گروه سیاست خارجی: سفر 2 روزه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ملاقات رافائل گروسی با رئیس‌جمهور پایان یافت. مدیرکل آژانس که به نظر می‌رسد در این سفر به دنبال اعاده بازرسی‌های همه‌جانبه و فراپادمانی بازرسانش در ایران بوده، مشخص نیست تا چه اندازه در نیل به این هدف موفق باشد. از سرگیری بازرسی‌هایی که پس از صدور قطعنامه‌های سیاسی آژانس علیه ایران در شورای حکام، بخشی از آن متوقف شده است، بخش مهمی از دغدغه‌های گروسی طی یک سال گذشته بوده است. اگرچه به نظر می‌رسد در سفر گروسی ۲ طرف به یک چارچوب همکاری برای بازتعریف همکاری‌های فنی دست یافته‌اند اما در عین حال محمد اسلامی تاکید کرده است همکاری‌ها فقط در محدوده پادمان ادامه پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد تهران برای همکاری بیشتر، منتظر بازگشت گروسی به وین و بازگشت آژانس به وظایف مشخص خود است، هر چند تجربه سفرهای قبلی این دیپلمات آرژانتینی به تهران نشانه‌های امیدوارکننده و رضایت بخشی به دنبال نداشته و رفتار گروسی نشان داده فقط به دنبال اجرای تعهدات فراپادمانی ایران است. در همین حال حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی در ملاقات با مدیرکل آژانس، حفظ استقلال آژانس و رعایت حقوق ملت ایران را لازمه همکاری‌های دوطرفه دانست. در این ارتباط محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور اعلام کرد: رافائل گروسی در دیدار با حجت‌الاسلام رئیسی از حصول دستور کاری مشترک با سازمان انرژی اتمی بر سر اقداماتی برای هموارتر کردن مسیر همکاری‌ها ابراز خرسندی کرد. وی ادامه داد: رئیس‌جمهور هم همکاری‌ها را امری دوطرفه برشمرد که بر اساس حفظ استقلال آژانس و احقاق حقوق ملت ایران می‌تواند ادامه یابد. همچنین خبرگزاری فرانسه همزمان با سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران گزارش داد این سفر با هدف بازگرداندن روابط آژانس با ایران به عالی‌ترین سطح انجام می‌شود. این خبرگزاری به نقل از یک منبع دیپلماتیک نوشت: گروسی برای از سرگیری گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای ایران و همچنین بازگرداندن روابط با تهران به بالاترین سطوح با رئیسی ملاقات می‌کند. این منبع دیپلماتیک گفت مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفر خود به تهران تلاش خواهد کرد دسترسی بیشتر به سایت فردو و بازرسی‌های بیشتر را تضمین کند.

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از 2 دور ملاقات و مذاکرات فشرده در یک نشست خبری مشترک شرکت کردند. محمد اسلامی در نشست خبری مشترک با رافائل گروسی گفت: آنچه برای ما حائز اهمیت است اینکه بتوانیم به صورت اطمینان‌بخش با پرهیز از ورود دادن و نفوذ دادن عناصر و عواملی که نیت و هدف آنها بر هم زدن یک روابط عادی و حرفه‌ای است، مسائل را حل و فصل کنیم، به گونه‌ای که این شیوه تعامل پایدار بماند و همواره آژانس بتواند وظایفش را در ارتباط با برنامه‌ هسته‌ای ایران در چارچوب ضوابط پادمان پابرجام و  اطمینان‌بخش نگه دارد.

اسلامی درباره احتمال صدور قطعنامه علیه ایران در نشست بعدی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عکس‌العمل ایران گفت: جمهوری اسلامی ایران برای پیشبرد اهداف توسعه خود که واضح و روشن است، مصمم بوده و منافع ملی و امنیت خودش را با هیچ چیز جابه‌جا نمی‌کند. اگر قرار باشد قطعنامه‌ای صادر شود، حتما مراجع ذی‌ربط تصمیم‌گیری می‌کنند و ما طبق تصمیمات عمل خواهیم کرد. وی ادامه داد: نکته‌ای که بین من و آقای گروسی در این مقطع وجود دارد، این است که آنچه را در چارچوب پادمان است، برای اطمینان‌بخشی به آژانس دقیقا اجرا کنیم و به آن پایبند بودیم و خواهیم بود و اجازه نمی‌دهیم عناصر و عواملی یا نوعا اقداماتی، این انطباق با ضوابط را زیر سوال ببرد. 

رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین به فشار 3 کشور اروپایی عضو برجام به ایران در شورای حکام اشاره کرد و افزود: ۳ کشور اروپایی به طور ویژه و کسانی که با آنها همکاری می‌کنند، بر تعهدات برجامی تمرکز می‌کنند اما این تعهدات صفحه مقابل دارد که تعهدات طرف مقابل است. نمی‌توانند وقتی به تعهدات‌شان عمل نمی‌کنند، به ما و آژانس فشار بیاورند ما به تعهدات‌مان عمل کنیم. به همین دلیل برای گام‌های اطمینان‌بخش با آقای گروسی تفاهم کردیم که در چارچوب پادمان روابط خودمان را تنظیم می‌کنیم. این باعث می‌شود مادامی که آنها به تعهدات‌شان بازنگشتند، آژانس به این شکل از عملکرد ما اطمینان داشته باشد. این نکته حائز اهمیتی است که امروز مورد توافق ما قرار گرفت.

الزامات اجرای توافق     

در پایان سفر رافائل گروسی به تهران نکته‌ای که بیش از هر مساله‌ای جلب توجه می‌کند نحوه همکاری ایران با آژانس است. تعریف هرگونه همکاری جدید با این نهاد بین‌المللی که نقش واسط برجام را بر عهده داشته و دارد، باید منوط به تضمین بازگشت آمریکا به اجرای تعهدات و اطمینان حاصل کردن از آن باشد. اعطای مجوز بیشتر به آژانس برای بازرسی‌های گسترده‌تر و بازگشت دسترسی‌های سابق آژانس در صورتی می‌تواند توجیه داشته باشد که این موارد بخشی از اجزای توافق باشد، در غیر این صورت آنگونه که یک منبع دیپلماتیک در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه ادعا کرده هدف گروسی از سفر به ایران بازگرداندن روابط با تهران به بالاترین سطوح و تضمین دسترسی بیشتر به سایت فردو و بازرسی‌های بیشتر است. بازگشت ایران به اجرای تعهدات فراپادمانی و گسترده‌تر از NPT در شرایطی که واشنگتن در حال ارسال سیگنال‌های منفی مبنی بر خارج شدن توافق از روی میز و اولویت‌های سیاست خارجی کاخ سفید است، غیرقابل قبول بوده و امتیازی برای طرف غربی است تا نگرانی‌های اشاعه‌ای آنها را برطرف کند. از این رو طبق آنچه در متن بیانیه مشترک آژانس و سازمان انرژی اتمی آمده، فاصله زمانی بین این توافق تا اجرای آن، زمان ارزیابی گام‌های عملی آمریکا برای تامین شروط ایران است. این شروط که بارها از سوی ایران اعلام شده است ، ۲ محور اصلی دارد:

اول، تامین انتفاع اقتصادی ایران از توافق احتمالی؛ اصلی که متاسفانه در برجام اعمال نشده بود. دوم، تضمین‌های محکم آمریکا برای پایبندی به محتوای توافق و اعمال حق ایران برای واکنش متقابل در صورت خروج یکجانبه آمریکا از توافق.