کد خبر: 260214تاریخ: 1401/12/1 00:00
برای انتخاب سرمربی تیم ملی فوتبال ایران، ملاک توانایی‌های فنی است یا ناتوانی در پرداخت حقوق؟!
بررسی یک ادعا
مرتضی یعقوبی: با اینکه فدراسیون فوتبال و مهدی تاج گفته‌اند انتخاب سرمربی ایرانی برای تیم ملی بهتر است اما هنوز دلایل فدراسیون برای کنار گذاشتن گزینه‌های خارجی قانع‌کننده نیست و شاید این حربه‌ای باشد برای پیچش در گردنه آخر و رفتن به سوی سرمربی خارجی.
اظهارنظر مهدی تاج درباره انتخاب سرمربی ایرانی، تبدیل به بحثی گرم در فوتبال ایران شده است. جمع‌بندی فدراسیون فوتبال برای انتخاب سرمربی از میان گزینه‌های داخلی در شرایطی است که مهدی تاج همیشه تمایل بسیاری به انتخاب سرمربی خارجی داشته است. در طول روزهای گذشته مربیان خارجی و ایرانی شاغل در لیگ برتر نظرات متفاوتی درباره این مساله داشته‌اند. یکی از نظرات جالب توجه مربوط به پاکو خمز است که می‌گوید «ملیت در انتخاب مربی مهم نیست، بلکه کارآیی مهم است». پاکو بدرستی به این موضوع اشاره می‌کند که نباید در انتخاب سرمربی تیم ملی ایران صرفا نگاه ناسیونالیستی داشت و باید کیفیت را در نظر گرفت، چرا که تیم ملی برآیند کار تمام لیگ‌های پایه و حرفه‌ای فوتبال ایران است که برای به دست آوردن عناوین بزرگ در رقابت‌های ملی به میدان می‌رود.
مطمئنا مربیان ایرانی موفق و باکارنامه‌ای در داخل و خارج از کشور وجود دارند که حائز شرایط سرمربیگری در تیم ملی هستند و اگر شرایط فنی و ویژگی‌های این مربیان - در قیاس با سایر گزینه‌ها در داخل و خارج از کشور - حکم به حضورشان روی نیمکت تیم ملی بدهد، مطمئنا می‌توان از این گزینه‌ها دفاع کرد.
با این حال نکته عجیب در اظهارات تاج این است که او دلیل انتخاب مربیان ایرانی را «ناتوانی در پرداخت دستمزد مربیان خارجی» عنوان می‌کند؛ یعنی از دیدگاه او هم انتخاب مربی ایرانی در اولویت نیست، بلکه قرار است از مربی ایرانی صرفا برای پر کردن صندلی خالی سرمربی خارجی تیم ملی استفاده شود!
با این رویکرد، اگر سرمربی ایرانی در کوتاه مدت با مشکلاتی در کسب نتیجه مواجه و به دنبال آن با هجمه افکارعمومی روبه‌رو شود، ممکن است خیلی سریع برکنار شود، پس صرفا یک گزینه گذرا بوده و واضح است که در پس چنین شرایطی، باز هم امکان بازگشت به گزینه‌های خارجی وجود دارد.
* تمایل همیشگی تاج به مربی خارجی
در طول ۱۲ سال گذشته و از زمان جدایی افشین قطبی از تیم ملی ایران (و قبل‌تر از آن امیر قلعه‌نویی و علی دایی که بعد از برانکو سرمربی تیم ملی شده بودند) فدراسیون فوتبال به سمت همکاری با مربیان خارجی رفت. ابتدا کارلوس کی‌روش به مدت ۸ سال و بعد از او ویلموتس به مدت ۶ ماه و سپس دراگان اسکوچیچ به مدت ۲ سال و نیم سرمربی تیم ملی ایران بودند و هیچ‌گاه تیم ملی و مدیران فدراسیون فوتبال - که مهدی تاج همواره به عنوان رئیس یا عضو هیات‌رئیسه نقش مستقیمی در تصمیمات این فدراسیون داشت- به سمت انتخاب سرمربی ایرانی تمایل پیدا نکردند. حتی بعد از اتمام جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر، با اینکه افکار عمومی خواهان ادامه همکاری با کی‌روش نبودند و نظرسنجی‌ها حاکی از علاقه‌مندی به تغییر و انتخاب یک سرمربی جدید بود، فدراسیون در انتظار تصمیم نهایی کی‌روش بود. این مساله را می‌توان در نحوه جدایی کارلوس کی‌روش و تیم ملی ایران پیدا کرد؛ با اینکه قرارداد میان تیم ملی ایران و کی‌روش به پایان رسیده بود، فدراسیون فوتبال هیچ اظهارنظر رسمی درباره سرمربی آینده تیم ملی نداشت و تاج همچنان از نتایج کی‌روش دفاع می‌کرد و حتی دستیاران کی‌روش از مذاکره با فدراسیون فوتبال از اوایل سال نو میلادی سخن می‌گفتند. وقتی پای قطر به ماجرا باز شد و آنها سراغ کی‌روش رفتند و در نهایت طرفین به توافق دست یافتند، کی‌روش پیام خداحافظی از تیم ملی ایران را منتشر کرد؛ در حالی که این ایران بود که باید درباره ادامه همکاری با کی‌روش تصمیم می‌گرفت و حداقل در دنیای فوتبال، عرف است که بعد از اتمام یک قرارداد همکاری، باشگاه یا تیم پیام تشکر و خداحافظی را منتشر می‌کنند اما کی‌روش با ایران خداحافظی کرد. تازه بعد از پیام خداحافظی کی‌روش، فدراسیون فوتبال واکنش نشان داد و تاج در یک مصاحبه تلویزیونی از این گفت که «از جمیع جهات انتخاب سرمربی ایرانی بهتر است».
* آیا پرداخت دستمزد مربیان خارجی غیرممکن است؟
مهدی تاج در طول مصاحبه تلویزیونی خود به برتری فنی مربیان خارجی اذعان کرد اما از این گفت که انتقال دستمزد مربیان خارجی از یک بانک ایرانی به حساب‌های خارج از کشور کار غیر ممکنی است و برای تایید صحبت‌های خود، به ماجرای ویلموتس، استراماچونی و کالدرون اشاره کرد که تیم‌های ایرانی همواره برای پرداخت دستمزد این مربیان مشکل داشتند.
با این تفاصیل، همچنان مربیان خارجی در ایران کار می‌کنند. پاکو خمز، ژوزه مورایس، ریکاردو ساپینتو و تاوارس (سرمربی صنعت نفت) از مربیان خارجی فعال در ایران هستند که بدون مشکل خاصی با باشگاه‌های خود کار می‌کنند و دستمزد خود را هم می‌گیرند.کارلوس کی‌روش و برانکو ایوانکوویچ از مصادیق بارزی هستند که حقوق خود را حتی در دوران تحریم دریافت کردند و قبل‌تر هم مربیان خارجی زیادی به ایران آمدند و توانستند دیر یا زود حقوق خود را دریافت کنند و مشکلی هم با شرایط ایران نداشتند.
اگر چه نمی‌توان مشکلات مربوط به پرداخت دستمزد مربیان خارجی را زیر سوال برد و واضح است که پرداخت دستمزد یک مربی ایرانی راحت‌تر از پرداخت دستمزد مربیان خارجی است اما همیشه در ایران راه مناسب برای این کار پیدا شده است.
در واقع در شرایط فعلی این انتقاد به مهدی تاج وارد است که چرا صرفا به بحث انتقال پول به حساب مربیان خارجی اشاره کرده، چرا که خودش بهتر از هر کسی می‌داند اگر با مربیان، قبل از همکاری با یک تیم ایرانی صحبت شود، آنها با شرایط ایران کنار می‌آیند. این اتفاق بارها در سال‌های گذشته و حتی در دوره حاضر رخ داده است.
* موضوع اصلی چیست؟
در شرایط فعلی تمایل مردم ایران و فوتبالدوستان به انتخاب مربی داخلی بیشتر از گذشته شده اما همچنان تمایل نسبی هواداران به مربی خارجی است. نظرات فنی هم موید این مساله است اما تاج، دیدگاه خاص خود را برای انتخاب مربی ایرانی دارد. می‌توان فرضیه‌های مختلفی را در پس تصمیم کنونی مهدی تاج و فدراسیون فوتبال مطرح کرد اما به جای این موضوع، تنها سوالی که مطرح می‌شود این است: چطور باشگاه‌ها و تیم ملی توانستند در این سال‌ها با مربیان خارجی کار کنند و همین الان هم مربیان موفقی مانند خمز، مورایس و ساپینتو در ایران کار می‌کنند اما تاج می‌گوید نمی‌توان دستمزد مربیان خارجی را پرداخت کرد؟
***
بازگشت گزینه‌های خارجی به روی میز
فدراسیون فوتبال برنامه دارد اسفندماه با گزینه مدنظر خود برای هدایت تیم ملی فوتبال ایران به توافق برسد. تیم ملی فوتبال ایران همچنان بدون داشتن سرمربی به کار خود ادامه می‌دهد و هنوز تکلیف گزینه نهایی این فدراسیون برای هدایت ایران در جام ملت‌های آسیا یا جام‌جهانی ۲۰۲۶ مشخص نشده است. با پایان همکاری تیم ملی و کارلوس کی‌روش، حالا فدراسیون مصمم‌تر از گذشته به دنبال گزینه بعد تیم ملی است و طبق آخرین اطلاعات موجود، در طول هفته‌های آینده از سرمربی تیم ملی ایران رونمایی می‌شود و این گزینه هدایت ایران را در ۲ دیدار دوستانه تیم ملی در نوروز ۱۴۰۲ بر عهده خواهد داشت. فدراسیون فوتبال از هم‌اکنون رایزنی‌های خود برای دیدار دوستانه با روسیه و عراق را در فیفادی انجام داده و تا آن موقع تکلیف سرمربی را هم مشخص خواهد کرد. به نظر می‌رسد فدراسیون هفته دوم یا سوم اسفند تکلیف گزینه نهایی را مشخص کند. این روزها صحبت‌هایی هم درباره انتخاب سرمربی تیم ملی امید شنیده می‌شود اما اولویت نخست این فدراسیون در مقطع کنونی انتخاب سرمربی تیم ملی است اما تغییراتی در گزینه‌ها به وجود آمده است. برخلاف اظهارات گذشته مهدی تاج مبنی بر اینکه بهترین گزینه می‌تواند یک مربی داخلی باشد، در حال حاضر انتخاب سرمربی خارجی قوت بیشتری گرفته است. از مربیان خارجی شاغل در ایران و مربیانی که در گذشته در ایران فعالیت کرده‌اند، به عنوان گزینه‌های محتمل برای هدایت تیم ملی نام برده می‌شود، چرا که این مربیان با فضای کنونی و تحریمی ایران برای پرداخت دستمزد مربیان هم آشنایی لازم را دارند، البته جز کارلوس کی‌روش که به تیم ملی قطر پیوسته است. در این میان از پاکو خمز و ژوزه مورایس به عنوان مربیان خارجی شاغل در ایران نام برده می‌شود که به واسطه عملکرد خوب خود توانسته‌اند نظر فدراسیون را جلب کنند اما همچنان نام‌های خارجی دیگری که در گذشته در ایران فعالیت کرده‌اند هم مطرحند.