فرهاد موسوی: اگر به فرانسه سفر کرده باشید، قفسه‌های کتابخانه را در گوشه گوشه شهر می‌بینید. این یعنی هر کتابی را که در آن نقطه به پایان رساندید می‌توانید برای مطالعه دیگران قرار دهید. اینکه مدیریت شهری فضایی را برای ترویج مطالعه پیش‌بینی کند می‌تواند برای سیاست‌گذاران فرهنگی ما بهینه‌کاوی خوبی باشد. فرانسوی‌ها البته یک عادت دیگر هم دارند به نام بوک کراسینگ: کتاب در گردش. در این ایده کتابی که مطالعه آن را تمام کرده‌اند در یک مکان عمومی قرار می‌دهند تا دیگران بتوانند آن را مطالعه کنند.

بوک کراسینگ در واقع به معنای رها کردن کتاب در مکان‌های عمومی است تا به وسیله اشخاص دیگر برداشته شود و بعد از خوانده شدن بار دیگر در مکانی عمومی رها شود تا دیگر افراد نیز از آن کتاب بهره‌مند شوند. این واژه برگرفته از نام یک باشگاه کتابخوانی مجازی به نام bookcrossing.com است که جهت تشویق مردم به کتابخوانی و با شعار «تمام دنیا را یک کتابخانه کنید» تاسیس شده است.

ایده «کتاب در گردش» نخستین بار توسط ران هورنبیکر در مارس ۲۰۰۱ مطرح شد. حدود ۴ هفته بعد در ۱۷‌ آوریل او سایت را راه‌اندازی کرد، سایتی که در سراسر دنیا رشد و گسترش یافت. آوریل ۲۰۰۳ سایت بیش از ۱۱۳۰۰۰ عضو داشت و سال ۲۰۰۴ واژه (bookcrossing) وارد فرهنگ لغت آکسفورد شد. در مارس ۲۰۱۲ تعداد اعضای ثبت این وب‌سایت از یک میلیون گذشت و تعداد کتاب‌های شده در آن به رقم ۸۵۰۰۰۰۰ رسید.

اکنون اما در ایران نیز برای نخستین‌بار به طور رسمی مالک شیخی در نخستین اثر تالیفی خود این ایده را با وسعت نظر بیشتری به کار گرفته و موضوع را در ابتدای کتاب خود آورده است.

«بد زخم» نخستین رمان مالک شیخی در ۳۰۰ صفحه است که صفحه ورودی آن ما را با ایده بوک کراسینگ آشنا می‌کند. در صفحه ابتدایی این کتاب آمده است: (بنا به نظر نویسنده این کتاب با ایده‌ای تحت عنوان Bookcrossing کتاب در گردش) می‌خواهد به فرهنگ مطالعه و ارتقای آگاهی کمک کند. در این ایده چنانچه شما مایل به همکاری باشید، پس از خرید و مطالعه کتاب آن را در یک مکان عمومی (اتوبوس، مترو، کافه پارک، سینما، مطب و....) به صورت عمدی جا می‌گذارید تا نفر بعد از شما نیز این کتاب را مطالعه کند و او نیز همین حرکت را تکرار کند؛ در واقع شما کتاب را به کسی هدیه داده‌اید که نه می‌شناسید نه حتی او را دیده‌اید. زنجیره آگاهی را طولانی کنید، کتاب برای خواندن است نه نگه داشتن».

 در واقع مخاطب رمان «بد زخم» تنها با امضا کردن این صفحه و جاگذاشتن عمدی آن در یک مکان عمومی می‌تواند به کنش فردی فرهنگی برای ارتقای آگاهی اقدام کند.

وجه تمایز ایده بیان شده توسط شیخی با ایده اصلی بوک کراسینگ آن است که این نویسنده با بهره‌مندی از فرهنگ غنی ایرانی در اهدای هدیه و آنچه در فرهنگ ایرانی «بخشش بی‌چشمداشت» بیان می‌شود، مخاطب را نسبت به این ایده اصیل رهنمون می‌سازد که شما به کسی در حال هدیه دادن هستید که نه او را می‌شناسید و نه حتی دیده‌اید، لیکن چنانچه قصد شما ارتقای آگاهی جامعه است این زنجیره را می‌توانید ادامه دهید.

مالک شیخی در مصاحبه‌های اخیر خود پس از چاپ این اثر ضمن تشریح این ایده معتقد است «کتاب به مثابه مدیا، برای افزایش آگاهی است نه زینت قفسه‌های کتابخانه، لذا هر چه بتوان کاربست‌های این موضوع را پررنگ‌تر کرد به اثرگذاری آن که نیل به جامعه متعالی است نزدیک‌تر خواهیم شد. در غیر این صورت برگ‌های کتاب‌های منتشره هر چه به شمایل اولیه خود که درخت است نزدیک‌تر باشند، سودشان بیشتر است. چه بسا درباره کتاب من نیز باید اینگونه به قضاوت نشست که آیا چاپ کتابی با این محتوا سودش برای طبیعت و مردم بیشتر است یا اگر همان درخت سرسبز در جنگل مانده بود و کاغذ آن صرف کتاب من نمی‌شد فایده‌اش بیشتر بود؟»

کتاب بد زخم با تم اجتماعی و عاشقانه یکی از آثاری است که در بازار کم‌فروغ رمان در سال ۱۴۰۱ توانسته با استقبال خوبی روبه‌رو شود. البته تحلیل این موضوع که استقبال از این رمان به واسطه ایده بوک‌کراسینگ بوده یا به دلیل محتوای جذاب این کتاب، همچنان نیازمند بررسی بیشتر است.

مالک شیخی که سابقه نویسندگی و روزنامه‌نگاری در مطبوعات کشور را در کارنامه خود دارد، پیش از این نیز در نخستین جشنواره مطبوعات و خبرگزاری‌های انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایران توانست به نمایندگی از روزنامه «وطن امروز»، تنها رتبه بخش مقاله کشور را کسب کند.