمار اروپا (یورو استات) کل مبادلات تجاری ایران و ۲۷ عضو اتحادیه اروپایی در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ را 4.715 میلیارد یورو اعلام کرد.

مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپایی در ماه‌های ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۲ با رشد ۲۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. در ۱۱ ماهه سال ۲۰۲۱ کل مبادلات دو طرف 3.86 میلیارد یورو اعلام شده بود.

بر اساس این گزارش، صادرات اتحادیه اروپایی به ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ با رشد ۲۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و از 3.048 میلیارد یورو در ماه‌های ژانویه تا نوامبر سال ۲۰۲۱ به 3.739 میلیارد یورو در مدت مشابه سال ۲۰۲۲ رسیده است.

آلمان با صادرات 1.465 میلیارد یورویی بیشترین سهم را در میان اعضای اتحادیه اروپایی در صادرات به ایران داشته است به طوری که ۳۹ درصد کل صادرات اروپا به ایران از مقصد آلمان بوده است.

به‌رغم لفاظی‌های سیاسی مقامات دولت آلمان علیه کشورمان، مبادلات تجاری این کشور با ایران در سال ۲۰۲۲ با رشد دورقمی مواجه شده است. صادرات آلمان به ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ رشد ۱۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.

واردات اتحادیه اروپایی از ایران نیز در ماه‌های ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۲ رشد ۲۰ درصدی داشته و به ۹۷۶ میلیون یورو رسیده است؛ اتحادیه اروپایی در مدت مشابه سال قبل ۸۱۲ میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده بود.

آلمان از نظر واردات از ایران نیز کشور اول اروپایی در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ بوده است. واردات آلمان از ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ با رشد ۵ درصدی مواجه شده و به ۲۶۰ میلیون یورو رسیده است.

کل مبادلات تجاری ایران و آلمان در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ با رشد ۱۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به 1.725 میلیارد یورو رسیده است. مبادلات ۲ کشور در ۱۱ ماهه ۲۰۲۱ بالغ بر 1.551 میلیارد یورو اعلام شده بود.