گروه اقتصادی: سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در تازه‌ترین گزارش خود از سلسله گزارش‌های دورنمای محصولات و وضعیت غذایی پیش‌بینی کرد تولید گندم جهان در سال جاری میلادی نسبت به سال قبل از آن یک درصد کاهش یابد و به ۷۸۴ میلیون تن برسد. به ‌رغم نگرانی‌ها از تاثیر جنگ اوکراین بر تولیدات کشاورزی جهان در سال ۲۰۲۲، تولید گندم جهان در این سال با افزایش ۲ درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شد و به ۷۹۴ میلیون تن رسید. سال ۲۰۲۱ کل تولید گندم در جهان ۷۷۸ میلیون تن برآورد شده بود. فائو همچنین پیش‌بینی کرده است ایران در سال جاری ۱۳ میلیون تن گندم تولید کند که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۲ تغییری نخواهد داشت. بر اساس این گزارش، ایران با تولید ۱۳ میلیون تن گندم در سال ۲۰۲۲ به عنوان سیزدهمین تولیدکننده بزرگ گندم جهان در این سال شناخته شده است. ایران در سال پیش از آن با تولید 10.1 میلیون تن گندم چهاردهمین تولیدکننده بزرگ گندم شناخته شده بود که به این ترتیب در سال ۲۰۲۲ با رشد ۲۸ درصدی تولید گندم خود آرژانتین را پشت سر گذاشته و یک پله بالاتر آمده است.

به گزارش «وطن امروز»، سلامت و امنیت غذایی هر کشور مستقیما به تولیدات بخش کشاورزی آن وابسته است و هر گونه اختلالی در روند تولید این بخش می‎تواند به طور مستقیم امنیت غذایی و حتی سیاسی آن کشور را تهدید کند. حساسیت‌ کشورهای توسعه‌یافته بر مصرف محصولات کشاورزی و مواد غذایی سالم و ارگانیک حاکی از توجه زیاد سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان در این کشورها به بحث تولیدات سالم در بخش کشاورزی است. در ایران نیز دولت‌ها همواره کوشیده‌اند با رونق بخش کشاورزی، زنجیره تامین و امنیت غذایی مردم را تقویت کنند و بررسی آمارهای رسمی و گزارش‌های بین‌المللی نشان از نتایج اقدامات مثبت دولت سیزدهم در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی دارد. فائو گزارش چشم‌انداز محصول و وضعیت غذایی را ۴ بار در سال منتشر می‌کند و با تمرکز بر آینده تولید غلات، وضعیت بازار و شرایط امنیت غذایی، با توجه ویژه به کشورهای کم‌درآمد یا دچار کمبود مواد غذایی، تحلیلی از وضعیت غذا بر اساس منطقه جغرافیایی ارائه و عوامل اصلی ناامنی غذایی را بررسی می‌کند.

چین با تولید 137.7 میلیون تن گندم بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در سال ۲۰۲۲ بود و اتحادیه اروپایی با تولید 134.5 میلیون تن در رتبه دوم و هند با تولید 106.8 میلیون تن در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته‌اند.

روسیه با تولید 102.7 میلیون تن، آمریکا با تولید 44.9 میلیون تن، استرالیا با تولید 36.6 میلیون تن، کانادا با تولید ۳۳,۸ میلیون تن، پاکستان با تولید ۲۶,۱ میلیون تن، اوکراین با تولید ۲۰ میلیون تن، ترکیه با تولید 19.8 میلیون تن، انگلیس با تولید 15.7 میلیون تن و قزاقستان با تولید 13.7 میلیون تن بالاتر از ایران و در رتبه‌های چهارم تا دوازدهم قرار گرفته‌اند.

تولید گندم روسیه در سال ۲۰۲۲ به‌رغم درگیری این کشور در جنگ اوکراین ۳۴ درصد افزایش یافته اما تولید گندم اوکراین ۳۷ درصد کاهش داشته است.

فائو پیش‌بینی کرده است تولید گندم روسیه در سال ۲۰۲۳ با کاهش ۱۹ درصدی به ۸۳ میلیون تن برسد و تولید گندم اوکراین نیز ۱۵ درصد کاهش یابد و به ۱۷ میلیون تن برسد.

* رتبه‌های ۱ تا ۲۰ ایران در صادرات ۲۵ محصول

چندی پیش نیز فائو از نقش مهم ایران در تامین مواد غذایی جهان گزارش داده بود به‌طوری ‌که ایران در صادرات ۲۵ محصول کشاورزی جزو ۲۰ کشور نخست جهان قرار گرفته است.

آمارهای سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نشان می‌دهد ایران از نقش مهمی در تامین مواد غذایی جهان برخوردار است و در میان صادرکنندگان بزرگ محصولات غذایی در جهان قرار گرفته است.

بر اساس آمار فائو، از سال ۲۰۲۱ ایران در صادرات ۲۵ محصول کشاورزی جزو ۲۰ کشور نخست جهان قرار داشته و رتبه‌هایی از ۱ تا ۲۰ را در این زمینه به خود اختصاص داده است. در این ‌بین، ایران در صادرات ۱۲ محصول رتبه‌های تک‌رقمی از ۱ تا ۹ را به خود اختصاص داده است.  

به عنوان مثال عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده انجیر جهان در سال ۲۰۲۱ به ایران اختصاص داشته است. ایران در این سال ۸۷۶۳ تن انجیر صادر کرده است که بیش از هر کشور دیگر بوده است. ۲ کشور اروپایی اتریش و اسپانیا بعد از ایران و به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار گرفته‌اند. اتریش در این سال ۷۳۷۴ تن انجیر و اسپانیا ۵۴۷۲ تن انجیر صادر کرده‌اند.

رتبه دومی صادرات ۳ محصول پسته، کشمش و بادمجان در سال ۲۰۲۱ نیز متعلق به ایران بوده است. ایران پس از آمریکا دومین صادرکننده پسته جهان بوده و بیش از ۱۳۶ هزار تن پسته در این سال صادر کرده است. آمریکا با صادرات ۲۲۱ هزارتنی در رتبه اول و ترکیه با ۲۳ هزار تن در رتبه سوم قرار داشته‌اند.

ایران در صادرات محصول مهم خرما نیز جایگاه مهمی در جهان دارد. ایران در سال ۲۰۲۱ بیش از ۲۴۵ هزار تن خرما صادر کرده که تنها از صادرات ۳ کشور کمتر بوده است. عربستان با صادرات ۳۱۸ هزارتنی در رتبه نخست از این نظر قرار داشته و عراق و امارات دوم و سوم شده‌اند.

* کاهش 2 میلیون تنی واردات گندم با افزایش تولید داخلی

آمارهای منتشرشده گمرک نشان می‌دهد تاکنون 3 میلیون و 501 هزار و 708 تن گندم به ارزش یک میلیارد و 544 میلیون و 878 هزار دلار وارد کشور شده، این در حالی است که در 10 ماه سال 1400 حدود 5 میلیون و 509 هزار و 111 تن گندم به ارزش یک میلیارد و 884 میلیون و 390 هزار دلار وارد کشور شده بود. این آمار حاکی از آن است که واردات گندم در 10 ماه سال جاری بیش از 2 میلیون تن کاهش یافته که نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته به لحاظ وزنی کاهش 36 درصدی و به لحاظ ارزشی با وجود افزایش قیمت‌های جهانی در یک سال گذشته کاهش 18 درصدی را به خود دیده است. طی این بازه زمانی امارات عربی متحده، انگلیس، ایتالیا، آلمان، ترکیه، سنگاپور، روسیه، قزاقستان، مکزیک، هلند و هنگ‌کنگ 11 مبدا وارداتی گندم ایران بوده‌اند.

* تحول در خرید تضمینی گندم و دام

یکی از اقدامات دولت سیزدهم در بخش کشاورزی که نتیجه آن در تولید گندم قابل مشاهده است توجه به خرید تضمینی گندم بوده است. وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم از ابتدای کار و ارائه برنامه خود، به خودکفایی و خوداتکایی در تولید کالاهای اساسی از جمله گندم تاکید داشت، به طوری که به عنوان نخستین اقدام قیمت خرید تضمینی گندم را نرخ واقعی و نزدیک به قیمت‌های جهانی تعیین کرد. این امر خود انگیزه لازم برای تولید را در میان کشاورزان ایجاد کرد. از طرفی اقدامات لازم برای افزایش بهره‌وری در تولید گندم و ارائه بذور مناسب هم انجام شد. 

بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی در حالی که میزان خرید تضمینی گندم سال گذشته حدود ۴ میلیون تن بود، با اقدامات دولت سیزدهم خرید تضمیمی گندم تاکنون از ۷ میلیون تن عبور کرده است تا جایی که پیش‌بینی می‌شود با افزایش خرید تضمینی گندم به خودکفایی در تولید گندم دست خواهیم یافت. 

همچنین طبق اعلام معاونت توسعه و امور زیربنایی سازمان امور عشایر ایران، صدور «دامدار کارت» و خرید تضمینی دام از اقدامات مهم دولت سیزدهم برای حمایت از دامداران بوده است. در طرح خرید تضمینی دام، نهاده یا وام به دامدار برای تولید دام داده می‌شود، پس از آن سازمان امور عشایر یا جهاد کشاورزی ورود کرده و دام را خریداری می‌کنند. با اجرای این طرح دامدار می‌تواند قیمت نهاده را پرداخت و خود اقدام به فروش دام کند. از طرفی خدمات‌رسانی در شرایط خشکسالی از جمله اهدافی است که سازمان امور عشایر در دولت سیزدهم مدنظر قرار داده است.